خلاقیتی که به ثمر نشست/ قرآن واضح بخوانید

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) بهمن ماه سال گذشته بود که برای تهیه گزارش به مرکز رشد فناوری‌ها و هنر قرآنی رفتیم تا با دو نفر از ایده‌پردازان جوان کشورمان که تحت حمایت این مرکز در حال کار بر روی ایده‌های قرآنی خود بودند مصاحبه کنیم.

در آن مصاحبه وحید عزیزی‌نژاد یکی از هفت عضو گروه «افق رویداد» از اینکه گروهی دانش بنیان متشکل از فارغ التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران و ... هستند و در حوره نرم افزارها و استارتاپ ها فعالیت می‌کنند، و از اینکه با بررسی شرایط و سرویس‌های قرآن خوانی موجود به این نتیجه رسیده‌اند که کار با کیفیت و محصول خوب در کشور وجود ندارد و به زودی هم تولید نخواهد شد، از تلاش برای جذب سرمایه و تبدیل ایده قرآنی‌شان به محصول ارزشمند قرآنی سخن گفت و از آینده‌ای که امید داشت به آن برسند سخن به میان آورد.

و اینکه آن آینده رسیده است و ایده قرآنی چند جوان تحصیل کرده اما بدون سرمایه تبدیل به محصولی ارزشمند شده و آماده است در اختیار مردم کشورمان قرار گیرد.

قرآن واضح آماده توزیع اینترنتی است

به همین دلیل با وحید عزیزی نژاد این ایده پرداز موفق کشورمان مصاحبه ای ترتیب دادیم. وی در این مصاحبه به معرفی «قرآن واضح» و ویژگی‌های منحصر به فرد این قرآن پرداخت و با اعلام این مطلب که این قرآن در قطع وزیری در 604 صفحه و با ترجمه حجت‌الاسلام والمسلمین حسین انصاریان به چاپ رسیده است و از طریق اینترنت توزیع می‌شود، گفت: نمی‌توان ادعا کرد قرآن آنگونه که باید در زندگی شخصی ما جاری و آن‌گونه که شایسته است در امور عمومی جامعه و مردم وارد شده است. بهره‌مندی شخصی و اجتماعی از قرآن مراتب و مراحلی دارد و هر شخص و جامعه به تناسب ظرفیت خود از آن برخوردار می‌شود؛ اما هر چه که باشد از خواندن شروع می‌شود که قرآن به معنی خواندنی است. برای ترویج بیش از پیش و فراگیری مطالعه‌ قرآن و همگانی‌سازی استفاده از علوم قرآنی باید از ابزارهای جدید و بسترهای کارآمد و به‌روز بهره برد. مهم‌ترین ابزار انتقال پیام همچنان خط است. قرآن در ابتدای امر باید به ساده‌ترین راه ممکن قابل خواندن باشد.

عزیزی‌نژاد ادامه داد: از آغاز نزول قرآن، تغییر و تحولات زیادی بر خط قرآنی حادث گشته و در دوره‌های مختلف به تناسب رشد تمدن و جوامع و تغییر ذائقه‌های هنری و زیبایی‌شناختی مردم، به روز رسانی‌های بزرگی دریافت کرده است که علاوه بر شکوفایی هنر اسلامی حول خط قرآن و زیباسازی، به سمت سادگی و خوانایی نیز پیشرفت داشته است. از طرفی نمی‌توان عنوان کرد که در دهه‌های اخیر با در نظر گرفتن سرعت تحولات و تغییر نیازها، به تناسب قرون پیشین این امر تکرار شده باشد. نتیجه این است که در حال حاضر امر آموزش قرآن برای کودکان و نوجوانان دچار دشواری‌هایی شده و برای سنین بالاتر نیز با متوقف شدن آموزش و به تدریج در طول زمان، روان‌خوانی قرآن تحلیل رفته و افراد از قرآن دورتر می‌شوند. این مسئله در سال‌های اخیر دغدغه‌ مسئولان و متصدیان آموزش و پروش، متولیان فرهنگ کشور و همچنین مراجع تقلید، علما و سایر اندیشمندان و اساتید قرآن بوده و در راستای حل مساله تلاش‌هایی صورت گرفته است.

این ایده پرداز و کارآفرین کشورمان در خصوص فعالیت گروهی خود نیز گفت: گروه افق رویداد متشکل از نیروهای جوان، خلاق، در کنار فعالیت‌های تخصصی خود (شناخت نیاز‌ها و کاستی‌های جامعه‌ ایرانی و استفاده از فناوری و راه‌کارهای پیشرو جهانی، راه حل‌هایی با بالا‌ترین کیفیت و بهترین تجربه کاربری با استفاده از سرویس های اینترنتی و اپلیکیشن‌های موبایل) علاقه‌مند در زمینه آموزش، فرهنگ و اجتماع و دارای اهدافی در راستای تعالی فرهنگ و سبک زندگی ناب اسلامی در سطح کشور و جهان است که مسئله فوق را بررسی، ریشه‌های مشکل را شناسایی و در جهت حل آن‌ها گام برداشته‌اند. حاصل کار در پروژه‌ای موسوم به «قرآن واضح» اجرا شد. در این پروژه اصولی نگارش اصلاح شده و ایجاد یک خط نوین قرآنی «خط واضح» ایجاد شد و در اختیار مردم عزیز ایران و مسلمانان سراسر جهان قرار گرفت.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا قلم واضح؟ عنوان کرد: در حال حاضر آن قسمت از موانع روان‌خوانی قرآن که مربوط به خط آن است ناشی از دو عامل عمده و مهم است. عامل اول رسم الخط است؛ در نیم قرن اخیر به دلایل متعددی رسم الخط قرآنی ایرانی به حاشیه رفته و قرآن با رسم الخط عثمانی و سبک عربی به طور گسترده‌ای جایگزین آن شده است. قرآن با خط عثمان طه که به دلیل سایر مزایای خوب خود از جمله ختم هر صفحه به آیه، جزء بندی‌های دقیق بیست صفحه‌ای، یکپارچگی و یکنواختی و... در کشور گسترش یافته، بیشتر برای کشورهای عربی و عثمانی قابل استفاده است و با هنر سبک و سلیقه‌ ایرانی و سواد فارسی سازگاری چندان زیادی ندارد.

طراحی خط قرآنی با 5 ویژگی

عامل دوم این است که با پیشرفت تکنولوژی‌های خط، چاپ، نرم افزار و سخت افزارها و لوازم الکترونیکی مربوط به حوزه چاپ و نشر در جهان غرب، علم تایپوگرافی و طراحی قلم نیز به تناسب صنعت آن پیشرفت کرده و تکامل یافته که در نتیجه سازگاری و همگونی بسیار قابل توجهی برای خط لاتین و انگلیسی رقم خورده است. اما در خاورمیانه تکامل خط‌ها و فونت‌ها به صورت بومی اتفاق نیفتاده و عمده‌ فونت‌های رایج امروزی حاصل و دستاورد شرکت‌های تکنولوژی غربی بوده که برای پشتیبانی و خدمات محصولات خود در خاورمیانه به زبان عربی و فارسی توسعه داده شده‌اند و سایر کارهای انجام شده نیز بر پایه‌ همین خروجی‌ها بوده است که خود عاملی بوده تا نگارش قرآن در نرم‌افزارها و استفاده از انعطاف و ظرفیت بالای آنها در امر چاپ قرآن به نحو احسن امکان پذیر نباشد.

به همین منظور تیم طراحی قلم از متخصصین طراز اول کشوری و از اولین نسل و فارغ التحصلان رشته‌ طراحی قلم در ایران، اقدام به تحقیق، طراحی و پیاده‌سازی خطی قرآنی با پنج مشخصه‌ کلیدی زیر کرده اند:

1. خوانایی و وضوح

2. زیبایی و سادگی

3. برپایه خط های فارسی و هنر ایرانی

4. قرآنی و رسمی

5. متناسب با فضای دیجیتال و پیکسلی

در قلم واضح هدف سادگی، انتقال سریع و فهم درست آیات، و از همه مهمتر آموزش به نسل‌های جوان است. در این مسیر تلاش بر این بوده تا قلمی طراحی شود که علاوه بر اینکه به سهولت خوانده می‌شود با روحیه‌ مخاطب ایرانی سازگار بوده و از نظر فرمی معما و پیچیدگی نداشته باشد. نقطه گذاری‌ها و اعراب‌ها به گونه‌ای طراحی و تنظیم شده تا سرعت خوانش و فهم سریع کلمات افزایش یابد  همین‌طور در کنار اهمیت دادن به خواسته و سلیقه‌ قشر مسن و سنتی جامعه، توامان روحیه‌ی نسل های جوان تر را لحاظ کرده تا متون قرآنی به سهولت و سادگی در معرض دید همگان قرار گیرد. کتاب مبارکی که در پیش رو دارید با این قلم نگارش شده است.

نظر علما و مراجع در خصوص خط قرآن

عزیزی نژاد در خصوص نظر مراجع در خصوص این خطر گفت: رهبری معظم و معزز انقلاب در تاریخ اسفند ۷۲ در خصوص خط ارزشمند استاد مرحوم میرزا احمد نیریزی فرموده‌اند: «نسخه مورد نظر من احمد نیریزی است، آن را می‌پسندم، اما باید تصحیح‌هایی در آن صورت گیرد، الان در دنیا خیلی جاها یک رسم‌الخط و ترتیب نگارشی معمول شده است، لکن چه اشکالی دارد که یک رسم الخط مخصوص قرآن چاپ ایران باشد؛ الان ببینید قرآن چاپ هند و پاکستان به شیوه خاصی است، جا هم افتاده است، چه لزومی دارد که با رسم الخط عثمان طه حتماً باشد؟ اما ما آن رسم الخط را نوعاً معتبر نمی‌دانیم. آیت‌الله جوادی آملی نیز عنوان کرده‌اند: علاوه بر وجود یک رسم الخط بین المللی، هر کشور بتواند قرآنی با خط متناسب با فرهنگ کشور خود داشته باشد و قرآن را با آن خط بیاموزد و قرائت کند و البته آن قرآن با رسم الخط بین المللی در جای خود محفوظ است. هر ملتی با خطی که با فرهنگ خود سازگاری بیشتری دارد بهتر می‌تواند با قرآن ارتباط برقرار کند در حالی که معنا و واژگان همان واژگان است و تغییری در معنا ایجاد نمی شود بلکه تنها نحوه نگارش تغییر کرده است.

وی با اشاره به نظر آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی مبنی بر اینکه قرآن عثمان طه که با سرمایه‌های فراوان عربستان سعودی چاپ و منتشر شده و در ایام حج تبلیغ این قرآن‌ها می‌شود، اشکالات فراوانی دارد. مقدار زیادی از این اشکالات از رسم‌الخط است. این رسم‌الخط در زمان پیامبر اکرم (ص) قطعاً نبوده و بعداً وارد شده است، که حتی باعث گمراهی و اشتباه خوانندگان می‌شود، افزود: آیت‌الله شیخ لطف‌الله صافی گلپایگانی نیز معتقدند: امروز قرآن موجود در اکثر خانه‌های شیعیان با رسم الخط عثمان طه است، باید قرآنی زیبا با رسم الخطی زیبا و در تعداد زیادی چاپ شود سپس با ارائه آن در دنیا، مکتب تشیع، جمهوری اسلامی و ایران را معرفی کنیم. قرآن، قرآن است و برای ما قابل احترام،عدم وجود قرآنی با رسم الخط بومی و حاجت پیدا کردن به غیر، اسباب شرمندگی است..همچنین آیت الله حسین نوری همدانی هم در اظهار نظری با ابراز نگرانی از گسترش روز افزون رسم الخط عثمان طه در جوامع مسلمین اظهار داشت: رسم الخط عثمان طه دارای اغلاط املایی و رسم الخطی است. آیت الله جعفر سبحانی نیز تصحیح رسم‌الخط عثمان طه را ضروری دانست و گفتند: باید با استفاده از ظرفیت خطاطان و نویسندگان مستعد کشور، ضمن حفظ اصالت‌های رسم‌الخط قرآنی، اشکالات موجود در خط عثمان طه رفع شود. وی با اشاره به مشکلات روخوانی قرآن با خط عثمان طه خواستار تجدید نظر در چاپ قرآن عثمان طه شد و گفت که مردم در خواندن این رسم الخط دچار مشکلات فراوان می شوند و با توجه به این مشکلات نباید قرآن کریم با این خط چاپ شود.

نظر خطاطان مطرح کشور در خصوص خط قرآن واضح

این ایده پرداز قرآنی کشورمان در پاسخ به این سؤال که نظر خطاطان مطرح کشورمان در خصوص قرآن واضح چیست؟ گفت: مسعود نجابتی خوشنویس و طراح گرافیک کشورمان در خصوص خطر واضح عنوان کرده است: «چنانچه بخواهیم دلیل دلنشینی برخی از اقلام و به خصوص قلم واضح را جست و جو کنیم به ارتباط ارگانیک آن با آثار خوشنویسی و تبحر و اشراف طراح در نگارش خط می رسیم و مهم این است که طراح حروف در این هم ترازی با جهان معاصر می کوشد آن همه زیبایی و قواعد را در پیوندی دشوار با دنیای سرعت و کثرت، سازگار کند و به یقیین تمام خلاقیت و کوشش او در تغییر اشکال حروف، به ضرورت ارتباط معنا می شود و اهدافی غیر از زیبایی ناب در این رویکرد مطرح است»، مسعود سپهرطراح گرافیک و طراح قلم نیز مطرح کرده است که: در مورد فونت «واضح» باید با خرسندی به این مسئله اذعان کنم که طراحان این فونت با توجه به اینکه در کتابت قرآن ناگزیر از اعراب‌گذاری هستیم لذا با کوتاه کردن قامت الف‌ها به کار رفته در واژگان و همچنین کشیدگی کمتر حروف «ر» و «ی» این امکان را فراهم کرده‌اند که فضای بیشتری برای اعراب‌گذاری فراهم شود ضمن آنکه تصور می‌شود «واضح» در چارچوبی مربع شکل و منضبط اجرا شده و به جرئت می‌توان یکی از بهترین فونت‌ها در زمینه نگارش قرآن تا به این لحظه است که البته اگر قرار است به شکل کتابت قرآن در صفحات چاپی پیاده شود و به شکل یک مصحف و مجلد عرضه شود همچنان باید ظرافت‌ها و زینت‌هایی که از مؤلفه‌های اصلی خوشنویسی در آن رعایت شود که این امر قابل اجرا و سهل و ممتنع صورت خواهد گرفت».

به گزارش ایکنا؛ پس از حمایت های صورت گرفته از سوی مرکز رشد فناوری ها و هنر قرانی این ایده خلاقانه جوانان مستعد کشورمان به بار نشست و در حال حاضر مصحف شریف قرآن کریم با خط واضح منتشر شد. این کتاب به رسم عثمان طه در 604 صفحه و در ابعاد وزیری چاپ شده است. ترجمه آن به شکل زیر خطوط و متعلق به حجت الاسلام و المسلمین حسین انصاریان است که جزو روان ترین ترجمه‌های موجود است. برای تهیه این کتاب می‌توانید به آدرس اینترنتی ersal.vazeh.info  مراجعه کرده و سفارش خود را ثبت کنید. این کتاب شریف از طریق پست برای شما ارسال خواهد شد.

برای آشنایی بیشتر با این قرآن می توانید اینجا را کلیک کنید