قرآن فینگلیش؛ مصحفی به زبان همه ابنای بشر/ پیشنهاد تولید نرم‌افزار برای دسترسی جهانی
گروه ادب: قرآن فینگلیش، مصحفی است که به کوشش معصومه آباد و برادرش به چهار زبان فارسی، عربی، انگلیسی و فینگلیش کتابت میشود و قرار است با حمایت معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به چاپ برسد و تولید نرم‌افزار برای سهولت دسترسی به این مصحف از سوی همه مردم جهان، پیشنهاد معاون قرآن وزیر ارشاد به ایشان است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، کارهای نو و بدیع در روزگار کنونی علاوه بر اینکه مخاطبان خاصی را به خود اختصاص می‌دهد، می‌تواند سرمنشأ آشنایی دیگر مخاطبانی که به دلیل بودن برخی محدودیت‌ها نتوانسته بودند از کارهای مورد نظر بهره ببرند باشد. قرآن فینگلیش از این دست کارهاست که به کوشش معصومه آباد و برادرش کتابت میشود. این قرآن به چهار زبان عربی، انگلیسی، ترجمه فارسی و فینگلیش کتابت شده است و طی صحبت‌هایی که با معاون وزیر ارشاد صورت گرفته، قرار است با حمایت این نهاد دولتی به چاپ برسد و سپس در بازار جهانی عرضه شود. در همین راستا گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین حشمتی، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و سپس با معصومه آباد داشته‌ایم که از نظرتان می‌گذرد؛
ـ در راستای فعالیت‌هایی که وزارت ارشاد انجام می‌دهد، اقدامات مختلفی را طی سال‌های گذشته شاهد بودیم، از جمله حمایت از نگارش و خوشنویسی قرآن به خط نستعلیق که با حمایت معاونت هنری ارشاد صورت گرفت یا رونمایی از مصحف جمهوری اسلامی زیر نظر چتر حمایتی وزارت ارشاد و یا تجلیل و تقدیر از کسانی که در عرصه قرآن کریم کار می‌کنند همچون شیخ حسین انصاریان که همه در راستای حمایت وزارت ارشاد بوده است. نقش حمایتی وزارت ارشاد چیست و چه فعالیت‌هایی را در برنامه دارید؟
کماکان فعالیت‌هایی که گفته شد در این حوزه انجام میشود و به صورت پراکنده یکی از وظایف ما حمایت از تولید آثار است. این کار گسترده‌تر از خوشنویسی یا تفسیر و ترجمه است. در حوزه نرم‌افزارها، فعالیت هنری و محصولات قرآنی که در این حوزه تولید میشود اقدام به حمایت می‌کنیم و به ویژه اگر طرحی معرفی شود که به مساعدت ما برای تکمیل نیاز داشته باشد، حمایت از آن را در برنامه می‌گذاریم.
برای مثال مفسر یا مترجمی درصدد بود که تفسیر و ترجمه خود را به پایان برساند که از آن جمله می‌تواند به استاد یثربی که ترجمه‌اش مجوز گرفت و چاپ شد اشاره کرد که ترجمه دیگری همراه با شرح دارد و ما در این باره مساعدت کردیم که این ترجمه نیز آماده شود که به زودی چاپ میشود.
تفسیر کوثر نمونه دیگر است که 8 جلد از آن چاپ شد و درصدد بودیم این کار را ادامه دهیم. این کار توسط خادم قرآن، آیت الله یعقوب جعفری که این ترجمه را نوشته بود انجام شد و وزارت ارشاد کمک کرد تا دو نسخه از این اثر آماده شود. از ترجمه به زبان خارجی مانند ترجمه به زبان ژاپنی که این وزارتخانه به موسسه ترجمان وحی کمک کرد را نیز می‌توان در این باره نام برد که در سال گذشته حمایت از چاپ قرآن به زبان ایتالیایی مورد توجه بود. برای امسال نیز زبان روسی را مورد توجه قرار داده‌ایم و زبان دیگری به نام زبان بروندایی که بخشی از آفریقا را پوشش می‌دهد از دیگر قراردادهای حمایتی است که با این مرکز داشته‌ایم.
همچنین در حوزه اپلیکیشن موبایلی چند اقدام را در دستور کار داریم. نرم‌افزار «حامیم» توسط وزارت ارشاد مورد حمایت قرار گرفته است. البته نرم‌افزارهای بسیاری را مورد حمایت قرار داده‌ایم.
در حوزه آثار نمایشگاهی و قرآنی نیز فعالیت داشته‌ایم. چندین موسسه و مجموعه وجود دارند که کارهایی از این دست انجام می‌دهند. برای مثال برنامه‌ای با عنوان جشنواره آیات داریم که این رویداد در 10 موضوع هنری برگزار میشود و آثار آن را جمع‌آوری می‌کنیم و بهترین آثار را علاوه بر اینکه در نمایشگاه شرکت می‌دهیم، خریداری می‌کنیم. خریداری آثار هنرمندان اقدام مطلوبی است. ده‌ها اثر در این معاونت وجود دارد که از هنرمندان خریداری و سپس تکثیر شده است. برای مثال استاد امیرخانی کار فاخری را با موضوع مناجات شعبانیه انجام داد که این اثر با ترجمه استاد بنی‌رضی منتشر شد. آثار هنری بسیاری وجود دارد که مورد حمایت وزارت ارشاد قرار دارد.
ـ آیا آثاری را که در قالب نمایشگاه به نمایش می‌گذارید یا زیر نظر وزارت ارشاد تولید میشود، خریداری می‌کنید؟
خیر. همه آنها را نمی‌خریم. آثاری که ارزشمند است را خریداری می‌کنیم.
ـ در عرصه توزیع چه برنامه‌هایی دارید؟ سال‌ها پیش در راستای اسلام‌هراسی و قرآن‌ستیزی اقداماتی از سوی وزارت ارشاد انجام شده بود. آیا طی سال‌های اخیر در این عرصه نیز ورود پیدا کرده‌اید؟
بله به همین منظور در سال حدود 200 هزار جلد مصحف از ناشران خریداری می‌کنیم.
ـ از همه ناشران؟
خیر، از ناشران قرآنی یا ناشرانی که قرآن چاپ می‌کنند خرید می‌کنیم تا این مصاحف در سراسر کشور و در استان‌ها توزیع شود.
ـ این مصاحف در کدام مناطق استان‌ها توزیع میشود؟
همه استان‌ها سهمیه‌ای دارند، به طوری که به هر استان 4، 5 هزار جلد قرآن داده میشود که در استان‌ها توزیع میشود. مفاتیح‌الجنان، صحیفه سجادیه و نهج‌البلاغه نیز در هر سال به استان‌ها داده میشود که توزیع شوند. البته میزان این آثار برابر مصاحف شریف نیست.
ـ لطفاً درباره قرآن فینگلیش که معصومه آباد به همراه برادرش قصد کتابت و چاپ آن را دارد برای ما بگویید. چه موضوعاتی در این باره مطرح شده است؟
برادر وی مترجم و مسلط به زبان انگلیسی است. آنان معتقد بودند باید کاری برای افراد دیگر کشورها که اکثراً نمی‌توانند کلمات قرآن را بخوانند و به همین دلیل ترجمه‌ها را می‌خوانند انجام شود. بر این اساس سعی کردند کاری ارائه دهند که همان گونه که آیات تلاوت میشود، توسط هجی کردن انگلیسی بتوان آنها را خواند. مانند نماز. بر این اساس به ایشان پیشنهاد شد که جزء 30 را آماده کنند تا بعد از ارزیابی وزارت ارشاد، باقی طرح را انجام دهیم و از این طرح حمایت کنیم.
آنان نیز جزء 30 را کتابت کرده و به ما تحویل دادند. نظر من این بود که اگر این کار مستقل و حائز ارزش باشد، نسبت به چاپ آن اقدام کنیم، از این رو آن را به کارشناسان ارائه دادم که ایراداتی به کار وارد بود. روش و موضوع خوب بود، ولی در هنری که وی بنا به تخصصش دارد، ایراد وجود داشت. ایرادات را منتقل کردیم و این فعالیت همچنان ادامه دارد.
آباد تمایل دارد که تمام قرآن را با این روش کتابت کنند. وزارت ارشاد نیز اگر قرار باشد از اثری حمایت کند، باید آن کار بدون عیب و نقص باشد.
ـ لطفاً درباره ایرادات بیشتر توضیح دهید؟
گاهی اگر عبارت درست هجی نشده باشد، ممکن است که هر کسی که آن را می‌خواهد دچار اشتباه شود. برای مثال اگر بسم‌الله را در فینگلیش با B و E بنویسیم بگذاریم درست خوانده میشود، ولی اگر به جای E از A استفاده کنیم دچار ایراد میشود.
ـ قرار است وزارت ارشاد چه کاری برای این مصحف انجام دهد؟
هر کاری می‌توانیم برای این قرآن انجام دهیم، ولی تصور می‌کنیم که اگر نرم‌افزار این مصحف تولید شود بهتر است و قابلیت نشر بیشتری دارد، ولی آنان اصرار دارند که این قرآن چاپ شود، که البته در این صورت هم حمایت خواهیم کرد.
ـ اگر این قرآن به چاپ برسد، در کجا ارائه میشود؟
قطعاً این مصحف در داخل ایران کاربری ندارد و باید آن را به خارج از کشور بفرستیم. بهترین کار درباره این مصحف تولید نرم‌افزار است. اکنون دیگر دوره‌ای نیست که قرآن را چاپ کنیم و به خارج از ایران بفرستیم؛ چرا که این کار زحمت و مشتقت دارد.
ـ آیا در خارج از ایران استقبال بیشتری از نرم‌افزار میشود؟
خیر. دلیل اصرار بر این کار، قابلیت انتقال بیشتر آن است. می‌توان این نرم‌افزار را روی سایت سامانه قرآنی و دیگر سایت‌ها گذاشت. این کار بهتر از آن است که دو، سه هزار نسخه از آن چاپ شود. البته اینکه چنین مصحفی چاپ شود نیز مطلوب است، ولی ما بر اساس تخصصی که در این حوزه داریم، پیشنهاد می‌کنیم که یک بار بیشتر چاپ نشود و باقی را در قالب نرم‌افزار ارائه کنند. این دشواری مربوط به کار مونولوگ و غیر دیجیتال است و وقتی دیجیتال شود ارسال و دسترسی به آن راحت‌تر است.
ـ قرار است امتیاز این کار خریداری شود یا وقف میشود؟
ما هیچ امتیازی از کسی نمی‌خریم و فقط از طرح‌ها حمایت می‌کنیم.
ـ صحبتی از وقف اثر نشده است؟
اگر وقف کنند موضوع خوبی است و ما نیز تشویق می‌کنیم این کار را انجام دهند تا همه افراد از آن استفاده کنند و حق تالیف ندهند. ایشان هم روحیه وقف کردن را دارد و اگر این کار خوب انجام شود، می‌توانند آن را وقف کنند.
در همین رابطه با معصومه آباد، مسئول و خواهر مبدع این طرح نیز گفت‌وگو کردیم. متن صحبت‌های این فعال قرآنی در ادامه آمده است.
ـ کار جدیدی را در دست انجام دارید که به صورت دستنویس انجام میشود و به کمک برادرتان در حال انجام آن هستید. لطفاً توضیح بفرمایید که دقیقاً چه کاری در حال انجام است؟
کاری که اشاره کردید، قرآن کریم است که توسط برادر بزرگم آن را کتابت می‌کنیم. ایشان مترجم است. معتقد بود که قرآن باید برای تمام ملت‌های دنیا با هر زبان و مذهبی، به زبان وحی تلاوت شود. وی تسلط خوبی به زبان عربی و انگلیسی دارد. بر این اساس قرآن را با خودنویس و به زبان عربی و انگلیسی کتابت کرد و مهمترین نکته آن این است که متفاوت و متمایز از باقی کتابت‌‌هاست و به زبان فینگلیش است.
بر این اساس اگر بخواهیم بگوییم که بسم‌الله الرحمن الرحیم، دیگر نمی‌گوییم که In the name of God، بلکه به فینگلیش می‌گوییم بسم‌الله الرحمن الرحیم که زبان خارجی است که عربی هم نیست و به همان زبان عربی کلمه را می‌خوانند. نکته مهم این کار آن است که نوشتن حرکت‌های فینگلیش خیلی سخت است که هر یک از حروف را برادرم با شابلون می‌‌نویسد. وقتی کنارش می‌نشینم و می‌بینیم که با چه دقتی این کار را می‌کند متحیر می‌شوم. سوره بقره که تمام شد به او گفتم که کار بسیار سختی است و محال است که بتوانیم در طول عمر باقی مانده خود، قرآن را به این روش خوشنویسی کنیم. برای کتابت این مصحف، دو شماره به عینک ایشان اضافه شده است. ایشان در جواب من گفت اگر قرار باشد که سوی چشمم را از دست بدهم، دلم می‌خواهد برای نگارش قرآن این اتفاق بیفتد. این کار برای اولین بار انجام میشود که همه بتوانند کلمه را مانند آنچه هست بخوانند و فقط ترجمه به زبان مقصد نباشد. این کلمات را یک شهروند عرب، فرانسوی، انگلیسی یا چینی می‌تواند به همان زبان خودش و زبان قرآن تلاوت کند.
وقتی جزء یک این قرآن تمام شد، آن را به نزد حجت‌الاسلام حشمتی، معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد بردیم و ایشان از این کار استقبال کرد، ولی گفت که برای اینکه بتوان از این مصحف رونمایی کرد و موضوع اطلاع‌رسانی شود، بهتر است جزء 30 را برای کتابت و ترجمه انجام دهیم که قابلیت چاپ مستقل دارد. خوشنویسی این جزء شش ماه طول کشید. این قرآن بعد از کتابت در اختیار وزارت ارشاد قرار گرفت که ارزیابی شود. این کار بیش از آنچه کاربرد داخلی داشته باشد، کاربرد بین‌المللی دارد و برای مسلمانان جهان است. در ترجمه فینگلیش ضرورت ندارد که مخاطب ترجمه را بخواند و اگر بخواهد معانی آیات را بفهمد می‌تواند ترجمه را بخواند. مانند ما که قرآن را به زبان عربی می‌خوانیم، دیگر مخاطبان نیز می‌توانند عربی را به این شکل بخوانند.
ـ در صحبت‌های خود اشاره کردید که حجت‌الاسلام حشمتی، معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قول چاپ این نسخه را داده‌اند.
بله
ـ مصحف را که مشاهده کردم متوجه شدم که کاغذ این قرآن متفاوت است. از چه نوع کاغذی برای این کار استفاده شده است؟
بله. کاغذ مورد استفاده برای این کار، کاغذ تحریر است، ولی کاغذ 40 گرمی تحریر که نازک است. تمام جزءها و سوره‌های دیگر هم به همین شکل روی کاغذ تحریر نوشته شده است. بعد از اینکه کتابت توسط برادرم تمام شد، متن را به من داد که صفحه‌بندی و ستون‌بندی کنم که در سه ستون آماده شده است.
ـ پس یک کار خواهر برادری است؟
(خنده مصاحبه شونده) بله یک قرآن خواهر برادری است.
ـ درباره اعراب‌گذاری هم توضیح بفرمایید.
اعراب‌گذاری خیلی جالب است و این کار با دقت و حساسیت انجام شده و با قلم سبزرنگ اعراب‌گذاری انجام شده است. همچنین برای اینکه کار یک اندازه و یک شکل باشد، حروف انگلیسی با استفاده از شابلون نوشته شده است و هیچ کدام کپی، پیست و کامپیوتری نیست.
ـ قرار است این قرآن به صورت دستنویس چاپ شود؟
خیر. قرار است به همین شکل در کامپیوتر اسکن شود و بر اساس ستون‌بندی به زبان‌های عربی، انگلیسی و ترجمه فارسی و فیلنگلیش کار شود.
ـ در چاپ از همین نوع کاغذ استفاده می‌کنید؟
بله. چون خوشنویسی و کتابت به این شکل و به چهار زبان، صفحات زیادی را به خود اختصاص می‌دهد و از این رو قرار است روی همین کاغذ به چاپ برسد. ضرورت دارد که برای اینکه کار سنگین نشود از این کاغذ استفاده شود.
ـ آیا برای عرضه این قرآن در عرصه جهانی با سازمان یا مرکزی مذاکره کرده‌اید؟
در این باره باید با وزارت امور خارجه صحبت کنیم و هماهنگی صورت بگیرد. کافی است جزء 30 چاپ شود. بازخورد این جزء به ما می‌گوید که چه کاری باید روی این مصحف انجام شود.
ـ شمارگان این کار مشخص شده است؟
خیر.
ـ قرار شد وزارت ارشاد این مصحف را چاپ کند؟
بله.
ـ این کار چه زمانی به بازار نشر عرضه میشود؟
تصور می‌کنم که برای نمایشگاه قرآن سال بعد این مصحف آماده باشد.
گزارش تصویری مصاحبه با معصومه آباد را در اینجا ببینید؛
گزارش از آزاده غلامی
