یک پُک مرگ بدون تعارف
گروه اجتماعی: نه خبری از قانون بازدارنده است و نه حتی قبح اجتماعی دارد، به راحتی و به وفور در دسترس همگان از کودک گرفته تا سالمند است، برخی آن را نشانه بزرگ شدن می‌دانند و عده‌ای هم عامل تسکین درد، اما بدون تعارف همگی می‌دانیم با هر پُکی که به آن زده میشود مرگ را راهی ریه‌ها می‌کنیم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از استان مرکزی، اولین چیزی که قبل از آهنگ ناموزون و دیوارهای تاریک، توجه هر فردی را که به قصد نوشیدن یک فنجان چای یا قهوه وارد کافه میشود به خود جلب میکند، تابلوی زرد رنگی است که روی آن نوشته شده؛ استعمال دخانیات اکیداً ممنوع!
با خود فکر می‌کنم که چقدر این تابلو در چنین مکانی مؤثر است؟ که ناگهان دختر خانومی را می‌بینم که از صاحب مغازه درخواست زیر سیگاری میکند! سرم را قدری می‌چرخانم متوجه تأثیر تابلو نوشته می‌شوم؛ فقط من و یک نفر دیگر در حال مصرف پیپ و سیگار نیستیم! جمع‌های چند نفره‌ای که سیگار به دست و پیپ به دهن، درباره اتفاقات روزمره زندگی خود گپ می‌زنند. با اجازه وارد یکی از این جمع‌ها می‌شوم.
اشکان 22 سال سن دارد از او می‌پرسم چرا سیگار؟ جواب می‌دهد: دانشجوی ترم دوم تئاتر هستم به دلیل سنگینی درس‌ها و امتحانات پایان ترم به توصیه دوستانم برای رفع خستگی به سیگار روی آوردم. نمی‌شود گفت سیگار کشیدن لذت دارد، اما باعث شد برای مدتی به مشکلات فکر نکنم.
مشتری دیگر کافی شاپ در پاسخ به سؤال من گفت: دو سال است که سیگار را روزانه و بصورت پاکتی مصرف می‌کنم، زندگی بدون سیگار برایم سخت است. اولین بار که سیگار را امتحان کردم برای این بود که دوستانم من را به عنوان یک فرد بزرگسال در جمع قبول کنند علاوه بر آن همیشه ساختار شکنی را دوست داشتم در مقطع راهنمایی اولین دختری بودم که سیگار کشیدم.
وی در ادامه بیان کرد: سیگار برایم هیچ وقت لذت بخش نبوده، ولی نمی‌دانم چرا مصرفم روز به روز افزایش پیدا کرد و هر وقت تصمیم می‌گیرم آن را کم کنم، حسی در درونم اجازه نمی‌دهد و فوق‌العاده روحیه‌ام ناراحت میشود. این ماده مخدر طوری فرد را جذب میکند که نمی‌فهمد چقدر وابسته شده است.
در همین راستا از ابراهیم عباسی، کارشناس ستاد مبارزه با مواد مخدر استان مرکزی به خبرنگار ایکنا گفت: در بحث سیگار چندان با وابستگی جسمانی روبرو نیستیم و بیشتر بعد روانی این قضیه مطرح است. بدن از لحاظ نیاز به نیکوتین الزامی ندارد زیرا بطور طبیعی این ماده در بدن ترشح میشود ولی آنچه ترک سیگار را سخت میکند نیازهای روانی است که سیگار برای افراد تامین میکند به عبارتی دیگر افراد سیگاری چون احساس می‌کنند نیاز به حس استقلال، غرور، پذیرفته شدن در جمع و... دارند نمی‌توانند به راحتی مصرف سیگار را کنار بگذارند ولی در حوزه مواد مخدر قضیه متفاوت است یعنی هم با وابستگی جسمی و هم با وابستگی روانی روبرو هستیم.
وی در ادامه بیان کرد: تاکنون در هیچ مرجع بین‌المللی نیامده که ترک سیگار منجر به عوارض تحمل ناپذیر میشود؛ لذا چون بعد روانی آن قوی‌تر است افراد کمتر تمایل دارند مصرف را قطع کنند ضمن اینکه مصرف دخانیات قبح اجتماعی کمتری نسبت به مواد مخدر دارد و خیلی از خانواده‌ها و همسران پذیرفته‌اند که فرزند یا همسرشان مصرف کننده دخانیات باشد.
عباسی تصریح کرد: سیگار هیچ تاثیری در آرامش اعصاب، رفع خستگی و... ندارد و همچون مصرف چایی، حس تلقین است. هیچ منبع پزشکی وجود ندارد که تأیید کند مصرف دخانیات چه سیگار و چه قلیان می‌تواند رفع کننده خستگی یا کسالت‌های اجتماعی باشد افرادی که چنین استدلال‌هایی می‌کنند صرفاً قصد توجیه خود را دارند.
کارشناس ستاد مبارزه با مواد مخدر استان گفت: در خانواده‌های آسان گیر چون افراد احساس نظارت نمی‌کنند و خود را آزاد و مستقل می‌بینند، متأسفانه مصرف مواد مخدر و دخانیات بیشتر است در خانواده‌های استبدادی نیز افراد برای فرار از استبداد و شرایط حاکم به سمت مصرف دخانیات می‌روند.
وی ادامه داد: امروزه مصرف سیگار و دخانیات در بین بانوان تبدیل به وسیله لوکس اجتماعی برای ابراز وجود شده است و همین امر باعث شده مصرف دخانیات نسبت به چند سال گذشته نه فقط در بین بانوان بلکه در گروه‌های دانشجویی، دانش‌آموزی و ... بیشتر شود.
به گزارش ایکنا؛ میلاد مشایخی، کارشناس اعتیاد بهزیستی استان مرکزی نیز با بیان اینکه هم اکنون دبیرخانه شورای مبارزه با مواد مخدر در کشور فعالیت دارد گفت: متأسفانه متولی خاصی در بحث مبارزه با دخانیات در کشور نداریم و این شورا خیلی راحت می‌گوید سیگار جزو اصول ما نیست. متعاقباً در دستوراتی که به دستگاه‌های زیر مجموعه مثل بهزیستی، علوم پزشکی و ... می‌دهد مبارزه با سیگار از اهمیت خاصی برخوردار نیست و این چالش اصلی ما در بحث سیگار است.
وی ادامه داد: اداره دخانیات هم در هیچ جلسه‌ای حضور ندارد در صورتیکه قانون می‌گوید مالیات مصرف سیگار باید برای آموزش و پیشگیری از آن هزینه شود که این مساله فقط در چاپ عکس ریه روی پاکت‌های سیگار دیده میشود که متأسفانه اصلاً اثربخشی ندارد.
کارشناس اعتیاد بهزیستی استان بیان کرد: اصلی‌ترین معضل دخانیات در کشور نبود قانونی است که یک دستگاه را موظف کند بصورت تخصصی درباره پیشگیری از مصرف سیگار و دخانیات اقداماتی انجام دهد، متأسفانه یک حلقه گمشده اداری در امر سیگار به چشم می‌خورد.
مشایخی تصریح کرد: برای کنترل چرخه قاچاق، هر کشور باید خودش تولید سیگار داشته باشد که همه کشورها از این قانون تبعیت می‌کنند ولی اینکه سیگار چگونه توزیع و مصرف شود خیلی مهم است. در کشور ما در این خصوص هم متأسفانه ضعف وجود دارد شما در هیچ جای دنیا نمی‌بینید که یک فرد زیر 18 سال به راحتی سیگار بخرد؛ نه اینکه مغازه اجازه فروش سیگار را به این افراد ندارد بلکه حق اینکه سیگار را حتی در ویترین مغازه قرار دهد را هم ندارند و نکته مهمتر اینکه سیگار در این کشورها بسیار گران است به عنوان مثال در انگلستان سیگار به پول ایران پاکتی 50 هزار تومان است.
کارشناس اعتیاد بهزیستی استان با بیان اینکه در همه کشورهای دنیا سیگار اجازه تبلیغ در مغازه‌ها و صدا و سیما را ندارد، گفت: متأسفانه در کشور ما بر عکس است، همه جا سیگار را می‌بینیم، این‌ها چالش‌هایی است که در حوزه دخانیات و سیگار وجود دارد.
وی در ادامه گفت: دود سیگار دارای 4 هزار ماده شیمیایی بصورت گاز و ذرات ریز است و اعتیاد آوری آن به دلیل وجود نیکوتین است. این ماده شیمایی دستگاه عصبی و سیستم پادش دهی مغز را ترغیب میکند و همین امر باعث میشود مصرف کننده سیگار میل بیشتری به استعمال داشته باشد.سیگار دارای ترکیبات خطرناکی چون نفتالین، آرسنیک، متان، اتانول، بوتان و... است.
مشایخی تصریح کرد: سرطان‌زایی سیگار به دلیل ماده کامبیوم است که در باطری ماشین از آن استفاده میشود یا ماده آرسنیک که یک ماده حشره کش است، ترکیب این مواد با نیکوتین عامل اصلی بروز سرطان است. عده‌ای سیگار را به کم خطر، پرخطر، ملایم، سبک و فوق‌العاده سبک تقسیم می‌کنند این سیگارها هیچ فرقی با یکدیگر ندارند همه این‌ها تبلیغات است و سرطان‌زا.
وی در ادامه گفت: شاید بتوان میزان نیکوتین را در ساخت سیگار کاهش داد ولی ماده سمی در سیگار که تغییر نمی‌کند کامبیوم، آرسنیک، آمومنیاک و .... است که از سیگار حذف نمی‌شود پس اینکه فردی می‌گوید من سیگار اولترا لایت، لایت و... می‌کشم همه این‌ها توجیه است و از سمی بودن سیگار نمی‌کاهد.
کارشناس اعتیاد بهزیستی استان مرکزی عنوان کرد: دو اتفاق اعتیادی در سیگار می‌افتد که ترک سیگار را بسیار سخت میکند درواقع درمان و ترک سیگار سخت‌تر از درمان تریاک و هروئین است چون سیگار بر کلیه اعضای بدن تاثیر مستقیم دارد و دلیل آن وجود ترکیبات فعال در مواد تشکیل دهنده است، علاوه بر آن، استعمال سیگار قبح اجتماعی ندارد و خیلی راحت مصرف میشود از همه مهمتر اینکه مصرف سیگار در کشور ما جنبه اجتماعی هم دارد نوجوان سیگار را برای اعلام بزرگ شدن مصرف میکند.
مشایخی با بیان اینکه پنج مرحله برای سیگاری شدن وجود دارد، گفت: اول آمادگی فکری است، در این مرحله نگرش فرد نسبت به سیگار مثبت است یعنی مثلاً فرد سیگار می‌کشد تا اعلام کند بزرگ شده است، مرحله دوم پیش‌بینی است که فرد به بیان صفات مثبت سیگار همچون آرام کردن، رفع تنش، کاهش استرس و... می‌پردازد، مرحله سوم، شروع است یعنی فرد سیگاری شده و باید پاکت سیگار را بخرد تا آن موقع این فرد، سیگار را به صورت نخی خریداری می‌کرده ولی از این به بعد اقدام به خرید پاکت سیگار میکند چهارم تجربه است که فرد تجربه مدت مستمر و طولانی مصرف سیگار را دارا میشود، پنجمین مرحله؛ اول سیگار بعد زندگی است؛ یعنی سیگار جزو جدایی ناپذیر زندگی فرد مصرف کننده میشود.
وی بیان کرد: معمولاً سیگاری‌ها در مرحله پنجم تصمیم به ترک سیگار می‌گیرند که تحقق آن بسیار سخت است. طبق آمار رسمی در کشور 10 میلیون نفر و بر اساس آمار غیررسمی بالای 20 میلیون نفر سیگاری داریم. در دنیا حدود 1 میلیارد و 550 میلیون نفر سیگار مصرف می‌کنند و آمار تلخ این است که روزانه 100 هزار نفر در دنیا مصرف سیگار را برای اولین بار تجربه می‌کنند.
کارشناس اعتیاد بهزیستی استان مرکزی تصریح کرد: اصلی‌ترین عوارض سیگار رسوب تار یا همان قیر در ریه‌هاست و متأسفانه این رسوب‌ها از بین نمی‌رود. در هر 10 ثانیه یک نفر در اثر مصرف سیگار فوت میکند، در ایران آماری از افرادی که روزانه به واسطه مصرف سیگار فوت می‌کنند، وجود ندارد. دی اکسید کربن دود سیگار با اکسیژن وارد خون میشود و همین عامل بروز بیماری قلبی و عروقی است.
مشایخی عنوان کرد: آثار مخرب جسمانی سیگار بیشتر از آثار روانی است. مواد مخدر مانند حشیش آثار جسمی کمتری نسبت به سیگار دارند، بخشی از قسمت مغز فردی که گل مصرف میکند فعال میشود ولی همین فرد وقتی سیگار مصرف میکند بخش‌های بیشتری از مغزش فعال میشود به همین دلیل درمان سیگار از برخی مواد مخدر سخت‌تر است.
وی در ادامه گفت: 85 درصد دود سیگار در بدن می‌ماند و می‌تواند سه ساعت در بدن پایدار باشد و حتی دود موجود در محیط تا یک ساعت می‌تواند اطرافیان را درگیر کند. سیستم اعصاب مرکزی انسان در مواجهه با مواد مخدر موقتاً حالت خاموشی به خود می‌گیرد، وقتی هیجان زیاد همچون خشم، نگرانی، گرسنگی، غم و... به فرد وارد میشود سیگار به مدت کوتاه، این هیجانات را متوقف کرده و به حالت سکون در میآورد درواقع اصل هیجان و مشکل، سرجای خودش باقی است ولی فرد موقتاً به آن فکر نمی‌کند برای همین است که فرد بعد از مصرف سیگار حالت مثبت به خود می‌گیرد. تمام مواد مخدر در ابتدا اثرات مثبت دارند اما اتفاق تلخ اینجاست که بعد از گذشت مدت خیلی کوتاهی دیگر خبری از این اثرات مثبت نخواهد بود.
کارشناس اعتیاد بهزیستی استان مرکزی گفت: 80 درصد افرادی که پدرانشان جلوی چشمشان سیگار می‌کشند امکان سیگاری شدن دارند. هم اکنون بحث اعتیاد در کشور به یک رفتار جایگزین تبدیل شده است چون فرد حالش خوب نیست سیگار یا ماده مخدر را به عنوان عامل ایجاد تعادل استفاده میکند، خانواده‌هایی که وضع نابسامانی دارند باید انتظار سیگاری شدن فرزندانشان را داشته باشند.
مشایخی بیان کرد: بالا بودن سطح اضطراب یکی از عوامل مصرف سیگار است، سیگار و مشروبات الکی در ابتدا اضطراب را بطور موقتی کاهش می‌دهند گرایش جوانان به دلیل اضطراب‌های شغل، مسکن، ازدواج و... به سمت سیگار بیشتر است، تاکنون نیز پژوهشی نداشتیم که میزان اثرگذاری تربیت معنوی را در کاهش آسیب‌های اجتماعی بررسی کند اما باور عمومی بر این است که این نوع تربیت از آسیب‌ها می‌کاهد.
وی ادامه داد: کدام پژوهش می‌تواند میزان معنویت را در افراد بسنجد؟ چگونه می‌توانیم معنویت دو نفر را با آزمون بسنجیم و مقایسه کنیم؟ معنویت با تعاریف گوناگون و معمولاً شخصی تعریف میشود اینکه معنویت مانع از گرایش به سیگار میشود تا جایی که بنده اطلاع دارم اثبات نشده است ولی به طور کلی می‌گویند فردی که دارای معنویت است کمتر دچار آسیب اجتماعی میشود.
کارشناس اعتیاد بهزیستی استان مرکزی در پایان بیان کرد: تبلیغات وسایل ترک سیگار همچون آدامس نیکوتین، الکترو اسموک و ... همگی دروغ است این ابزارها نمی‌توانند ابعاد جسمانی سیگار و کام ریوی آن را برطرف کنند و همین دلیل فرد دوباره به مصرف سیگار روی میآورد. در بحث سیگار درمان تدریجی و راهکارهای رفتاری داریم. آموزش‌های غیرمستقیم از بعد از 4 سالگی تا سن بلوغ و آموزش‌های مستقیم از سن بلوغ به بعد مؤثرترین راهکار برای مقابله با مصرف دخانیات هستند.
