اخلاق؛ امری فرا دینی/ توجه به انسانیت، پاسداشت اخلاق است
گروه معارف: یک استاد دانشگاه گفت: اخلاق امری فرا دینی قلمداد می‌شود که سایر اجزای دین مثل احکام نیز در خدمت اخلاق است.
مجید صادقی، عضو هیئت علمی گروه فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان با اشاره به نسبت میان اخلاق و دین اظهار کرد: دین و اخلاق رابطه تنگاتنگی با یکدیگر دارند. اگر معارف اسلامی را به سه بخش اعتقادات، اخلاقیات و احکام تقسیم کنیم، یکی از محورهای اساسی آن اخلاق است.
وی افزود: اخلاق مهمترین رکن دین محسوب می‌شود؛ شاهد این سخن نیز حدیثی از پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد(ص) است که می‌فرمایند:«إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاق: من برای زنده نگه داشتن مکرمت‌های اخلاقی مبعوث شده‌ام»، لذا سایر اجزای دین مثل اعتقادات و احکام نیز در خدمت اخلاق است.
وی با بیان تفاوت میان مبنای اخلاق در جوامع دینی و غیر دینی گفت: در جوامع دینی مبنای اخلاق، توحید، اعتقادات دینی و آموزه‌هایی است که از جانب خدا برای هدایت بشر نازل شده، چرا که انسان فطرت توحیدی دارد و باید بر مدار فطرت خود حرکت کند؛ ولی در جوامع غیر دینی مبنای اخلاق، دین نیست؛ البته نه به این معنا که آنها به انسانیت توجه نمی‌کنند، بلکه منظور این است که مبنای اخلاق را قراردادهایی می‌دانند که در پرتو آنها، امور جامعه بهتر تدبیر می‌شود.
صادقی در پاسخ به این سؤال که آیا اخلاق امری فرا دینی است، بیان کرد: اگر مسئله انسانیت را در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم که افراد فارغ از آیین و مذهبشان، انسانیت در وجود آنها حکمفرما می‌باشد و لذا انسانیت امری فرا دینی است.
وی ادامه داد: در برهه‌ای از تاریخ تفکر بشری، این بحث مطرح شد که همچنان که انسان باید دینی باشد، دین نیز باید انسانی باشد و دین بر اساس فطرت و نه بدون حساب و کتاب از جانب خداوند نازل شده است، لذا بشر می‌تواند نوعی نظام اخلاقی بر اساس انسانیت تعریف کند. ناگفته نماند که اگر اهرم‌های دینی وجود نداشته باشد، زمینه اجرای اخلاق تضعیف می‌شود. چیزی که ان را وجدان و فطرت می‌نامیم، در درون هر انسانی وجود دارد و لذا به اعتباری می‌توان گفت اخلاق امری فرا دینی بوده و عمل و تحقق به دستورات دینی در سایه تحکیم اخلاق ممکن است.
این استاد دانشگاه با بیان دلایل کمرنگ شدن عنصر اخلاق در جوامع امروزی گفت: گستردگی جوامع و جاذبه‌هایی که می‌تواند هر انسانی را به سمت خود بکشد، باعث شده تا گوهر وجودی انسان در زیر این جاذبه‌ها مدفون شود؛ لذا امروزه اخلاقی زیستن امری بسیار جدی و مهم است و گاهی آنچنان فضاهای مختلف اجتماعی، مجازی، مادی و... آدمی را به کام خود می‌کشد که اخلاقی زیستن را فراموش می‌کند.
وی تصریح کرد: برای احیای اخلاق در جامعه، متولیان فرهنگ عمومی باید عناصری مانند اعتقادات و انسانیت را زنده کنند و اجازه ندهند این گوهر گرانبها که به بشریت سپرده شده است، فراموش شود.
