شگفتی‌های حشره‌شناسی در قرآن

به‌گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اردبیل، ملخ‌ها از جمله جانورانی هستند که نام آنها دو بار در قرآن کریم ذکر شده است. ذکر نام این گروه از حشرات در این کتاب مقدس و الهی، شرافتی است که خدای متعال به این دسته از حشرات عطا فرموده و بدون شک همه‌ی جانوران و به‌خصوص جانورانی که در قرآن کریم از آن‌ها ذکری به‌میان آمده، راز و رمزها و اسرار زیادی در بیولوژی آن‌ها نهفته است که شگفتی ما انسان‌ها را برمی‌انگیزد و ما را به عظمت و قدرت خالقی رهنمون می‌سازد که این موجودات را خلق کرده و در اختیار ما انسان‌ها قرار داده و بی‌تردید زندگی ما بدون وجود این موجودات در این کره‌ی خاکی به‌هیچ وجه میسر نیست. هر گونه از جانوران دارای رفتارهای بسیار پیچیده و پُر رمز و رازی هستند که دقت در برخی از آن‌ها حقیقتا نوعی درس زندگی برای ما انسان‌ها داده و بُعد معنوی و انسانی را در وجود ما تقویت می‌نماید که یکی از آشکارترین و شگرف‌ترین این رفتارها را ما در زندگی ملخ‌های صحرایی مشاهده می‌نماییم. 

ملخ‌ها از جمله جانورانی هستند که نام آنها دو بار در قرآن کریم ذکر شده که یک مورد آن مربوط به آیه‌ی هفتم سوره‌ی مبارکه قمر که فرموده: «خُشَّعًا أَبْصَارُهُمْ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ كَأَنَّهُمْ جَرَادٌ مُنْتَشِرٌ»«آن‌ها از قبرها خارج مي‏شوند در حالي كه چشم‌هايشان از وحشت به زير افتاده و (بي‌هدف) هم‌چون ملخ‌هاي پراكنده به‌هر سو مي‏دوند» و مورد دیگر در آیه‌ی شماره 133 سوره مبارکه اعراف می‌باشد که در آن ذکری از ملخ‌ها به‌میان آمده و فرموده: «فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الطُّوفَانَ وَالْجَرَادَ وَالْقُمَّلَ وَالضَّفَادِعَ وَالدَّمَ آيَاتٍ مُفَصَّلَاتٍ فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا مُجْرِمِينَ»«پس بر آنان طوفان و ملخ و كنه ريز و غوكها و خون را به‌صورت نشانه‏‌هايى آشكار فرستاديم و باز سركشى كردند و گروهى بدكار بودند». بنابراین واژه‌ی«جراد» یا ملخ‌ها در قرآن کریم دوبار ذکر شده و ذکر نام آن‌ها در این کتاب مقدس و الهی، شرافتی است که خدای متعال به این دسته از حشرات عطا فرموده و بدون شک همه‌ی جانوران و به‌خصوص جانورانی که در قرآن کریم از آن‌ها ذکری به‌میان آمده، راز و رمزها و اسراری در بیولوژی آن‌ها نهان است که شگفتی ما انسان‌ها را برمی‌انگیزد و ما را به عظمت و قدرت خالقی رهنمون می‌سازد که این موجودات را خلق کرده و در اختیار ما انسان‌ها قرار داده و زندگی ما بدون وجود این جانوران، در این کره‌ی خاکی به‌هیچ وجه میسر نیست. 

یکی از این رفتارهای بسیار تامل برانگیز، جالب و بسیار پیچیده را ما در زندگی ملخ‌های صحرایی مشاهده می‌کنیم. دسته‌های ملخ صحرايی وقتی از روی دریاها عبور می‌کنند، عده‌ای به دریا ریخته و با محکم نگاه‌داشتن یک‌دیگر جزیره‌ي موقت یا سکوی استراحتی برای هم‌نوعان خود به‌وجود می‌آورند که پس از نشستن روی آن‌ها رفع خستگی کرده و سپس به پرواز ادامه می‌دهند. به‌همین ترتیب پوره‌های آن‌ها وقتی از روی نهرهای آب عبور می‌کنند، اولین گروه‌های عبورکننده، با اجساد خود، پُلی درست می‌کنند که دسته‌های بعدی از روی آن‌ها عبور نمایند(1). حال باید دید چه شگفتی، عظمت و چه ایثار و فداکاری در موجودات کوچک و به‌نظر ما انسان‌ها حقیر و کم ارزش وجود دارد که ما در دنیای خودمن کم‌تر مثالی از آن‌ها مشاهده می‌کنیم. 

این ملخ‌های صحرایی هنگان عبور از روی دریاها، مکث یا شک و تردیدی به‌خود راه نداده و منتظر نیستند تا فرد دیگری از دوستانشان خود را به آب زده و جزیره‌ی موقت استراحت برای وی درست کند، بلکه بدون مکث یا تردید و بدون اتلاف وقت، گروهی از آن‌ها برای نجات گروهی از هم‌نوعان خویش، و نسل آتی خود، حاضر به فداکاری و گذشت شده و هیچ اِبایی در این مورد از خود نشان نمی‌دهند. بدون شک چه عظمتی در باطن این موجودات نهان است و چه روح بزرگی در این جانوران کوچک نهفته است که حاضر به چنین فداکاری و گذشت هستند؟ و این خود موضوعی است که فکر ما را واردار به تامل و تعقل در این موضوع می‌نماید. بی‌تردید، اين خود يك مثال از فداكاري و ازخودگذشتگي در دنياي حشرات است كه حقيقتا درس عبرت بزرگي براي ما نوع بشر است.

یادداشت از : تقی قاسمی خادمی – پژوهشگر قرآنی

منبع:

اسماعيلي، مرتضي، ميركريمي، اسداله و پروانه، آزمايش‌فرد. 1387. حشره‌شناسي كشاورزي، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ايران.