عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی:
مبارزه با ربا سخت‌ترین مراحل خود را می‌گذراند/ لزوم حذف بانک‌های تجاری
گروه اقتصاد: حبیبیان نقیبی اظهار کرد: مبارزه با ربا در دوران معاصر سخت‌ترین مراحل مبارزه را می‌گذراند که در برخی موارد شاید حذف نهاد آغشته به ربا مانند بانک‌های تجاری و در واقع حذف این غده سرطانی تنها راه اصلاح باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مجید حبیبیان نقیبی، عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، درباره مفهوم و راهکارهای مقابله با ربا در اقتصاد کشور اظهار کرد: ربا مهفومی آشنا برای همه جوامع و تمدن‌هاست و در طول تاریخ از سوی ادیان الهی و آئین‌های غیرالهی و اندیشمندان مورد مذمت قرار گرفته است. شبهه مفهومی در ربا شاید از اهمیت بالایی برخوردار نباشد، اگرچه در توجه به وجود تفاوت بین ربا یعنی usury و بهره یعنی interest اختلاف نظر وجود دارد.
وی ادامه داد: موضوع مهم در بحث ربا تعیین مصادیق آن است که حتی در قران کریم از قول رباخواران آمده است: «قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَا وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهَى فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ وَمَنْ عَادَ فَأُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ؛ آنان گفتند: داد و ستد صرفاً مانند رباست و حال آنكه خدا داد و ستد را حلال، و ربا را حرام گردانيده است. پس، هر كس، اندرزى از جانب پروردگارش بدو رسيد، و (از رباخوارى) باز ايستاد، آنچه گذشته، از آنِ اوست، و كارش به خدا واگذار مى‌شود، و كسانى‌كه (به رباخوارى) باز گردند، آنان اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود» (البقره 275).
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: بنابراین از مهم‌ترین وظایف اندیشمندان، تعیین دفیق و صحیح مصادیق ربا و جداسازی آن از مجموعه تعاملات اقتصادی جامعه است.
حبیبیان با بیان اینکه نسبت به آثار ربا مطالب ارزشمندی در متون مربوط بیان شده است، اظهار کرد: می‌توان این آثار را به دو گروه اساسی آثار فردی و آثار اجتماعی تقسیم کرد و نکته قابل ملاحظه آن است که اهمیت آثار منفی اجتماعی ربا به مراتب بیشتر از آثار فردی آن است و به عنوان نمونه در کتاب شریف بحار الانوار جلد 100 صفحه 119 در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است که «لو کان ربا حلالا، لترک الناس التجارات».
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی یادآور شد: چنان که گفته شد ربا از سوی همه آئین‌ها و اندیشمندان مورد نکوهش قرار گرفته است که بیانگر آن است که ربا عامل مهم و اصلی ایجاد بحران‌ها و تخریب زندگی فردی و اجتماعی است.
حبیبیان درباره دیدگاه دین مبین اسلام نسبت به ربا اظهار کرد: اسلام نیز با شدت کم‌نظیری به مقابله با را پرداخته است و شاید در قرآن کریم، کمتر مفهومی خصوصا در بحث معاملات می‌توان یافت که با این شدت با آن برخورد کرده باشد و مسئله جنگ با خداوند متعال و رسول اکرم (ص) را به واسطه ارتکاب آن گوشزد کرده و فرموده است: «فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ؛ و اگر (چنين) نكرديد، بدانيد به جنگ با خدا و فرستاده وى، برخاسته ايد»(البقره 278).
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: واقعیت آن است که در اقتصاد رایج، فعالیت‌های اقتصادی و تعاملات به شدت با ربا یا لااقل شبهات ربوی محفوف و پیچیده شده که تفکیک و جداسازی آن بسیار مشکل شده است.
وی با بیان اینکه در بازار پول و به صورت روشن بسیاری از فعالیت‌های بانکداری از سوی مراجع عظام مورد شبهه قرار گرفته است، عنوان کرد: شاید تنها راه تصحیح آن حذف بانک‌های تجاری از صحنه اقتصاد است. البته بانک‌های تجاری خدماتی هم انجام می‌دهند که باید دیگر نهادها متکفل آن شوند.
حبیبیان ادامه داد: بازار سرمایه نیز به شدت با فعالیت‌های شبهه‌ناک ربوی دست به گریبان است و برخی از فضلا تلاش زایدالوصفی برای تصحیح فعالیت‌های آن مصروف داشته‌اند اما ورود جدی مراجع به فعالیت‌های بازار سرمایه نیز ممکن است چالش مهم فقهی در فعالیت‌های آن را به دنبال داشته باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پایان گفت: در واقع در طول تاریخ، مبارزه با ربا البته با سختی‌هایی همراه بود که شاید در دوران معاصر سخت‌ترین مراحل مبارزه را می‌گذراند که در برخی موارد شاید حذف نهاد آغشته به ربا مانند بانک‌های تجاری و در واقع حذف این غده سرطانی تنها راه اصلاح باشد.
وی ادامه داد: موضوع مهم در بحث ربا تعیین مصادیق آن است که حتی در قران کریم از قول رباخواران آمده است: «قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَا وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهَى فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ وَمَنْ عَادَ فَأُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ؛ آنان گفتند: داد و ستد صرفاً مانند رباست و حال آنكه خدا داد و ستد را حلال، و ربا را حرام گردانيده است. پس، هر كس، اندرزى از جانب پروردگارش بدو رسيد، و (از رباخوارى) باز ايستاد، آنچه گذشته، از آنِ اوست، و كارش به خدا واگذار مى‌شود، و كسانى‌كه (به رباخوارى) باز گردند، آنان اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود» (البقره 275).
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: بنابراین از مهم‌ترین وظایف اندیشمندان، تعیین دفیق و صحیح مصادیق ربا و جداسازی آن از مجموعه تعاملات اقتصادی جامعه است.
حبیبیان با بیان اینکه نسبت به آثار ربا مطالب ارزشمندی در متون مربوط بیان شده است، اظهار کرد: می‌توان این آثار را به دو گروه اساسی آثار فردی و آثار اجتماعی تقسیم کرد و نکته قابل ملاحظه آن است که اهمیت آثار منفی اجتماعی ربا به مراتب بیشتر از آثار فردی آن است و به عنوان نمونه در کتاب شریف بحار الانوار جلد 100 صفحه 119 در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است که «لو کان ربا حلالا، لترک الناس التجارات».
حبیبیان درباره دیدگاه دین مبین اسلام نسبت به ربا اظهار کرد: اسلام نیز با شدت کم‌نظیری به مقابله با را پرداخته است و شاید در قرآن کریم، کمتر مفهومی خصوصا در بحث معاملات می‌توان یافت که با این شدت با آن برخورد کرده باشد و مسئله جنگ با خداوند متعال و رسول اکرم (ص) را به واسطه ارتکاب آن گوشزد کرده و فرموده است: «فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ؛ و اگر (چنين) نكرديد، بدانيد به جنگ با خدا و فرستاده وى، برخاسته ايد»(البقره 278).
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: واقعیت آن است که در اقتصاد رایج، فعالیت‌های اقتصادی و تعاملات به شدت با ربا یا لااقل شبهات ربوی محفوف و پیچیده شده که تفکیک و جداسازی آن بسیار مشکل شده است.
وی با بیان اینکه در بازار پول و به صورت روشن بسیاری از فعالیت‌های بانکداری از سوی مراجع عظام مورد شبهه قرار گرفته است، عنوان کرد: شاید تنها راه تصحیح آن حذف بانک‌های تجاری از صحنه اقتصاد است. البته بانک‌های تجاری خدماتی هم انجام می‌دهند که باید دیگر نهادها متکفل آن شوند.
حبیبیان ادامه داد: بازار سرمایه نیز به شدت با فعالیت‌های شبهه‌ناک ربوی دست به گریبان است و برخی از فضلا تلاش زایدالوصفی برای تصحیح فعالیت‌های آن مصروف داشته‌اند اما ورود جدی مراجع به فعالیت‌های بازار سرمایه نیز ممکن است چالش مهم فقهی در فعالیت‌های آن را به دنبال داشته باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پایان گفت: در واقع در طول تاریخ، مبارزه با ربا البته با سختی‌هایی همراه بود که شاید در دوران معاصر سخت‌ترین مراحل مبارزه را می‌گذراند که در برخی موارد شاید حذف نهاد آغشته به ربا مانند بانک‌های تجاری و در واقع حذف این غده سرطانی تنها راه اصلاح باشد.
