آیاتی که امام حسین(ع) در مسیر کربلا تلاوت کردند
گروه جلسات و محافل: جلسه قرآن محسن عربی در پارک شریعتی تهران از معدود جلساتی است که طبق یک برنامه مشخص و متنوع با تلاوت فردی، جمع‌خوانی، ارائه مباحث تنغیمی و تجویدی و سیره اهل بیت(ع) با حداقل امکانات برگزار می‌شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، جلسه قرآن محسن عربی، مدرس و کارشناس تلاوت قرآن کریم، شب گذشته 29 مهرماه، در کانون قرآن المهدی(عج) واقع در خیابان شریعتی، پارک شریعتی، با حضور قاریان و حافظان قرآن کریم، از ساعت ۱۸:۳۰ الی ۲۱:۳۰ برگزار شد.
این جلسه قرآن به سه بخش تک‌خوانی و جمع‌خوانی اعضای جلسه و سخنرانی محمدکاظم به‌نیا تقسیم شده است به صورتی که از ساعت ۱۸:۳۰ تا ۱۹:۳۰ اعضای جلسه به تلاوت آیاتی از کلام الله مجید می‌پردازند و از ساعت ۱۹:۳۰ تا 20 سخنرانی محمدکاظم به‌نیا پیرامون سیره اهل بیت(ع) و از ساعت 20 الی ۲۱:۳۰ بیان نکات تنغیمی و جمع‌خوانی توسط محسن عربی صورت می‌گیرد.
پس از تلاوت اعضای جلسه و ادامه درس و رفع اشکالات توسط محسن عربی، در بخش دوم این جلسه، محمدکاظم به‌نیا دقایقی به سخنرانی درباره آیاتی که امام حسین(ع) از زمان حرکت از مدینه تا مکه و از مکه تا کربلا و آیاتی که سر مبارک حضرت از کربلا تا شام تلاوت کرده است، پرداخت و گفت: سه دسته آیات در این ماجرا از امام حسین(ع) شنیده شده است؛ امام حسین(ع) در شب یک‌شنبه بیست و هشتم ماه رجب، هنگام خروج از مدینه و رهسپار شدن به سوی مکه که فرزندان، برادرزادگان و برادران حضرت نیز همراه ایشان بودند جز برادرشان محمد بن حنفیه؛ این آیه شریفه را قرائت فرمودند: «فَخَرَجَ مِنْها خائِفاً يَتَرَقَّبُ قالَ رَبِّ نَجِّني مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمينَ»؛ موسی ترسان و نگران از آن جا بیرون رفت [در حالی که ] می‌گفت: «پروردگارا، مرا از گروه ستم‌کاران نجات بخش». طبق این آیه، حضرت موسی(ع) برای رهایی از شرّ فرعونیان از مصر به سوی مدین خارج شد. امام حسین(ع) با خواندن این آیه حال خروج خود را از شهر مدینه به حال خروج حضرت موسی(ع) از مصر تشبیه کرده‌اند که آن حضرت از ترس فرعون مصر ناچار به ترک شهر و دیار و فرار از شهر گردید و سیدالشهدا نیز به خاطر فرعون زمان خود مجبور به ترک دیار و خانه و کاشانه خود شدند.
به‌نیا ادامه داد: امام حسین(ع) وقتی در ماه شعبان به مکه وارد شدند، این آیه شریفه را خواندند: «و لمّا توجّه تلقاء مدین قال عسی ربّی أن یهدینی سواء السبیل؛ و چون به سوی [شهر] مدین رو نهاد [با خود] گفت: امید است پروردگارم مرا به راه راست هدایت کند».
وی در ادامه به دومین دسته از آیات تلاوت شده توسط امام حسین(ع) اشاره کرد و گفت: آیاتی که امام حسین(ع) در مسیر رهسپار شدن به سوی عراق و کربلا به مناسبت‌هایی قرائت فرمودند، به شرح زیر است و گفتنی است که امام حسین(ع) در این مسیر به کوفه نرفتند. وقتی امام حسین(ع) از مکه بیرون آمدند، فرستادگان عمر بن سعد به فرماندهی یحیی بن سعید راه آن حضرت را بستند و گفتند: «بازگرد! کجا می‌روی؟» اما امام حسین(ع) مقاومت کردند و روان شدند و دو گروه به جلوگیری همدیگر پرداختند و تازیانه‌ها به یکدیگر زدند. امام حسین(ع) و یاران آن حضرت به سختی مقاومت کردند. پس از آن، امام به راه خویش رفتند که بر او فریاد زدند: «ای حسین! مگر از خدا نمی‌ترسی؟ از جماعت بیرون می‌شوی و میان این امت تفرقه می‌اندازی!»، امام این آیه شریفه را خواندند: «لي عَمَلي وَ لَکُمْ عَمَلُکُمْ أَنْتُمْ بَريئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ وَ أَنَا بَري ءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ؛ عمل من برای من، و عمل شما برای شماست! شما از آنچه من انجام می دهم بیزارید و من (نیز) از آنچه شما انجام می دهید بیزارم!»
این مدرس مباحث تاریخی ادامه داد: در اثنای سفر امام حسین(ع) به عراق، خبرهای ناگواری به امام(ع) رسید که شهادت جناب مسلم بن عقیل، هانی و... از آن جمله بود. وقتی خبر شهادت قیس بن مسهر صیداوی را به حضرت دادند، چشم‌هایشان پر از اشک شد و این آیه شریفه را تلاوت کردند: «مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا»؛ در میان مؤمنان مردانی هستند که بر سر عهدی که با خدا بستند صادقانه ایستاده‌اند؛ بعضی پیمان خود را به آخر بردند(و در راه او شربت شهادت نوشیدند) و بعضی دیگر در انتظارند و هرگز تغییر و تبدیلی در عهد و پیمان خود ندادند.
در ادامه این جلسه محسن عربی، دقایقی به تدریس مباحث تئوری و عملی تنغیمی پرداخت. وی در ابتدا به اهمیت نبر در تلاوت قرآن اشاره کرد و گفت: «نَبر» در اصطلاح زبان‌شناسی به معنای فشار صوتی و بالا بردن صوت در یک مقطع و بخشی از کلمه یا جمله است. «نَبر» به لهجه ارتباط پیدا می‌کند و صرفاً با معنا در ارتباط نیست، بنابر این اگر کسی می‌خواهد مثلاً به لهجه یزدی صحبت کند باید از جایگاه «نَبر» کلمات در لهجه یزدی آگاه باشد، صحبت کردن به لهجه یزدی با «نَبر» فارسی حق مطلب را ادا نمی‌کند و بالعکس، در زبان عربی هم همین قاعده صدق می‌کند.
وی با بیان اینکه نبر در تلاوت به دو بخش تقسیم می‌شود گفت: نبر مربوط به کلمه از نظر لهجه(کلمه‌ای) در کلمه زمانی است که بخواهیم کلمه را عربی‌تر ادا کنیم که در این صورت لهجه از فارسی به عربی تغییر خواهد کرد، البته اگر «نَبر» در جایگاه اصلی خودش قرار نگیرد، معنای کلمه تغییر نمی‌کند، اما لهجه عربی می‌شود، در واقع برای حسن اداء در تلاوت فقط توجه به قواعد کافی نیست، بلکه لهجه مهم است و توجه به نَبر کلمه‌ای، قاری را به این مرحله می‌رساند. اما نبر مربوط به جمله(مفهومی یا جمله‌ای) در این مورد قاعده «نَبر» باید روی یک جمله اجرا شود و تفاوتی که با مورد قبل دارد این است که، اگر نَبر را درست اجرا نکنیم، مفهوم جمله به هم می‌خورد.
لذا از مواردی که فصاحت را در تلاوت قرآن ایجاد می‌کند، رعایت «نَبر» در لهجه است.
وی در پایان چند نکته مهم را در باب نبر متذکر شد و گفت: کلمات عرب از یک بخش مانند(مِن) تا حداکثر هفت بخش مانند تشکیل می‌شوند. در تعیین محل «نَبر» در یک کلمه، قانون کلی آواشناسی وجود دارد و شماره‌گذاری که قرار است روی کلمه انجام دهند از آخر به اول است.
در پایان جلسه، اعضا به همراه محسن عربی به جمع‌خوانی آیاتی از کلام الله مجید به مدت 45 دقیقه پرداختند و نفس به نفس مباحث تنغیمی را تمرین کردند. از جمله زیبایی‌های این جلسه صمیمی، حضور دانش‌آموزان با وجود تکالیف بسیار در جلسه قرآن بود که در خلال تلاوت اعضای دیگر، به اتاق مجاور رفته و تکالیف خود را انجام می‌دادند. همچنین در بحث تدارکات و پذیرایی اعضا و میهمانان جلسه، کمک حال خادم این کانون قرآن بودند.
یادآور می‌شود، جلسه قرآن محسن عربی، مدرس و کارشناس تلاوت قرآن، شنبه‌ها و چهارشنبه‌ها در کانون قرآن المهدی(عج) واقع در خیابان شریعتی، پارک شریعتی، از ساعت ۱۸:۳۰ تا ۲۱:۳۰ برگزار می‌شود.
