هرمزگانی‌ها در ماه رمضان اعتقاد به فزونی برکت نعمت‌های خدا دارند

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از هرمزگان، با قطعی شدن ماه مبارک رمضان که از سوی ستاد استهلال کشور و یا رویت با چشم عادی بصورت جزیی صورت می گیرد، آیین‌ها و آداب و رسوم مردم استان هرمزگان نیز همچون سایر استانها آغاز می شود.

مردم این استان در این ماه اعتقاد به فزونی برکت نعمت های خدا دارند و در بین آنها به ماه برکت معروف است؛ لذا هر نوع درآمد و افزایش رزق و روزی مبدا و منشا آن را در این ماه می دانند.

پخت شیرینی ها و نان های محلی از جمله نان ریخته همراه با سوراغ و مهیاوه و تخم مرغ، نان کلوچه ای با زعفران و رنگینه آرد برشته با روغن و رطب(خرما) همراه با هل و دارچین، حلیم، حریصه با ماهی در ماه رمضان بویژه موقع افطار بیشتر از سایر ماه ها در بین خانواده ها و زنان روستایی در هرمزگان رواج دارد.

بیشتر مردم عادت دارند بطور معمول افطاری خود را با آب جوش، چای کمررنگ، شیر و خرما و رطب باز کنند که دراین فصل خرمای تازه اعم از مرداسنگ، هلیلی و زرد در بازار موجود است و همچنین دراین هنگام افطار خوراکی های دیگری مثل فرنی و شیربرنج در سر سفره خودنمایی می کند که بیشتر مردم افطار خود را با این خوراکی ها باز می کنند و سپس نماز مغرب وعشا را به جا آورده و پس حدود دو ساعت شام صرف می کنند که دچار تهوع و یا نفخ شکم نشود.

همچنین در این ماه مبارک آیین های زیادی از خواندن قرآن و دعاهای مستحبی گرفته تا نماز های قضا و دعا برای شادی روح پدر و مادر و درگذشتگان صورت می گیرد و در مساجد سطح استان و شهر بندرعباس نیز که حضور مردم بوِیژه جوانان و نوجونان بیش از گذشته می شود، روزداران پس از صرف افطاری به خواندن یک جز قرآن می پردازند.

از شب بیست ویکم ماه رمضان آیین های ختم قرآن و فاتحه اموات در استان هرمزگان به مدت 9 شب تا آخر رمضان به جریان می افتد و در این شب ها برخی از مردم به یاد درگذشتگان و اموات خود مراسم ختم و یادبود همراه با قرآن خوانی و افطار در منزل پدر و مادر، خواهر و برادر با دعوت از نزدیکان و ایتام و نیازمندان برگزار می کنند

این برنامه سابقه دیرینه در نزد هرمزگانی‌ها دارد و معتقدند که اموات آنها در ماه رمضان چشم انتظار هستند به اینصورت است که خانواده ها یک یا چند قاری معروف به ملا را عصر به منزل خود دعوت می کنند و هریک از قاریان یک جز قرآن را به نیت ثواب به روح اموات دعوت کننده تلاوت می کنند.

سرمنشا و خاستگاه این رسم قرآنی که در سال دو بار درماههای رمضان و ماه ذی الحجه برگزار می شود، نوعی گرامیداشت یاد و خاطره اموات و در گذشتگان است و روح آنها با این انجام این کارها شاد می شود.

در شرایط عادی برخی از مردم در شب های دوشنبه و جمعه نیز پس از خوردن مقدار غذا یا میوه با خواندن یک سوره حمد و سه بار سوره اخلاص از مردگان خود یاد می کنند.

این رسم موجب می شود که اعضای یک فامیل که برخی به بیش از 100 نفر می رسد در یک شب در منزل یکی از اقوام جمع شوند و یک نوع دید و بازدید و احوالپرسی نیز از همدیگر داشته باشند.

تدارک افطاری معمولا برعهده یک یا چند خانواده (فامیل ) در یک محل است که از لحاظ مالی فشاری به دیگر اعضای خانواده بوجود نیاید.

مراسم شب های قدر نیز با شکوه وعظمت خاصی در مساجد، تکایا و امامزاده های این استان برگزار می شود و دعاهای وارده دراین شب از جمله دعای معروف جوشن کبیر یا 100 بند، دعای افتتاح، خواندن 100 رکعت نمازهای مستحبی و تلاوت سوره های عنکبوت، حم دخان و روم و آیین های قرآن بر سرگذاشتن تا پاسی از شب ادامه دارد.

شب های قدر معروف به شب های ضربت خوردن و شهادت حضرت علی(ع) هم است که شب های قتل نیز می گویند علاوه بر دعاهای ذکرشده در شبهای قدر، آیین های سوگواری و مرثیه سرایی شهادت مولای متقیان هم برگزار می شود.

دعای جوشن کبیر یا 100بند که آخر هربند جمله ˈسبحانک یا لاالله الالله الغوث الغوث خلصلنا من النار یا ربˈ تکرار می شود .

برخی در هر بند این دعا نخی را به همراه آورد و 100 گره می زنند و پس از پایان دعا در جای مناسب نگه می دارند و یا به بازوی خود می بندند و معتقد هستند که همراه داشتن آن انسان را از مشکلات دور می کند.

تشیع؛ شب های 19، 21 و 23 ماه مبارک رمضان را لیالی قدر می نامند، اما اهل سنت علاوه بر این سه شب، شب های 25، 27 و 29 این ماه را شب های قدر می دانند.

در این شب ها، شیعیان تا سحر بیدار می مانند و دعای جوشن کبیر، جوشن صغیر، نماز شب قدر خوانده و قرآن بر سر می گیرند؛ همچنین در این شب ها در سوگ امام علی(علیه السلام) مرثیه سرایی می کنند.

اما اهل سنت فقط قرآن می خوانند و نماز قیام الیل را در این شب ها برگزار می کنند؛ اهل تسنن در بندرکنگ مراسمی به نام «خیر شب قدر» دارند، در این شب تا صبح مردم بیدار می مانند و به عبادت مشغول می شوند.

مردم با توجه به توان مالی خود، نان، زولیبیا و پول به همسایگان به ویژه فقرا می دهند و قدری نیز به ملاها و امام مسجد محل می دهند تا برای اموات آنها دعا کرده و فاتحه بخواند.

اهالی شهرستان جاسک در غرب استان هرمزگان و در کنار سواحل دریای عمان، از شب اول تا پانزدهم ماه رمضان، یک دور قرآن را ختم می کنند و در دور دوم نیز تا شب آخر ماه یکبار دیگر ختم قرآن انجام می دهند؛ کسی که آخرین سوره قرآن به او برسد باید بین مردم شیرینی توزیع کند، این شیرینی به شیرینی ختم قرآن معروف است.

بنا به عقیده این مردم، کسی که قرآن را ختم می کند، یعنی آخرین سوره را بخواند، ثواب تمام ختم قرآن را برده است و به میمنت این اجر معنوی باید شیرینی بدهد.

مردم شهرستان میناب نیز علاوه بر هشتم و نهم ذیحجه، شب های 26 و 27 ماه مبارک رمضان را عید مردگانی می گویند.

شب های 26 رمضان و هشت ذیحجه را برای کسانی که در سال های گذشته فوت شده اند و شب های 27 رمضان و نهم ذیحجه را برای تازه درگذشتگان غذا تهیه کرده و خیرات می کنند.

ابتدا مقداری غذا پیش ملای محلی می برند تا پس از خوردن، برای اموات فاتحه بخواند، بعد بقیه غذاها را بین مردم تقسیم می کنند.

در شهرستان میناب به ویژه روستای کریان در 19، 20 و 21 رمضان مراسم تعزیه خوانی باشکوهی برگزار می شود، این تعزیه مربوط به چگونگی به شهادت رسیدن امام علی(علیه السلام) توسط ابن ملجم مرادی و گروه خوارج است، برای شروع تعزیه و تجمع افراد، نوازندگان محلی، موسیقی عزا بوسیله دهل و ساز می نوازند.

تابوت هایی را از قبل آماده کرده و به محل اجرای تعزیه می آورند(هر زیارتگاه معمولا یک تابوت دارد)؛ تعداد تابوت ها 10 عدد است که به ترتیب کنار یکدیگر قرار می گیرند؛ این تابوت ها عبارتند از: تابوت امام علی(علیه السلام) 2 عدد، تابوت حضرت فاطمه(سلام الله علیها)، امام حسن(علیه السلام)، امام حسین(علیه السلام)، زین العابدین(علیه السلام)، امام محمد باقر(علیه السلام)، امام رضا(علیه السلام) شاه عبدالکریم و میرعمر. به دلیل وجود 2 زیارتگاه از حضرت علی(علیه السلام) در شهرستان میناب، در این روز 2 تابوت از آن حضرت وجود دارد.

به جز تابوت حضرت زهرا(سلام الله علیها)، بقیه تابوت ها هر کدام یک علم دارند، با تجمع افراد و حضور تابوت ها و علم ها، مراسم تعزیه خوانی آغاز می شود.

در پایان مراسم پارچه های رنگی را از علم ها بازکرده و پارچه سیاه به آنها می پوشانند.

در شهرستان میناب، یک شب قبل از شهادت امام علی(علیه السلام)، خانواده هایی که نذر دارند، خمیر آماده کرده و نان می پزند؛ افراد مریض از این نان می خورند و در صورت شفا یافتن، سال آینده وسایل انجام این مراسم را تدارک می بینند.

اهالی قشم نیز در طول ماه مبارک رمضان، بعد از نماز ظهر به قبرستان ها رفته و برای مردگان فاتحه می خوانند و هر جمعه خانواده ها مقداری سیب، پرتقال و سایر میوه ها و غذاهایی مانند تخم مرغ، مقداری قند و شکر به ملای محلی می دهند تا برایشان قرآن بخوانند.

در نوزدهم ماه رمضان مراسم «علم شمشیری» که از قدمتی 900 ساله برخوردار است در این جزیره برگزار می شود؛ در این مراسم شیعیان جزیره قشم علم شمشیری را با پای پیاده از شهر قشم به روستای حمیری می برند و تا قبل از اذان مغرب به شهر بر می گردانند.

قشمی ها معتقدند که علم شمشیری از نجف اشرف به جزیره آمده و یک نمونه از آن نیز در حرم امام علی(علیه السلام) موجود است؛ بر روی تکه فلزی و چوبی این علم نوشته هایی به خط کوفی است، مسجد علی بن ابیطالب(علیه السلام) شهر قشم محل استقرار این علم است.

روزهای پایانی رمضان نیز حال و هوای دیگری دارد و مردم با فرا رسیدن عید فطر به یکدیگر تبریک گفته و آرزوی قبولی طاعات وعبادات را از خداوند خواستار می شوند و در این نماز بعد از خواندن نماز عید به زیارت اهل قبور می روند و به یاد درگذشتگان خود قرآن و فاتحه می خوانند و برخی هم به دیدار اقوام و نزدیکان و بزرگترهای خود می روند.

یکی از سنت های حسنه مردم در روز عید فطر، پرداخت فطریه و در اصطلاح محلی (سر روزه ) است که پیش از اقامه نماز عید فطر آن را آماده می کنند که برخی در همان میعادگاه نماز به صندوق های کمیته امداد و بهزیستی می ریزند و برخی هم به افراد فقیر ونیازمند نزدیک خود می دهند.

در این روز بیشتر خانواده ها دیدار جمعی با تمام اعضای خانواده دارند که اکثر آنها در یک مهمانی بزرگ شرکت می کنند و پس از نهار ظهر عید رمضان به دیدار بقیه فامیل و دوستان خود می روند و این گونه ربنای ماه مبارک رمضان در هرمزگان شکل می گیرد.