مستند «خونه»؛ روایت تهران با تاریخ حذف‌شده
گروه هنر: جلسه نقد و بررسی فیلم «خونه» از آثار ارائه شده در هفتمین دوره جشنواره حقیقت به همت باشگاه مستند گلستان با حضور کارگردان این اثر خدایار قاقانی، مهمان ویژه محمدرضا اصلانی و با حضور مجری و منتقد محمدرضا لطفی و علاقه‌مندان در فرهنگ‌سرای گلستان برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، جلسه نقد و بررسی فیلم «خونه» از آثار ارائه شده در هفتمین دوره جشنواره حقیقت به همت باشگاه مستند گلستان با حضور کارگردان این اثر خدایار قاقانی، مهمان ویژه محمدرضا اصلانی و با حضور مجری و منتقد محمدرضا لطفی و علاقه‌مندان در فرهنگ‌سرای گلستان برگزار شد.
در این جلسه نقد و بررسی کارگردان مستند «خونه» با بیان اینکه سال 83 در روند یک پروژه پژوهشی در مورد خانه‌های قدیمی تهران با خانه مستوفی‌الممالک روبرو شدم، گفت: با انگیزه و علاقه‌ای که از تاریخ در درونم وجود داشت نتوانستم بی‌تفاوت از کنار این خانه بگذرم. سال 90 فیلم‌برداری مستند را شروع کردیم و چون می‌خواستم نماهای سبز حیات و خشکی درختان را داشته باشیم تا 91 کار به طول انجامید.
خدایار قاقانی افزود: دردآورترین نکته در مورد مستندم برای خودم اینجاست که پروانه‌هایی که در مستند حضور دارند اغلب این روزها در کنارمان نیستند. مستند من میهمان محمدعلی سپانلو، علی معلم، شهین مستوفی، احسان نراقی و عزیزان دیگری است که این روزها در قید حیات نیستند و این برای خودم بسیار تأسف‌برانگیز است و دیدن مستند را سخت می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه تلاش ما بر این بود که از بنای مستوفی‌الممالک و ضرورت حفظ تاریخ و پیشینه به ضرورت حفظ تهران و در نگاه کلی‌تر ایران تاریخی برسیم، اظهار کرد: عمارت مستوفی که در فیلم به عنوان عمارتی که محل رفت و آمد و سکونت انسان‌های بسیار مهمی بوده است به مثابه شهر تهران و کشور ایران است که ما تلاش کردیم در پشت ضرورت حفظ این بنا به همه تأکید کنیم تهران و ایران تاریخی هم نیازمند این حمایت است درست مثل سخن استاد سپانلو که گفتند من اسم این شهر را گذاشتم تهران بانو.
قاقانی در پاسخ به این سوال که چرا اکثر نماهای تصویربرداری شده در مستند بسته است و ما نمای باز بسیار کم می‌بینیم؟ توضیح داد: متأسفانه به فاصله یک متری بنا در همسایگی آن بناهایی ساخته شده است که از نظر بصری نه‌تنها فاجعه است بلکه هیچ تناسبی هم با بنا ندارد و حرف استاد شهناز که در فیلم می گوید: «نمی‌شه نگاهشون کرد! وقتی آفتاب می‌خوره چشم آدم رو می‌زنه» دقیقاً واقعی است.
در ادامه بحث محمدرضا اصلانی، میهمان ویژه در مورد تفاوت‌های فیلم مستند و داستانی گفت: ما در تاریخ سینما تا دلتان بخواهد فیلم داستانی بد داریم، اما هیچ فیلم مستندی بد نمی‌شود، چون مستند براساس یک گذار ساده شکل می‌گیرد که در روند فیلم مستندهایی را شکل می‌دهد که ارزش فیلم مستند را بالا می‌برد و وجود همین اسناد است که هرچه از تاریخ تولید فیلم مستند بگذرد ارزش آن را بیشتر می‌کند.
وی افزود: سینمای مستند قدیمی‌ترین نوع هنر سینماست؛ سینمای داستانی متعلق به آینده است و روایتگر اتفاقات و وعده‌های آینده، اما ما در سینمای مستند روایت‌کننده گذشته خواهیم بود، روایت پیوسته‌ای که به امروز می‌رسد.
اصلانی ادامه داد: مثلاً در فیلم مستند «خونه» ما با گذشته و گذران عمر بنایی آشنا می‌شویم که در حال حاضر سکون و خالی است این خانه معلوم نیست به آینده تعلق داشته باشد، اما ما برای شناخت بیشتر آنچه بر کالبد خانه گذشته مجبوریم به اسناد واقعی گذشته رجوع کنیم.
وی با تأکید بر اینکه اتصال بزرگترین حُسن فیلم مستند است، تصریح کرد: اینکه فیلمساز بتواند زمان گذشته را چنان به زمان حال وصل کند؛ در روایتگری چنان خبره باشد که مخاطب خلأ یا فاصله‌ای بین دو زمان احساس نکند و این بزرگترین نقطه قوت مستند خونه است. فیلم مستند باید بتواند از سندهای مختلف برای کامل کردن روند فیلم استفاده کند، طوری که مخاطب نگاه و شناخت کاملی در پایان بگیرد افرادی که در فیلم مستند «خونه» حضور دارند همه به مثابه تکه‌های پازلی هستند که هر کدام سهم خود را دارند.
اصلانی عنوان کرد: مثلاً خانمی در فیلم خاطرات کودکی‌اش را روایت می‌کند دیگری از تجربه موسیقیایی این بنا می‌گوید و آن یکی تاریخچه تهران را در گذشته توضیح می‌دهد زمانی که این تکه‌های پازل کنار هم قرار می‌گیرند در ذهن مخاطب تصویر واقعی و زیبایی می‌سازند.
وی با بیان اینکه استفاده‌ها از نمادها در این فیلم و عینیت‌بخشی آنها در میان ما انسان‌ها هم نکته قابل توجه فیلم مستند «خونه» است، تاکید کرد: در بخشی از فیلم به وجود نقاشی پروانه‌های مقاوم و ساکن روی سقف یکی از اتاق‌ها اشاره می‌شود و در فیلم پیرمردها و پیرزن‌هایی حضور دارند که درست مثل این پروانه‌ها در مقابل تغییرات، حذف تاریخ و بی تفاوتی مقاومت می‌کنند.
یادآور می‌شود، علاقه‌مندان به شرکت در برنامه‌های باشگاه مستند گلستان می‌توانند سه شنبه هر هفته از ساعت 18 و سی دقیقه به نشانی نارمک، خیابان گلستان، پایین‌تر از میدان هلال احمر مراجعه کنند و برای دریافت اطلاعات بیشتر با شماره ۷۷۸۱۳۸۰۲ تماس بگیرند.
در این جلسه نقد و بررسی کارگردان مستند «خونه» با بیان اینکه سال 83 در روند یک پروژه پژوهشی در مورد خانه‌های قدیمی تهران با خانه مستوفی‌الممالک روبرو شدم، گفت: با انگیزه و علاقه‌ای که از تاریخ در درونم وجود داشت نتوانستم بی‌تفاوت از کنار این خانه بگذرم. سال 90 فیلم‌برداری مستند را شروع کردیم و چون می‌خواستم نماهای سبز حیات و خشکی درختان را داشته باشیم تا 91 کار به طول انجامید.
خدایار قاقانی افزود: دردآورترین نکته در مورد مستندم برای خودم اینجاست که پروانه‌هایی که در مستند حضور دارند اغلب این روزها در کنارمان نیستند. مستند من میهمان محمدعلی سپانلو، علی معلم، شهین مستوفی، احسان نراقی و عزیزان دیگری است که این روزها در قید حیات نیستند و این برای خودم بسیار تأسف‌برانگیز است و دیدن مستند را سخت می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه تلاش ما بر این بود که از بنای مستوفی‌الممالک و ضرورت حفظ تاریخ و پیشینه به ضرورت حفظ تهران و در نگاه کلی‌تر ایران تاریخی برسیم، اظهار کرد: عمارت مستوفی که در فیلم به عنوان عمارتی که محل رفت و آمد و سکونت انسان‌های بسیار مهمی بوده است به مثابه شهر تهران و کشور ایران است که ما تلاش کردیم در پشت ضرورت حفظ این بنا به همه تأکید کنیم تهران و ایران تاریخی هم نیازمند این حمایت است درست مثل سخن استاد سپانلو که گفتند من اسم این شهر را گذاشتم تهران بانو.
قاقانی در پاسخ به این سوال که چرا اکثر نماهای تصویربرداری شده در مستند بسته است و ما نمای باز بسیار کم می‌بینیم؟ توضیح داد: متأسفانه به فاصله یک متری بنا در همسایگی آن بناهایی ساخته شده است که از نظر بصری نه‌تنها فاجعه است بلکه هیچ تناسبی هم با بنا ندارد و حرف استاد شهناز که در فیلم می گوید: «نمی‌شه نگاهشون کرد! وقتی آفتاب می‌خوره چشم آدم رو می‌زنه» دقیقاً واقعی است.
در ادامه بحث محمدرضا اصلانی، میهمان ویژه در مورد تفاوت‌های فیلم مستند و داستانی گفت: ما در تاریخ سینما تا دلتان بخواهد فیلم داستانی بد داریم، اما هیچ فیلم مستندی بد نمی‌شود، چون مستند براساس یک گذار ساده شکل می‌گیرد که در روند فیلم مستندهایی را شکل می‌دهد که ارزش فیلم مستند را بالا می‌برد و وجود همین اسناد است که هرچه از تاریخ تولید فیلم مستند بگذرد ارزش آن را بیشتر می‌کند.
وی افزود: سینمای مستند قدیمی‌ترین نوع هنر سینماست؛ سینمای داستانی متعلق به آینده است و روایتگر اتفاقات و وعده‌های آینده، اما ما در سینمای مستند روایت‌کننده گذشته خواهیم بود، روایت پیوسته‌ای که به امروز می‌رسد.
اصلانی ادامه داد: مثلاً در فیلم مستند «خونه» ما با گذشته و گذران عمر بنایی آشنا می‌شویم که در حال حاضر سکون و خالی است این خانه معلوم نیست به آینده تعلق داشته باشد، اما ما برای شناخت بیشتر آنچه بر کالبد خانه گذشته مجبوریم به اسناد واقعی گذشته رجوع کنیم.
وی با تأکید بر اینکه اتصال بزرگترین حُسن فیلم مستند است، تصریح کرد: اینکه فیلمساز بتواند زمان گذشته را چنان به زمان حال وصل کند؛ در روایتگری چنان خبره باشد که مخاطب خلأ یا فاصله‌ای بین دو زمان احساس نکند و این بزرگترین نقطه قوت مستند خونه است. فیلم مستند باید بتواند از سندهای مختلف برای کامل کردن روند فیلم استفاده کند، طوری که مخاطب نگاه و شناخت کاملی در پایان بگیرد افرادی که در فیلم مستند «خونه» حضور دارند همه به مثابه تکه‌های پازلی هستند که هر کدام سهم خود را دارند.
اصلانی عنوان کرد: مثلاً خانمی در فیلم خاطرات کودکی‌اش را روایت می‌کند دیگری از تجربه موسیقیایی این بنا می‌گوید و آن یکی تاریخچه تهران را در گذشته توضیح می‌دهد زمانی که این تکه‌های پازل کنار هم قرار می‌گیرند در ذهن مخاطب تصویر واقعی و زیبایی می‌سازند.
وی با بیان اینکه استفاده‌ها از نمادها در این فیلم و عینیت‌بخشی آنها در میان ما انسان‌ها هم نکته قابل توجه فیلم مستند «خونه» است، تاکید کرد: در بخشی از فیلم به وجود نقاشی پروانه‌های مقاوم و ساکن روی سقف یکی از اتاق‌ها اشاره می‌شود و در فیلم پیرمردها و پیرزن‌هایی حضور دارند که درست مثل این پروانه‌ها در مقابل تغییرات، حذف تاریخ و بی تفاوتی مقاومت می‌کنند.
یادآور می‌شود، علاقه‌مندان به شرکت در برنامه‌های باشگاه مستند گلستان می‌توانند سه شنبه هر هفته از ساعت 18 و سی دقیقه به نشانی نارمک، خیابان گلستان، پایین‌تر از میدان هلال احمر مراجعه کنند و برای دریافت اطلاعات بیشتر با شماره ۷۷۸۱۳۸۰۲ تماس بگیرند.
