توفیق وقف در بازار سرمایه نیازمند رهایی از تصمیمات دولتی است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، وقف یکی از سنت‌های پسندیده‌ای است که به دلیل آثار اقتصادی فراوانی که در پی دارد، در احادیث از آن با عنوان «صدقه جاریه» نام ‌برده شده است. این سنت در ایران نیز سابقه طولانی دارد و یکی از اقداماتی که در سال‌های اخیر در راستای گسترش این سنت حسنه و انجام آسان‌تر آن انجام شد، تأسیس صندوق‌های وقفی در بازار سرمایه و همچنین انتشار اوراق وقفی بود که با استقبال خوبی از سوی مردمی که قصد فعالیت خیریه را دارند مواجه شد و البته وقف در بازار سرمایه دارای موافقان و مخالفان خاص خود است.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن نظری، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، در گفت‌وگو با ایکنا درباره ابعاد وقف در بازار سرمایه اظهار کرد: واقعیت امر این است که خود پدیده وقف، همانند صندوق‌های قرض‌الحسنه باید اقدامی مردمی باشد و چون کاری مردمی است باید آنها را همانند فعالیت خیّرین مدرسه ‌ساز در نظر بگیریم که به صورت خودجوش فعالیت کرده و برخی مشکلات دولت و مردم را برطرف می‌کنند.
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر در بازار سرمایه، صندوق‌های وقفی تأسیس شد اما بهتر است که این صندوق‌ها را به گونه‌ای سازماندهی کنیم که از وابستگی به تصمیمات دولتی جدا شوند؛ چراکه در این شرایط است که وقف شکوفا خواهد شد.
نظری با ذکر مثالی اظهار کرد: در ایام مناسبت‌های مذهبی در حاشیه خیابان، خدمات رفاهی بسیاری انجام می‌شود و به عنوان مثال، پزشکان خدمات بهداشتی و درمانی ارائه می‌دهند، مردم نذورات و غذاهای خود را در سطح گسترده در اختیار دیگران قرار می‌دهند و این مسئله هیچ ارتباطی با دولت و سازمان‌های دولتی ندارد بلکه به صورت خودجوش و با سازماندهی خود مردم انجام می‌شود.
وی ادامه داد: وقف هم اینگونه است و باید دخالت دولت در آن کم شود و امور اداره آن از جمله صندوق‌های وقفی در بازار سرمایه به مردم واگذار شود و خیّرین، چنین صندوق‌هایی را راه‌اندازی کرده و مردم به آنها مراجعه کنند. به عنوان مثال برای ساخت هنرستان، بیمارستان، درمانگاه و ... وقف کنند و دولت هم صرفا هدایتگر باشد و راهنمایی‌های لازم را به مردم ارائه دهد.

عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار کرد: یک بخش دیگر کار در مورد وقف در بازار سرمایه این است که تأسیس صندوق‌های وقفی باید به گونه‌ای باشد که همه امور آن در نظر گرفته شود؛ چراکه شرکت‌هایی که سهام خود را وقف می‌کنند، صرفا تا حدی توان چنین کاری را دارند و چون وقف قابل خرید و فروش نیست، اگر سهام شرکت‌ها، بیش از حد وقفی شود، دچار رکود شده و نمی‌توانند با سایر شرکت‌ها رقابت کنند و در نتیجه از دور رقابت در بازار سرمایه خارج می‌شوند.
نظری با اشاره به ابعاد دخالت دولت در صندوق‌های وقفی عنوان کرد: اگر قرار باشد دولت صندوق‌های وقفی را همانند سایر صندوق‌هایی که تحت پوشش دارد، همانند صندوق تأمین اجتماعی و صندوق بازنشستگی، ایجاد کند بنابراین فرصتی برای فعالیت مردم در این عرصه باقی نمی‌ماند و به همین دلیل، نظارت دولت صرفا باید در این حد باشد که اعلام کند در فلان شهرستان نیازمند هنرستان فنی یا درمانگاه هستم تا خیّرین، خودشان دست به کار شوند.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه یادآور شد: صندوق‌های وقفی در این شرایط، مردم را تشویق به سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های خیریه می‌کنند که دولت نیازمند آنهاست اما اگر خود دولت متولی این اقدام شود آن شود، وقف فراگیری لازم را نخواهد داشت و عملکرد آن هم قابل توجه نخواهد بود.
وی درباره سابقه وقف در بازار سرمایه اظهار کرد: تاکنون اوراق وقف برای تأسیس بیمارستانی در شهرری منتشر شده و استقبال خوبی هم از آن صورت گرفته است. مکانیزم چنین اقدامی هم اینگونه است که کسانی‌که این اوراق را می‌فروشند، از طرف مردم وکیل می‌شوند و هنگامی‌که این پول‌ها را به مصالح ساختمانی تبدیل کردند، آنگاه وقف صورت می‌گیرد؛ چراکه خود پول را نمی‌توان وقف کرد و پول باید تبدیل به یک کالای با دوام شود و سپس وقف صورت گیرد.
عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در پایان گفت: این کار جمع‌آوری وجوه وقفی اگر در اختیار خود مردم باشد و دولت هم نظارت داشته باشد عملکرد بهتری خواهد داشت. همچنین لازم به یادآوری است که در جاهایی که اطلاع‌رسانی درباره اوراق وقف صورت گرفته، استقبال خوبی از این اوراق شده است؛ چراکه همه مردم به زمین و آب دسترسی ندارند که آن را وقف کنند اما با خرید اوراق وقف، می‌توانند با سرمایه اندک هم در این فعالیت خیریه مشارکت داشته باشند.