سخن‌پردازی در مورد بعثت ناگهانی پیامبر(ص) با حقایق تاریخی هماهنگ نیست

حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی، رئیس پژوهشکده دانشنامه‌نگاری پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با تبریک فرارسیدن مبعث نبی گرامی اسلام(ص) گفت: مبعث پیامبر(ص) نقطه عطفی در تاریخ اسلام است؛ زیرا در این روز پیامبر(ص) با هدف تکمیل دین خدا و ارایه دین همیشگی مبعوث شدند.

وی با اشاره به روایتی از امام صادق(ع) مبنی بر اینکه «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَدَّبَ نَبِيَّهُ فَأَحْسَنَ أَدَبَهُ فَلَمَّا أَكْمَلَ لَهُ الْأَدَبَ قَالَ- إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظِيمٍ‏ ثُمَّ فَوَّضَ إِلَيْهِ أَمْرَ الدِّينِ وَ الْأُمَّةِ لِيَسُوسَ‏ عِبَادَهُ‏ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ- ما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ مُسَدَّداً مُوَفَّقاً مُؤَيَّداً بِرُوحِ الْقُدُسِ لَا يَزِلُّ وَ لَا يُخْطِئُ فِی شَيْ‏ءٍ مِمَّا يَسُوسُ بِهِ الْخَلْقَ فَتَأَدَّبَ بِآدَابِ اللَّه»؛ خداوند عز و جل پيامبرش را تربيت كرد و نيكو تربيتش كرد و چون ادب و تربيتِ او را به كمال رساند، فرمود: همانا تو داراى خويى والا هستى. آن گاه، كار دين و امّت را به او واگذار كرد تا بندگانِ او را تربيت و اداره كند. پس فرمود: آنچه پيامبر به شما فرمود، به كار گيريد و از آنچه شما را از آن نهى كرد، باز ايستيد. پيامبر خدا، هدايت‌شده و توفيق‌‏‌يافته بود و به وسيله روح‌القدس تاييد و كمك مى‌‏شد. در هيچ امرى از امور اداره مردم، دچار لغزش و خطا نمى‏‌شد؛ چرا كه آراسته به آداب الهى بود. پیامبر در مراتب کمال به جایی رسید که تحت تربیت مستقیم الهی قرار گرفت.

وی با اشاره به ادامه این روایت تصریح کرد: روایت بر این مطلب تاکید دارد که وقتی مراتب کمال و صفات محموده در وجود پیامبر(ص) به نهایت اوج خود رسید و درجات معنوی و روحی پیامبر(ص) به مرتبه والایی نایل شد و به مرتبه «وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ» و در پرتو آن به نبوت رسید.

این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه اظهار کرد: خداوند بعد از طی این مراحل و مراتب اخلاقی، خداوند امر ابلاغ دین و مهر نبوت را به ایشان تفویض فرمود لذا این طور نیست که پیامبر(ص) ناگهان به درجه نبوت و بعثت رسیده باشند.

مقیمی با اشاره به روایت دیگری از امام هادی(ع) در مورد بعثت پیامبر(ص) ادامه داد: فرایند رسیدن پیامبر(ص) به مراتب بالای کمال با زحمات طاقت‌فرسا به دست آمده است؛ زیرا پیامبر(ص) از قبل از بعثت که وارد امر تجارت شده بودند آن را کنار گذاشت و هر چه در این مسیر به‌دست آورده بود در راه خداوند صدقه داد و به محرومان بخشید.

وی با بیان اینکه نوع بذل مال در راه خدا بی‌بدیل است، تصریح کرد: این مجاهدت مالی پیامبر(ص) و در مورد مجاهدت‌های معنوی و روحی نیز همین بس که هر روز به غار حراء می‌رفت و خلوت می‌گزید و سالیانی این کار را تکرار می‌کرد.

وی افزود: عبادت خدا در غار حراء و پی بردن به آثار رحمت الهی و بدایع و حکمت‌ها باعث شد تا سیر آفاقی و انفسی آن وجود عزیز به جایی برسد که درجه نبوت شامل حال او شود.

مقیمی گفت: وقتی نفس و وجود پیامبر(ص) به بالاترین مراتب رسید و در کمال خضوع و خشوع قرار گرفت ابواب آسمان بر روی ایشان گشوده شد و حضرت در فرایند سیرکمالی خود در 27 رجب به مقام نبوت نائل شدند.

مقیمی تاکید کرد: بر خلاف برخی از روایات اهل سنت که معتقد است پیامبر(ص) از نبوت خود مطلع نبود و یک دفعه به این مقام رسید به همین دلیل در هنگام وحی ترسیدند و به برخی اشخاص که در روایات نادرست آنان آمده است پناه بردند ایشان از دوره کودکی تحت محافظت الهی قرار داشت و خودشان نیز متحمل سختی‌ها و رنج‌های فراوانی شدند.

وی تاکید کرد: داستان ورقة بن نوفل که در منابع اهل سنت ذکر شده است داستانی نادرست و بر خلاف قرائن قطعی تاریخی است؛ همان طور که گفته شد وجود پیامبر(ص) با زحمات طاقت‌فرسا ظرفیت نزول وحی را پیدا کرد البته نزول وحی آن قدر سنگین بود که پشت پیامبر(ص) از آن خمیده می‌شد و در این مسیر خداوند یار او بود.

رئیس پژوهشکده سیره‌نگاری پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی براساس روایات متعدد ثقل رسالت پیامبر(ص) و مسئولیت ایشان این بود که جامعه جاهلی عصر خود را از حضیض ذلت تربیت کنند و آن را الگوی برای بشر تا قیامت قرار دهند و  در این مسیر با عنایات الهی موفق بودند؛ زیرا کسانی مانند اباذر و مقداد و میثم تمار که قبل از بعثت مشرک بودند پیام و دعوت پیامبر(ص) را پذیرفته و به بهترین انسان‌ها تبدیل شدند.

وی با بیان اینکه آغاز نبوت براساس دیدگاه برخی مفسران، 27 رجب و با نزول سوره علق است ادامه داد: البته اینکه سوره حمد در ابتدای قرآن کریم قرار دارد از حیث ترتیب نزول نیست و برخی گفته‌اند که ابتدا حمد بر پیامبر نازل شده و بعد از انقطاعی، بعثت با سوره علق آغاز می‌شود.

مقیمی عنوان کرد: علامه طباطبایی در این مسئله بحث نزول دفعی و تدریجی را مطرح کرده است؛ یعنی قرآن یکبار به صورت دفعی و بار دیگر به صورت تدریجی بر وجود مقدس پیامبر(ص) نازل شده است.