رباخواری راه فعالیت خیریه و گسترش اخلاق را می‌بندد

حجت‌الاسلام والمسلمین مجید رضایی، عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه مفید، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به بحث درباره آثار و پیامدهای رباخواری از منظر قرآن کریم و دین مبین اسلام پرداخت و اظهار کرد: یکی از احکامی که در دین مبین اسلام مطرح شده، درباره ربا است و در آیات مختلف قرآن کریم، حکم ربا به صورتی آمده که خداوند، کسانی‌ که ربا می‌گیرند  و ربا می‌دهند را تهدید کرده که عذاب الهی در انتظار آنان است.
دیدگاه قرآن کریم درباره رباخواران
وی ادامه داد: همچنین از برخی آیات قرآن کریم استفاده می‌شود که عذاب‌های دنیایی هم در انتظار رباخواران است. درباره مفهوم ربا هم باید گفت که به معنای افزایش مبلغی است که به کسی قرض می‌دهیم در ازای مدتی که می‌گذرد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه مفید یادآور شد: از آنجایی که قرض، یک معامله یا رابطه مالی بوده است که بین افرادی که بخشی از دارایی آنها زیادتر از نیاز آنهاست، و کسانی‌که سرمایه کمتری دارند، این رابطه و این قرض، در طول تاریخ شکل گرفته که افراد برای کمک به دیگران و نادیده گرفتن بخشی از سود خود در راستای بهره‌برداری دیگران، از این سود خود خود صرف‌نظر می‌کنند تا نیاز افراد دیگر برطرف شود.
نحوه شکل گیری رباخواری در طول تاریخ
رضایی اظهار کرد: این قرض در طول تاریخ به تدریج به صورتی از آن استفاده شد که با افزایش همراه بود و کسانی که پول را به صورت قرض و برای کمک در اختیار دیگران قرار می‌دادند اما از سوی دیگر قصد داشتند مازادی را دریافت کنند. در اسلام، راه‌های مختلفی برای سودآوری و کسب درآمد بیان شده اما اجازه داده نشده از این راه خیر و کمک اجتماعی که بین انسان‌ها شکل می‌گیرد، کسب سود کرده و جنبه تجاری داشته باشد.

این پژوهشگر اقتصاد اسلامی با اشاره به آثار منفی ربا در حیات اقتصادی و اجتماعی مردم ادامه داد: به همین علت دین مبین اسلام اسلام گفته است که رباخواری نکنید و تبعات زیادی در طول تاریخ به دلیل استفاده از ربا شکل گرفته است. در قوانین قبل از اسلام، این مورد وجود داشت که اگر کسی به دیگری بدهکار می‌شد و نمی‌توانست بدهی خود را پرداخت کند، خود قرض گیرنده، برده می‌شد و متأسفانه افراد زیادی به دلیل همین امر، برده شدند، به دیگران وابسته شدند و زندگی آنها از هم پاشید.
اجتماع باید نیازهای فقرا را برطرف کند
عضو هیئت‌علمی دانشگاه مفید عنوان کرد: متأسفانه هنوز چنین وضعیتی وجود دارد و به همین دلیل ربا به دلیل برخی از خصوصیاتی که دارد، آسیب‌هایی به اقتصاد می‌زند و از سوی دیگر از لحاظ اخلاقی، کاری می‌کند که از قرض، فعالیت تجاری صورت گیرد.
رضایی ادامه داد: به هر صورت کسانی که نیازمند تأمین مالی هستند، اجتماع باید به آنها کمک ویژه کند، نه اینکه در ازای کمکی که به آنها می‌کند درخواست مازاد کند. اگر کسانی از نظر مالی وضعیت مناسبی دارند و می‌خواهند با دیگران کار اقتصادی انجام دهند، می‌توانند با یکدیگر همکاری کرده و تعاونی و شرکت راه بیاندازند و سودها را تقسیم کنند.
آثار رباخواری بر فعالیت خیریه و اخلاق اجتماعی
وی افزود: سود باید از طریق کار و هماهنگی بین دو طرف به دست بیاید و سرمایه و کار ترکیب شود تا سودی به دست بیاید که بین آنها توزیع شود اما اگر جامعه به جای کمک به کسانی که معمولا ضعیف هستند و نیاز به قرض و کمک دارند، تلاش کند از موقعیت ضعیف آنها استفاده دیگری ببرد و سود خود را افزایش دهد، چنین مسئله‌ای از نظر اخلاق اسلامی مورد پذیرش قرار نگرفته و رد شده است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه مفید یادآور شد: به همین علت احکام ربا در اسلام با شدت تمام آمده و در جاهای مختلف تهدید به آتش جهنم شده و اعلام شده است کسی‌که چنین کاری را انجام می‌دهد باید آمادگی درگیری با حکومت اسلامی را داشته باشد. همچنین کسی ‌که اینکار را انجام می‌دهد، به دلیل انجام گناه کبیره، شهادت وی مورد قبول واقع نمی‌شود.
وی به تأثیر رباخواری بر اخلاق جامعه اشاره کرد و گفت: بنابراین ربا آثار بسیار بدی دارد و هزینه نیازمندان را بالا می‌برد و نه تنها به نیازمندان کمک نمی‌کند بلکه هزینه آنها را افزایش داد، اخلاق در روابط اجتماعی را هم تحت تأثیر قرار داده و راه کمک، فعالیت خیریه و گسترش اخلاق را می‌بندد و هرکسی با دیگری، روابط خود را براساس افزایش درآمد و کسب سود تنظیم می‌کند.