علامه مجلسی در بعد نظام‌سازی فرهنگی راهبردهای مهندسی فرهنگی داشت
گروه معارف: عضو هیئت‌علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان گفت: علامه مجلسی در بعد نظام‌سازی فرهنگی نیز راهبردهای مهندسی فرهنگی شامل تربیت نیرو، تالیف و تحقیق و هدایت معنوی و اجتماعی جامعه داشت و سبک زندگی را در قالب سخنرانی و مناجات برای مردم بیان می‌کرد.
اصغر منتظرالقائم، عضو هیئت‌علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان، اظهار کرد: ملا محمد باقر مجلسی از یک خاندان بزرگ علمی در شهر اصفهان متولد شد.پدر ایشان، ملا محمد تقی، از فقها، مفسرین، محدثین و شارح دعاها و زیارات شیعه و شاگرد شیخ بهایی بود که شرح کتاب «من لا یحضره الفقیه» از کارهای مهم اوست.
وی در مورد پدر بزرگ علامه مجلسی به‌نام«مقصود علی»،گفت: وی از سخنرانان مشهور شهر اصفهان بود و چون در مجلس آرایی مهارت فراوان داشت، به نام «مجلسی» نامیده شد. نسل این خانواده به علامه ابونعیم اصفهانی می‌رسد؛ شخصیتی بسیار بزرگ و نویسنده کتاب مشهور ذکر اخبار اصفهان که در حدود سال 430 هجری قمری فوت کرده است. لذا ایشان(علامه مجلسی) از خاندانی نسل اندر نسل اهل علم و دانش و بود.
منتظرالقائم ادامه داد: خود علامه محمد باقر مجلسی در سال 1037 متولد شد و پدرش از کودکی آرزو داشت که وی اهل علم و دانش باشد و به همین سبب از همان کودکی در مسجدی در اصفهان به همراه پدرش در نماز جماعت شرکت می‌کرد. ایشان شخصیتی علمی دارای دانش فقهی بالا بود که به نقل از سید نعمت‌الله جزایری حدود 1000 شاگرد را تربیت کرد، زیرا ساخت نیروهای علمی برای هدایت جامعه برای وی اهمیت زیادی داشت.
وی گفت: ایشان در عرصه پژوهش نیز کارهای بزرگی از جمله نوشتن کتاب بحارالانوار که در نوع خود بی‌نظیر است و جامع احادیث شیعه انجام داد.آثار دیگر وی نیز گواه تلاش بسیار ایشان در راه علم است.
وی در مورد اقدامات اجتماعی علامه مجلسی بیان کرد: ایشان امام‌جمعه شهر اصفهان بود و به همین سبب مردم زیادی مشکلات خود را با وی مطرح می‌کردند و از ایشان مشورت می‌گرفتند. مسند فتوا و قضاوت در شهر اصفهان هم در اختیار وی بود و از این طریق حکام صفوی و کارگزاران آنها را راهنمایی می‌کرد.
عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان ادامه داد: سمت شیخ‌الاسلامی که سمتی اداری بود نیز در اختیار ایشان قرار داشت و حکومت صفوی موظف بود از این طریق با علمای شیعه ارتباط برقرار کرده که مشروعیت خود را به وسیله همین شیخ‌الاسلام‌ها کسب می‌کرد. به‌همین طریق علامه با یک برنامه تمدن ساز در مسائل اجتماعی، اقدامات بسزایی انجام داد.
منتظر القائم در مورد تاثیر علامه مجاسی بر دولت صفوی گفت: تا زمانی که علامه مجلسی زنده بود، دولت صفوی تداوم داشت. پس از حدود 25 سال از فوت وی، شاه سلطان حسین به انحراف رفت و دولت صفوی سقوط کرد، در واقع دولت صفوی پس از فوت وی دچار بحران شد و این بحران ناشی از آن بود که فقیهی بزرگ و جامع الشرایط بعد از علامه مجلسی بر دولت صفوی نظارت نداشت.
به گفته وی، مرحوم شیخ حر عاملی در کتاب امل الامل درباره علامه مجلسی می‌نویسد: «مولای جلیل القدر ما ملا محمد باقر دانشمندی است با فضیلت، محقق، مدبر،توانا، فقیه، محدث موثق و جامع همه خوبی‌ها و فضیلت‌ها، جلیل القدر، عظیم الشان، که خداوند حیاتش را طولانی کند».
وی با بیان اینکه علامه مجلسی یکی از یکی از پربرکت‌ترین علمای شیعه در تالیف بود، افزود: وی در بعد نظام‌سازی فرهنگی نیز راهبردهایی مهندسی فرهنگی شامل تربیت نیرو، تالیف و تحقیق و هدایت معنوی و اجتماعی جامعه داشت. ایشان سبک زندگی را در قالب سخنرانی و مناجات برای مردم در نماز جمعه بیان می‌کرد.
منتظرالقائم در خصوص جریان اخباری‌گری در دوران علامه مجلسی گفت: ما نمی‌توانیم علامه مجلسی را یک عالم اخباری به حساب آوریم، بلکه ایشان بیشتر به احادیث اهل بیت توجه داشت و تالی شیخ صدوق بود. در واقع به بیان خودش، اخباری متعادل بود و این مهم از آثارش که هر کدام از جنبه عقلانیت بالایی برخوردار است، مشخص می‌شود. به‌هر حال اگر کسی که در دولت صفوی منسب اجتماعی داشت، رفتارهای اخباری‌گری تندی نشان می‌داد، نمی‌توانست به فعالیت اجتماعی خود ادامه دهد. البته مشی وی بیشتر احادیث و تاکید بر آن بود.کتاب بحارالانوار او هم موید بر این نکته است.
وی در مورد انتقادات وارد بر علامه مجلسی، تصریح کرد: دسته‌ای از دانشمندان غربی انتقاداتی را به ایشان وارد کرده‌اند و ایشان را با شخصیتی در اواخر دوران صفوی به نام ملا محمد باقر اشتباه گرفته‌اند. ملا محمد باقر مجلسی در سال 1111 یا 1110 فوت کرد. در آخرین سال‌های دوران صفوی ملاباشی شهر اصفهان هم ملامحمد باقر خاتون آبادی نام داشت و لذا دانشمندان صفوی شناس غربی گاهی این دو نفر را به جای هم اشتباه کرده‌اند. دولت صفوی 24 سال پس از رحلت علامه مجلسی به دست افغان‌ها سقوط می‌کند و لذا حرف آنان مبنی بر اینکه ایشان عامل سقوط این دولت بودند، نادرست است.
وی گفت: لازم است که به همه محققان خود بگوییم باید مجموعه فعالیت‌های دانشمندان ما را به عنوان حکیم مورد بررسی قرار دهند، نه فقط یک بعد از زندگی آنها را که منجر به قضاوت‌های سطحی شود.به همین جهت کسانی که قضاوت‌های سطحی کردند انتقاداتی به علامه مجلسی داشتند که خودشان هم پشیمان شدند.
