حجت‌الاسلام مریجی:
مبلغ دینی برای ارتزاق روزانه به منبر نرود
گروه جامعه: یک جامعه شناس معتقد است از ویژگی‌های مبلغ دینی عدم فعالیت تبلیغی برای ارتزاق روزانه است چرا که اگر مبلغ به فعالیت خود به چشم حرفه بنگرد نمی‌تواند اثرگذار باشد و در این میان آنچه کلام مبلغ را اثرگذار می‌کند عامل بودن است.
حجت‌الاسلام والمسلمین شمس‌الله مریجی، جامعه شناس دینی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به تبیین شاخصه‌های تبلیغ دینی مؤثر پرداخت و گفت: برای آگاهی بخشی که مقدمه حل بسیاری از مشکلات و انحرافات است، نیازمند جامعه پذیری و فرهنگ پذیری هستیم اما از حدود 60 سال پیش تا کنون موضوع فرهنگ پذیری در غرب فراموش شده است.
وی ادامه داد: جامعه پذیری درصدد آن است تا فرد بیاموزد چگونه خود را با هنجارهای اجتماعی هماهنگ کند، اما فرهنگ پذیری فرآیندی است که فرد می‌آموزد چگونه خود را با ارزش‌های اجتماعی همانند کند؛ این درونی شدن ارزش‌ها نیاز دائمی به کنترل را از بین می‌برد.
رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه در فرهنگ اسلامی نیز فرهنگ پذیری، ایمان و جامعه پذیری، اسلام محسوب می‌شود تصریح کرد: در نگاه اسلامی ایمان از اسلام اهمیت بیشتری دارد، ایمان التزام عملی می‌طلبد و اسلام آوردن کافی نیست.
مبلغ دینی؛ عامل فرهنگ پذیری و ایمان
حجت‌الاسلام مریجی عواملی که جامعه پذیری را محقق می‌کنند موارد متعددی همچون مدرسه، جامعه، نهادهای مختلف و ... برشمرد و گفت: فرهنگ پذیری فقط توسط خانواده و مبلغ دینی صورت می‌گیرد که چه بسا اگر عملکرد مبلغ به درستی شکل گیرد اثرگذاری بیشتری از خانواده نیز دارد؛ مبلغ دینی می تواند عامل فرهنگ پذیری و ایمان باشد.
وی ادامه داد: لازمه حضور همیشگی افراد در مساجد درونی شدن ارزش‌ها و فرهنگ پذیر شدن است. لازمه این امر آن است که مبلغ عالم و آگاه به منابع دینی باشد و بر آنها تسلط داشته باشد تا بتواند با دانش گسترده خود در باب مسائل دینی افراد را سیراب کرده و پاسخگوی شبهات آنان باشد.
این جامعه شناس از دیگر ویژگی‌های مبلغ دینی را عدم فعالیت تبلیغی برای ارتزاق روزانه دانست و گفت: اگر مبلغ به فعالیت خود به چشم حرفه بنگرد، نمی‌تواند اثرگذار باشد. در این میان آنچه کلام مبلغ را اثرگذار می‌کند عامل بودن است، به نحوی که در تعالیم دینی نیز آمده است که «کونوا دعاة الناس بغیر ألسنتکم؛ با غیر زبان‌هایتان مردم را دعوت کنید». تبلیغ دینی باید برای رضای خدا باشد و فعالیت اقتصادی به نحو دیگری دنبال شود. بزرگان در این زمینه می‌فرمایند که مبلغ نباید چشم به جیب مردم داشته باشد چرا که همان کسی که به مردم رزق داده است به او نیز می‌تواند عطا کند.
وی سهل الوصول بودن مبلغ دین را راهکار دیگری برای اثرگذار کردن او در میان مردم دانست و گفت: مردم باید بتوانند در ارتباط مستقیم و چهره به چهره با مبلغ دینی باشند تا پرسش‌های خود را به صورت خصوصی بیان و دنبال کنند؛ این در حالی است که بسیاری از کارشناسان دینی و مبلغان پس از پایین آمدن از منبر سریعا محل را ترک می‌کنند و افراد را با پرسش‌های مختلف تنها می‌گذارند.
رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) افزود: علما و عرفا همواره به تأثیر سخنان بعد از منبر اشاره کرده و معتقد هستند ارتباط صمیمی که بعد از پایین آمدن از منبر میان مردم و مبلغ شکل می‌گیرد اثرگذاری بیشتری از سخنانی دارد که در منبر بیان می‌شود. جوانان و خانواده‌ها باید بتوانند به راحتی در ارتباط با مبلغان دینی باشند و شبهات خود را برطرف کنند.
شرط اول امر به معروف از نگاه قرآن؛ انسجام اجتماعی
حجت‌الاسلام مریجی به صمیمت ایجاد شده در میان اعضای خانواده اشاره و عنوان کرد: تا زمانی که این ارتباط صمیمی میان کارشناسان دینی و عموم مردم ایجاد نشود سخنان آنان بر دل و روح مردم نمی‌نشیند. شرط اول امر به معروف از نگاه قرآن، انسجام اجتماعی است و این امر جز با احساس رفاقت ایجاد نمی‌شود. اگر این حالت عاطفی ایجاد شود سخنان مبلغ دینی نیز برای افراد باورپذیرتر می‌شود.
وی از دیگر شروط برای ایجاد یک سخنرانی اثرگذار توسط مبلغان دینی را ارائه مطلب از منابع دینی متقن و دوری از اظهارنظرهای شخصی برشمرد و تصریح کرد: ذوق و سلیقه مبلغ گره‌ای از مردم نمی‌گشاید؛ مردم نیاز به اطلاعات دقیق دارند و این مطالب که چیزی جز نور مطلق هدایت نیست در قرآن کریم و کلام ائمه اطهار(ع) به چشم می‌خورد. تحلیل‌های شخصی در منبر اعتماد مردم را کاهش می‌دهد، اما وقتی سخن منبع دینی داشته باشد باورپذیری بیشتر مردم را به دنبال دارد.
وی در پایان یادآور شد: اگر منبرها شرایطی که ذکر شد را دارا نباشند، حضور مردم در مساجد و حسینیه‌ها محدود به زمان‌های خاصی همچون محرم و ماه رمضان می‌شود و این چیزی جز سکولاریزم نیست و ارزش‌ها را در افراد نهادینه نمی‌کند.
وی ادامه داد: جامعه پذیری درصدد آن است تا فرد بیاموزد چگونه خود را با هنجارهای اجتماعی هماهنگ کند، اما فرهنگ پذیری فرآیندی است که فرد می‌آموزد چگونه خود را با ارزش‌های اجتماعی همانند کند؛ این درونی شدن ارزش‌ها نیاز دائمی به کنترل را از بین می‌برد.
رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه در فرهنگ اسلامی نیز فرهنگ پذیری، ایمان و جامعه پذیری، اسلام محسوب می‌شود تصریح کرد: در نگاه اسلامی ایمان از اسلام اهمیت بیشتری دارد، ایمان التزام عملی می‌طلبد و اسلام آوردن کافی نیست.
مبلغ دینی؛ عامل فرهنگ پذیری و ایمان
حجت‌الاسلام مریجی عواملی که جامعه پذیری را محقق می‌کنند موارد متعددی همچون مدرسه، جامعه، نهادهای مختلف و ... برشمرد و گفت: فرهنگ پذیری فقط توسط خانواده و مبلغ دینی صورت می‌گیرد که چه بسا اگر عملکرد مبلغ به درستی شکل گیرد اثرگذاری بیشتری از خانواده نیز دارد؛ مبلغ دینی می تواند عامل فرهنگ پذیری و ایمان باشد.
وی ادامه داد: لازمه حضور همیشگی افراد در مساجد درونی شدن ارزش‌ها و فرهنگ پذیر شدن است. لازمه این امر آن است که مبلغ عالم و آگاه به منابع دینی باشد و بر آنها تسلط داشته باشد تا بتواند با دانش گسترده خود در باب مسائل دینی افراد را سیراب کرده و پاسخگوی شبهات آنان باشد.
این جامعه شناس از دیگر ویژگی‌های مبلغ دینی را عدم فعالیت تبلیغی برای ارتزاق روزانه دانست و گفت: اگر مبلغ به فعالیت خود به چشم حرفه بنگرد، نمی‌تواند اثرگذار باشد. در این میان آنچه کلام مبلغ را اثرگذار می‌کند عامل بودن است، به نحوی که در تعالیم دینی نیز آمده است که «کونوا دعاة الناس بغیر ألسنتکم؛ با غیر زبان‌هایتان مردم را دعوت کنید». تبلیغ دینی باید برای رضای خدا باشد و فعالیت اقتصادی به نحو دیگری دنبال شود. بزرگان در این زمینه می‌فرمایند که مبلغ نباید چشم به جیب مردم داشته باشد چرا که همان کسی که به مردم رزق داده است به او نیز می‌تواند عطا کند.
وی سهل الوصول بودن مبلغ دین را راهکار دیگری برای اثرگذار کردن او در میان مردم دانست و گفت: مردم باید بتوانند در ارتباط مستقیم و چهره به چهره با مبلغ دینی باشند تا پرسش‌های خود را به صورت خصوصی بیان و دنبال کنند؛ این در حالی است که بسیاری از کارشناسان دینی و مبلغان پس از پایین آمدن از منبر سریعا محل را ترک می‌کنند و افراد را با پرسش‌های مختلف تنها می‌گذارند.
رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) افزود: علما و عرفا همواره به تأثیر سخنان بعد از منبر اشاره کرده و معتقد هستند ارتباط صمیمی که بعد از پایین آمدن از منبر میان مردم و مبلغ شکل می‌گیرد اثرگذاری بیشتری از سخنانی دارد که در منبر بیان می‌شود. جوانان و خانواده‌ها باید بتوانند به راحتی در ارتباط با مبلغان دینی باشند و شبهات خود را برطرف کنند.
شرط اول امر به معروف از نگاه قرآن؛ انسجام اجتماعی
حجت‌الاسلام مریجی به صمیمت ایجاد شده در میان اعضای خانواده اشاره و عنوان کرد: تا زمانی که این ارتباط صمیمی میان کارشناسان دینی و عموم مردم ایجاد نشود سخنان آنان بر دل و روح مردم نمی‌نشیند. شرط اول امر به معروف از نگاه قرآن، انسجام اجتماعی است و این امر جز با احساس رفاقت ایجاد نمی‌شود. اگر این حالت عاطفی ایجاد شود سخنان مبلغ دینی نیز برای افراد باورپذیرتر می‌شود.
وی از دیگر شروط برای ایجاد یک سخنرانی اثرگذار توسط مبلغان دینی را ارائه مطلب از منابع دینی متقن و دوری از اظهارنظرهای شخصی برشمرد و تصریح کرد: ذوق و سلیقه مبلغ گره‌ای از مردم نمی‌گشاید؛ مردم نیاز به اطلاعات دقیق دارند و این مطالب که چیزی جز نور مطلق هدایت نیست در قرآن کریم و کلام ائمه اطهار(ع) به چشم می‌خورد. تحلیل‌های شخصی در منبر اعتماد مردم را کاهش می‌دهد، اما وقتی سخن منبع دینی داشته باشد باورپذیری بیشتر مردم را به دنبال دارد.
وی در پایان یادآور شد: اگر منبرها شرایطی که ذکر شد را دارا نباشند، حضور مردم در مساجد و حسینیه‌ها محدود به زمان‌های خاصی همچون محرم و ماه رمضان می‌شود و این چیزی جز سکولاریزم نیست و ارزش‌ها را در افراد نهادینه نمی‌کند.
