حجتالاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی مقدم، رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم در گفتوگو با
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، به تبیین شاخصههای تبلیغ دینی مؤثر پرداخت و گفت: از مفاد آیات قرآن کریم میتوان شرایط تبلیغ دینی صحیح را دریافت و سرلوحه عمل مبلغان قرار داد. آیات قرآن کریم خطاب به پیامبر اکرم(ص) هستند و مبلغان میتوانند از این آیات استخراج علل داشته باشند و این وظایف را به خود تعمیم دهند چرا که مبلغ نیز مأمور به ابلاغ است.
وی از جمله آیاتی که به وظایف تبلیغی و رسالتی پیامبر(ص) اشاره کرده است را آیات 45 تا 48 سوره احزاب که میفرماید: « يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِيرًا؛ وَدَاعِيًا إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَسِرَاجًا مُنِيرًا؛ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ بِأَنَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ فَضْلًا كَبِيرًا؛ وَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَالْمُنَافِقِينَ وَدَعْ أَذَاهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا؛ اى پيامبر ما تو را [به سمت] گواه و بشارتگر و هشداردهنده فرستاديم؛ و دعوت كننده به سوى خدا به فرمان او و چراغى تابناك؛ و مؤمنان را مژده ده كه براى آنان از جانب خدا بخشايشى فراوان خواهد بود؛ و كافران و منافقان را فرمان مبر و از آزارشان بگذر و بر خدا اعتماد كن و كارسازى [چون] خدا كفايت مىكند» برشمرد و گفت: پیامبر(ص) به عنوان شاهد فرستاده شده است؛ یعنی اشراف کامل بر جامعهای دارد که قصد ابلاغ بر آنان را دارد. مبلغ وقتی میتواند به درستی تبلیغ کند که عالم به شرایط زمان و آگاه به نیازهای جامعه باشد.
حجتالاسلام یوسفی مقدم ادامه داد: مبشر بودن از دیگر وظایف پیامبر(ص) بیان شده است یعنی مبلغ باید بشارتهای لازم را به مردم بدهد و آنان را با سخنان نیکو به سمت نعمتهای خداوند که برای پاکان وعده داده است فراخواند تا مردم درصدد کسب فیوضات باشند.
وی با اشاره به بیان وظیفه نذیر بودن در این آیه مبارکه برای پیامبر اسلام(ص) اظهار کرد: گاهی برخی انسانها با بشارتها تحریک و عواطف و انگیزههای آنان برانگیخته نمیشود تا در راه خدایی قرار گیرند، بنابراین مبلغ باید از انذار بهره گیرد و آنان را متوجه عواقب اقدامات غیرمشروع و هنجارشکنیها کند.
مبلغ با نور درونی خود مردم را هدایت کند
رئیس مرکز فرهنگ و معارف قرآن با اشاره به تأکید قرآن کریم در این آیه که میفرماید «وَدَاعِيًا إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ» تصریح کرد: تمام این امور باید برای خداوند صورت گیرد و شاهد و بشیر و نذیر بودن باید برای دعوت به سوی خداوند باشد. پیامبر(ص) خود نور است و تنها دعوت کننده نیست، بنابراین با عمل خود به عنوان سراجی منیر دلها را به سمت خود میکشاند؛ مبلغ دینی نیز باید با اعمال خود افراد را به سمت آموزههای اسلام دعوت کند. ارزش نور به این است که هم خود روشن است و هم سایرین را به سمت روشنایی هدایت میکند، در این راستا مبلغ پیش از آنکه افراد را دعوت به سوی احکام الهی کند باید خود در این زمینه پیش قدم باشد و ویژگی نور را داشته باشد.
وی ادامه داد: پیامبر(ص) ویژگی بشیر، نذیر و شاهد بودن را از طرف خداوند دارا بود اما بر مبلغان است که این ویژگیها را کسب و در خود تقویت کنند تا کلام آنان در منابر از اثربخشی برخوردار بوده و مردم را به سمت آموزههای اسلام متمایل کنند.
حجتالاسلام یوسفی مقدم در ادامه سخنان خود به آیات سوره مبارکه اعراف اشاره کرد و گفت: خداوند در این سوره میفرماید: «خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ؛ گذشت پيشه كن و به [كار] پسنديده فرمان ده و از نادانان رخ برتاب»؛ در اینجا مراد آسان گرفتن و گذشت است به نحوی که اگر کسی میخواهد مردم را به سمت ارزشهای دینی دعوت کند، باید در برابر رفتارهای ناپسند، اهل عفو و گذشت باشد. نوع برخورد مبلغ با مردم در جذب آنان تأثیر به سزایی دارد؛ همچنین در این آیه خداوند به پیامبر(ص) متذکر شده است که از سویی باید با گذشت و نرم خویی رفتار کند و از سویی آنان را با جدیت به سوی حقیقت و خداوند دعوت کند و به خواست آنان سخن نگوید چرا که مأمور به ابلاغ حقایق است؛ این مهم، هنر مبلغ برای بیان مطلب را میطلبد.
وی ادامه داد: خداوند در این آیه به پیامبر اکرم(ص) یادآور میشود که در مسیر تبلیغ گاهی با افراد جاهل روبرو میشوی، پس با آنان مجادله نکن و تحمل و بردباری از خود نشان بده که چه بسا این گذشت و صبوری سبب گرایش آنان شود.
حجتالاسلام یوسفی مقدم به آیه 200 سوره مبارکه اعراف که میفرماید « وَإِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ؛ و اگر از شيطان وسوسهاى به تو رسد به خدا پناه بر زيرا كه او شنواى داناست» اشاره و عنوان کرد: مبلغ نیز نباید خود را مبرا از گناه بداند، بلکه باید آگاه باشد که امکان دارد اسیر وسوسههای شیطان شود.. تبلیغ دین نباید وسیلهای برای به دست آوردن قدرت و اموال دنیا باشد بلکه باید همواره خود را از گناه دور بدارد و آگاه باشد او نیز در معرض خطر است و نیاز به مراقبت از خود دارد.