چالش‌های تبلیغ آموزه‌های دینی در فضای مجازی

سیدمهدی یار احمدیان، مبلغ بین‌المللی و استاد حوزه در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان، با بیان اینکه فضای مجازی برای تبلیغ آموزه‌های دینی می‌تواند هم یک فرصت باشد و هم یک تهدید، اظهار کرد: از مهم‌ترین ابعادی که می‌تواند فضای مجازی را به عنوان یک فرصت به ما معرفی کند، یکی این است که باید توجه داشته باشیم مخاطب ما در فضای مجازی یک مخاطب جهانی بوده و قطعا با مخاطب تبلیغ و ارتباطات سنتی بسیار متفاوت است. 

وی افزود: در فضای مجازی می‌توان مخاطب را به صورت دقیق هدفگیری کرد، برخلاف تبلیغ سنتی که ممکن است این امکان وجود نداشته باشد، چون مطلب برای عموم عرضه می‌شود، ولی در فضای مجازی می‌توان یک مخاطب خاص را انتخاب و با او صحبت کرد و هدفگیری دقیقی داشت. از طرف دیگر می‌توان در فضای مجازی یک موج تبلیغی ایجاد کرد که این خود بسیار تأثیرگذار است. 

یار احمدیان ادامه داد: در فضای مجازی برخلاف تبلیغ سنتی، ارتباطات دو سویه و متعاملانه با مخاطب است و در واقع یکی از مهم‌ترین آیتم‌هایی که از آن برای معرفی فضای مجازی به عنوان فرصت نام برده می‌شود، همین نکته است. در فضای مجازی به راحتی می‌توان با مخاطب ارتباط برقرار کرد و در این فضا، شما دیگر متکلم وحده نیستید، بلکه باید حرف مخاطب را بشنوید و بازخورد بگیرید و متناسب با آن دوباره پاسخ دهید؛ ولی چنین فضایی در تبلیغ سنتی بسیار کم اتفاق می‌افتد. 

این مبلغ بین‌الملل اضافه کرد: با استفاده از فضای مجازی می‌توان در وقت صرفه‌جویی کرد، یک سری از مطالب را در فضای مجازی بارگذاری می‌کنیم که این مطالب ماندگار خواهد شد و در طول سال‌های متمادی، افراد می‌توانند آنها را با هزینه کم و ارزان و صرفه‌جویی در وقت بخوانند. از طرف دیگر، ارتباطات موجود در فضای مجازی، هم ارتباط شنیداری است، هم گفتاری و هم نوشتاری که یکی از امتیازات مثبت فضای مجازی محسوب می‌شود. 

وی بیان کرد: اگر با عینک فرصت به فضای مجازی نگاه کنیم، این فضا به خاطر ارتباط دو سویه و متعاملانه و آزادی موجود در آن می‌تواند حمایتگر یک سری رویکردهای غیرایدئولوژیک به فرهنگ باشد که این موارد در ارتباطات سنتی بسیار کم یافت می‌شود، چرا که در ارتباطات سنتی، افراد از گفتن یک سری مطالب هراس دارند و چون از آزادی بیان به صورت کامل برخوردار نیستند، در بسیاری از مواقع خجالت می‌کشند از اینکه بعضی از مباحث را مطرح کنند؛ ولی در فضای مجازی چون فرد هویت خود را پنهان می‌کند، می‌تواند به راحتی حرف خود را بزند و در واقع همین که راحت حرف خود را می‌زند، به توسعه علم و آموزش کمک می‌کند. در بسیاری از مواقع، این تضارب آراست که به توسعه علم کمک می‌کند و رویکردهای سنتی به رویکردهای نوین تبدیل می‌شود. 

یار احمدیان با بیان اینکه تبلیغ آموزه‌های دینی در فضای مجازی یک چالش نیز می‌تواند باشد، گفت: اولین چالشی که در فضای مجازی با آن مواجه هستیم، عدم ارتباط مستقیم و رو در رو با مخاطب بوده که نکته‌ای بسیار مهم است. در تبلیغ سنتی، ارتباط رو در رو با مخاطب وجود دارد و می‌توان به راحتی حرف دلش را شنید و با او ارتباط برقرار کرد و تأثیری که این ارتباط مستقیم می‌گذارد، قطعا با ارتباط از طریق فضای مجازی قابل مقایسه نیست. 

وی افزود: از آنجا که در فضای مجازی مطالب پراکنده، از همه‌جا و همه چیز یافت می‌شود، بسیاری از افراد به دلیل ظرفیت کمی که دارند، از این مطالب تأثیر می‌پذیرند و این بسیار بد است؛ یعنی چه بسا کسی قصد دارد آموزه‌ای دینی را تبلیغ کند، ولی در گرداب این مطالب پراکنده گرفتار می‌شود، چون به خاطر همان آزادی بیان موجود، مطالبی را از همه جا دریافت می‌کند و ممکن است تحت تأثیر آنها قرار گرفته و نتواند وظیفه خودش را که تبلیغ آموزه‌های دینی و اثرگذاری است، به خوبی انجام دهد. 

این استاد حوزه ادامه داد: چالش دیگری که در فضای مجازی با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم، مواجهه با سؤالات فراوان و به نوعی انقلاب اطلاعات است، همان اصطلاحی که اخیرا در دانش ارتباطات استفاده می‌شود به نام Revolution of Technology یا Revolution of Information. 

وی گفت: چه بسا ما کار و فکر خوبی ارائه داده و آموزه‌های دینی را در فضای مجازی گسترش می‌دهیم که ممکن است بسیاری از افراد آنها را خوانده و مورد استفاده قرار دهند، ولی نکته‌ای که در اینجا وجود دارد و معمولا از آن غفلت می‌شود، این است که نه فقط در رابطه با آموزه‌های دینی، بلکه هر مطلبی که در فضای مجازی قرار می‌گیرد، به خاطر اینکه دسترسی به مطالب بسیار ساده و ارزان است، مطالب ارزشمند دم‌دستی می‌شود و زمانی که این اتفاق افتاد، ممکن است ارزش آن مطالب در نگاه مخاطب کاهش یابد. 

یار احمدیان بیان کرد: در بسیاری از مواقع شاهد بودیم که در تبلیغ سنتی، زمانی که فرد حدیثی از فلان معصوم را از زبان یک مبلغ دینی می‌شنید، بسیار تحت تأثیر قرار گرفته و تلاش می‌کرد زندگی خود را مطابق با محتوای آن حدیث سامان دهد؛ ولی در فضای مجازی به دلیل پراکندگی مطالب، شخص نمی‌تواند آنها را طبقه‌بندی کند و نمی‌داند کدام‌یک از این مطالب برای او مفید است. 

ادامه دارد....