معاون پژوهشی دانشگاه مجازی المصطفی(ص):
موفقیت آموزش دین در فضای مجازی در گرو میزان باورمندی افراد است
گروه حوزه‌های علمیه: معاون پژوهشی دانشگاه مجازی المصطفی(ص) با بیان اینکه رسالت‌محوری؛ مهمترین رکن در آموزش دین گفت: موفقیت آموزش دین در فضای مجازی در گرو میزان باورمندی افراد است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) عابدین سیاحت اسفندیاری، امروز 24 مردادماه در پنجمین نشست کنفرانس ظرفیت‌شناسی و تأثیرگذاری فضای مجازی در ارتقای آموزش‌های دینی در دانشگاه مجازی المصطفی(ص) گفت: برای توفیق در فضای مجازی باید به شش ویژگی توجه داشته باشیم که مهمترین آن عوامل انسانی است.
وی افزود: اینکه نیروی انسانی متولی آموزش دین چه مقدار معتقد به تاثیر فضای مجازی باشند بسیار مهم است، بنابراین کسی که اعتقادی به اثرگذاری این فضا ندارد با جان و دل کار نمی‌کند و دنبال ارتقاء خود نخواهد بود و علقه‌ای ایجاد نخواهد شد.
وی افزود: کسانی که در فضای مجازی قرار است کار کنند علاوه بر اعتقاد به تاثیرگذاری این فضا باید متبحر باشد و نرم‌افزارها و مدل‌های آموزشی در این فضا و فرایند تولید محتوا را بشناسد و از آن به نحو احسن استفاده کنند.
معاون پژوهشی دانشگاه مجازی المصطفی(ص) با اشاره به عوامل اقتصادی تصریح کرد: مسایل اقتصادی و حمایت در تولید محتوا برای فضای مجازی بسیار مهم است؛ زیرا تولید نرم‌افزار و محتوا هزینه‌بر است و گران‌ترین تولیدات، تولیدات فناورانه است البته در کشور ما چون کپی‌رایت رعایت نمیشود شاید هزینه‌ها کمتر باشد.
سیاحت اسفندیاری با اشاره به عوامل سیاسی در آموزش فضای مجازی به خصوص در عرصه دینی عنوان کرد: دولت‌ها نقش زیادی در این مسئله دارند و عوامل سیاسی می‌توانند به خصوص در فرایند آموزشی در فضای بیرون از کشور موثر باشند.
وی با اشاره به عوامل اجتماعی و اقتصادی بیان کرد: اگر قدرت خرید اقتصادی مردم وضعیت مناسبی نداشته باشد همین مسئله در گرایش آنان به فضای مجازی اثرگذار است همچنین سطح سواد مخاطبان مهم است زیرا می تواند هزینه آموزش را کاهش دهد.
وی بیان کرد: از دیگر ویژگی‌ها این است که محتوای آموزشی ارائه شده باید متناسب با زیرساخت‌ها باشد؛ زیرا اگر پهنای باند نامناسب باشد سطح تولیدات علمی نیز باید کاهش یابد تا زیرساخت‌های فناوری بتواند آن را پشتیبانی کند.
معاون پژوهشی دانشگاه مجازی المصطفی(ص) با اشاره به ویژگی‌های محتوای آموزشی خوب فارغ از دینی بودن و یا نبودن ادامه داد: محتوای تولید شده باید از نظم منطقی برخوردار باشد؛ زیرا می‌توان در یک کلاس حضوری ارتباط استاد و مخاطب بسیاری از مشکلات را رفع کنند ولی در فضای مجازی اگر از ساختار منطقی برخوردار نباشد اثرگذاری آن نیز از بین خواهد رفت و نمی‌تواند میان مخاطب و متن ارتباط مد نظر ایجاد شود.
سیاحت اسفندیاری عنوان کرد: باید در دل محتوا، تعامل نیز ایجاد شود چون در فضای مجازی از فضای زنده محروم هستیم لذا این تعامل هدفمند باید وجود داشته باشد و این تعامل حتی می‌تواند بازخورد از خود دانشجو و طلبه بگیرد و این بازخوردها به غنی شدن محتوا نیز کمک زیادی خواهد کرد.
دبیر کنفرانس ظرفیت شناسی و بهره گیری از ظرفیت فضای مجازی در ارتقای آموزش‌های دینی اظهار کرد: در فضای مجازی شبیه‌سازی ممکن است شبیه چیزی که در فضای حضوری صورت می گیرد مثلا آنچه در آموزش مناسک حج رخ می‌دهد و در فضای مجازی هم ما می توانیم از این ظرفیت بهره ببریم. سیاحت بیان کرد: یکی از مهمترین ویژگی‌های فضای مجازی، سنجش مستمر است زیرا در فضای حضوری، در هر جلسه می‌توان از مخاطب بازخورد بگیریم و این مسئله در فضای مجازی بدون هر نوع استرس انجام شود و مخاطب دقیقا قابل ارزیابی است.
سیاحت اسفندیاری عنوان کرد: فضای دینی حساس است و اگر حلالی حرام شود مسئولیت بر عهده کسی است که محتوای دینی را در این فضا منتشر کرده است و مانند فضای حضوری نیست که تعداد محدودی مخاطب هستند و می‌توان سریعا اشتباه را اصلاح کرد.
معاون پژوهشی دانشگاه مجازی المصطفی(ص) تصریح کرد: برخی واحدهای دانشگاهی برای درس دو واحدی تا 700 صفحه مطلب در اختیار مخاطب قرار می دهند که متناسب با ظرفیت رشته و فرد نیست؛ در محتوا پیشنهاد می شود که محتوا متناسب باشد و برای مطالعه بیشتر طلبه و دانشجو لینک بدهیم؛ زیرا اگر محتوا زیاد باشد مخاطب با دیدن آن فرار خواهد کرد.
سیاحت اسفندیاری تصریح کرد: باید امکان مرور هم برای مخاطب فراهم باشد؛ اینکه فضای حضوری را به صورت مجازی ارایه دهیم و امکان مرور برای مخاطب فراهم نباشد آموزش واقعی مجازی نخواهد بود زیرا محتوا باید به ذائقه مخاطب و سلیقه او احترام بگذارد.
دبیر کنفرانس ظرفیت شناسی فضای مجازی در ارتقاء آموزش‌های دینی عنوان کرد: در برخی مناطق ذائقه افراد، شنیدن است؛ یکی در فضای خلوت می تواند درس بخواند و کسی با دیدن خوب یاد می‌گیرد و چون این کار با شیوه های مختلف صورت می‌گیرد باید آپشن‌های مختلف و ابزارهای گوناگون در اختیار او قرار بگیرد تا بتواند انتخاب کند همان طور که در کشورهای عرب زبان با دیدن بیشتر می‌آموزند و در آفریقا با شنیدن و در اروپا با خواندن و در آموزش دینی در فضای مجازی هم باید به این ذوائق احترام بگذاریم تا به هدف خودمان که آموزش بهتر است برسیم.
سیاحت اسفندیاری با اشاره به ویژگی‌های حاکم بر تولید محتوای دینی اظهار کرد: میان محتوای دینی و محتوهای غیر آن تفاوت زیادی وجود دارد؛ در فضای دینی باید آموزش هدفمند صورت گیرد بنابراین اولین ویژگی این آموزش رسالت‌محوری است زیرا دین هم رسالت‌محور است.
دبیر کنفرانس فضای مجازی بیان کرد: پیامبر رسالت اصلاح مردم را داشت و طوری نبودند که بگویند من رسالت را ابلاغ کردم و کسی خواست بپذیرد یا نپذیرد بنابراین مجموعه دین رسالت ویژه ای دارد و آموزش دینی نیز باید واجد این ویژگی باشد.
سیاحت اسفندیاری عنوان کرد: اطلاعات آموزشی دینی با هدف تغییر در بینش و رفتار صورت می‌گیرد و صرفا دانش‌افزایی محسوب نمی شود بنابراین باید در محتوا دقت بیشتری داشته باشیم.
وی افزود: در محتوای دینی مخاطب باید قانع شود و نمی‌توانیم یکسری اطلاعاتی را به مخاطب داده و از آن گذر کنیم؛ بنابراین اگر آموزش دین می‌دهیم که قرار است تغییر ایجاد کند باید کسانی آن را آموزش بدهند که به مطالب آموزشی معتقد باشند بنابراین مراکز و موسساتی که محتوای دینی تولید می کننند زمانی اثرگذار خواهند بود که خودشان به آنچه می گویند معتقد باشند.
دبیر علمی کنفرانس با اشاره به اختلاف میان ملت و امت تصریح کرد: دین هر چند هویت ملی را تقویت می‌کند ولی رسالت دین ملت‌سازی نیست بلکه امت‌سازی است لذا در محتوای آموزشی هم که ارایه می‌دهد باید امت‌سازی داشته باشد.
وی با اشاره به فعالیت‌‌های دانشگاه مجازی افزود: در این دانشگاه هر چیزی که به عنوان محتوا تولید می‌شود مورد ارزیابی دقیق قرار می‌گیرد و محتوا تا این ارزیابی‌ها را نداشته باشد وارد مدار آموزش نمیشود که از جمله این ارزیابی‌ها عدم مغایرت با قوانین نظام، تقریب‌گرایی و عدم توهین به اعتقادات مذاهب دیگر است.
سیاحت اسفندیاری بیان کرد: محتوا باید فارغ از فضای جغرافیایی خاص دیده شود مگر اینکه بخواهیم برای مخاطب خاصی تولید کنیم همچنین باید محتوا به باورهای دیگران احترام بگذارد و نقد باید نقد علمی باشد و این طور نباشد که صدای دیگران را نشنویم همچنین باید رعایت ملاحظات قومی و مذهبی را انجام دهیم و باید به قرآن سنت توجه ویژه داشته باشیم و از این چارچوب خارج نشویم.
دبیر کنفرانس فضای مجازی بیان کرد: ما حساسیت زیادی داریم که تولید محتوا از این چارچوب به هیچ عنوان خارج نشود تا بتوانیم هم‌افزایی بین‌المللی داشته باشیم و توجه به بعد انسانی از نگاه اسلام را در سطح دنیا منتشر کنیم و یا حداقل بر خلاف این مسیر حرکت نکرده باشیم.
سیاحت اسفندیاری گفت: در محتوا با توجه به نوع آموزشی که قرار است صورت بگیرد باید محتوا تامین شود و امکانات مختلفی قرار می‌دهیم همچنین توجه ویژه به مسایل جدی تعلیم و تربیت و ابزارهای به روز داریم.
معاون پژوهشی دانشگاه مجازی المصطفی(ص) عنوان کرد: با توجه به تعدد زبانی و تعدد رشته‌ای در دانشگاه، تولید محتوا پیچیده تر و سخت تر است از طرفی مخاطبان ما محدودیت زیادی دارند مثلا در هند مخاطب ما در برخی مناطق برق ندارند لذا نمی‌تواند مطالب ما را دریافت کند و باید با ابزار دیگری بهره ببریم همچنین بحث هنر است که باید در حدی که ما را از محتوا غافل نکرده و در راستای آن باشد استفاده کنیم.
وی افزود: آموزش تعاملی و عدم ارایه یکسویه در ارایه مطالب برای ما بسیار مهم است تا مخاطب بتواند ارتباط خوبی برقرار کند.
سیاحت اسفندیاری تناسب سطح مخاطب با مطالب را از دیگر ویژگی‌های آموزشی دانشگاه برشمرد و بیان کرد: نمی‌توان هر چیزی را که استاد و مسئولان آموزش دغدغه آن را دارند در مثلا دو واحد درسی بگنجانیم همچنین تطابق میان محتوا و سرفصل از دیگر نکات مورد توجه است.
وی افزود: پژوهشی بودن اثر و ارایه محورهای پژوهشی و ارزشیابی مستمر که بعد از پایان هر جلسه رخ می‌دهد از دیگر ویژگی‌هایی است که در این دانشگاه رعایت می‌شود.
دبیر کنفرانس اظهار کرد: تمام فرایندهای این دانشگاه کاملا به صورت مجازی صورت می گیرد و حتی دفاع از پایان نامه نیز به صورت مجازی صورت می گیرد.
سیاحت اسفندیاری در پاسخ به سؤالی در مورد موفقیت تربیت در گذشته در مقایسه با امروز افزود: در فضای سنتی تربیت به گونه‌ای بود که متولیان دینی متغیرها را به راحتی کنترل می‌کردند مانند آنچه در مساجد و مکاتب و حوزه‌های علمیه صورت می گرفت اما امروز فضای مجازی این معادلات را بر هم زده است و اگر فردی در مسجد و حوزه‌ای نظریه و مطلبی دینی را می شنود در مقابل آن آراء زیادی وجود دارد؛ امروز فضای مجازی فضا را گل آلود کرده و آن‌قدر اطلاعات به مخاطب می‌دهد که در این فضا سرگردان می‌شود.
وی در پاسخ به سؤال ایکنا در مورد تفاوت میان آموزش تفسیر قرآن در فضای مجازی با سایر آموزش‌های دینی گفت: محتوای دینی، محتوای دینی است و از آنجا که بحث تفسیر بحث هرمنوتیک است جای خود را دارد و جزء مباحث روز است و اهمیت زیادی دارد.
این محقق تصریح کرد: در تولید محتوای تفسیر ما دنبال دانش‌افزایی و تبیین بیشتر آیات قرآن هستیم و قطعا با جایی که ما مهارتی را آموزش می‌دهیم متفاوت است همچنین یک مستشرق نمی تواند تفسیر را مانند مجتهد باورمند به قرآن به نحو موثری به مخاطب خود آموزش دهد.
