اکران «روز واقعه» تحسین منتقدان را برانگیخت/ سینمای دینی مترادف با اخلاق‌گرایی است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) برنامه شب گذشته «چهلچراغ» که چهارشنبه ۲۴ آبان با اجرای محمدرضا شهیدی‌فر از شبکه سوم سیما پخش شد میزبان شهرام اسدی، کارگردان سینما و سازنده فیلم عاشورایی «روز واقعه» بود.

اسدی در ابتدای این برنامه با اشاره به اینکه تابستان ۶۷ در پی مراجعه به ایران از سوی بنیاد سینمایی فارابی دو فیلمنامه برای ساخت به وی پیشنهاد شد گفت: «روز واقعه» یکی از این دو فیلمنامه‌ بود که من به سبب علاقه‌مندی و ارادت به شخصیت امام حسین(ع) و موضوعات تاریخی، ساخت آن را انتخاب کردم.

وی ادامه داد: در وهله نخست ۱۴ دقیقه از فیلم فیلمبرداری شد اما به جهت توجیه نبودن گروه سازنده و تهیه‌کننده با مختصات فیلم‌های تاریخی و مذهبی، روند ساخت این فیلم متوقف ماند تا اینکه چند سال بعد مجدد فارابی نسبت به ساخت این فیلم ابراز تمایل کرد.

اسدی افزود: ساخت مجدد فیلم مصائب و سختی‌های خاص خود را داشت که مهمترین آن ایراداتی بود که به فیلمنامه آن گرفته شد و خاطرم هست بسیاری از جملات و دیالوگ‌های فیلمنامه را با این توجیه که سند تاریخی برای آنها وجود ندارد با خط قرمزی که زیر آنها کشیده شده بود، مشخص کرده بودند.

این کارگردان گفت: علاقه قلبی در من نسبت به این فیلمنامه ایجاد شده بود، باید بگویم فیلمنامه از نظر چفت و بست روایت تاریخی بی‌عیب و نقص بودو تصور نمی‌کنم فیلمنامه‌ای چنین قوی و پرصلابت نوشته شده و زین پس نیز نوشته شود، ایرادات بر فیلمنامه به نظرم کارشناسی و با بینش سینمایی و تصویری لحاظ نشده بود و چون شناخت نسبت به قاب تصویر وجود نداشت این ایرادات گرفته شد که در صورت تصویر شدن هیچ خدشه‌ای به تاریخ وارد نمی‌کرد و موجب وهن هم نمی‌شد.

کارگردان سریال «شیخ بهایی» تأکید کرد: مثلا صحنه‌ای که مواجهه عبدالله با دیوانه‌ای بیابانگرد که نقش آن را مرحوم حسین پناهی بازی می‌کرد و در آن دیوانه به نقل از امام حسین(ع) بیان می‌دارد که چگونه سنگ بر بتان مرده بزنم در حالیکه بتان زنده در حرکت و حکمرانی هستند، به من گفته شد این سخن اگر از جانب امام حسین(ع) است سند تاریخی آن کجاست؟ و من هیچ جوابی در پاسخ به پرسش آنها نداشتم.

اسدی افزود: دیگر ناامید شده بودم و خاطرم هست که مستأصل در خیابان پرسه می‌زدم تا اینکه خود را بر در خانه مرحوم علامه جعفری یافتم، موضوع را که با ایشان در میان گذاشتم گفت اتفاقاً تمام فلسفه قیام امام حسین(ع) در همین جمله که از زبان دیوانه بیان شده نهفته است و حتی اگر سند تاریخی ندارد بسیار تأثیرگذار است و شما باید عکس این موضوع را نیز در نظر بگیرید یعنی به کار نبردن جملات و روایاتی که حتی به فرض داشتن سند تاریخی کمکی به روایت و تأثیرگذاری فیلم شما نمی‌کند.

این کارگردان سینما گفت: فیلم ساخته شد آن هم درست براساس همه پیش‌فرض‌ها و البته وفاداری ۹۵ درصدی نسبت به فیلمنامه و نکته جالب توجه اینکه حاصل کار چنان خارق‌العاده از آب درآمد که فضای حاکم بر روایت فیلم بیننده را مسحور خود می‌ساخت و همه عوامل دست به دست هم دادند تا اتفاقاً همان جماعتی که با ایرادات خود فیلمنامه را به چالش کشیده بودند، زبان به تحسین آن بگشایند.

وی با اشاره به هزینه ۶۷ میلیون تومانی ساخت «روز واقعه» گفت: با توجه به پرهزینه بودن روند تولید فیلم، ‌این اثر سینمایی به نسبت فیلم‌های تولیدی آن زمان که فضای امروزی داشتند و نه تاریخی گران تمام نشد، حساسیت و سختگیری‌های شخص مرا نیز بر سختی روند تولید این فیلم اضافه کنید که خاطرم هست آن زمان صدای خیلی‌ها را درآورد و بسیاری نیز این حساسیت را به تمسخر گرفتند.

کارگردان فیلم دفاع مقدسی «شب واقعه» در ادامه گفت: به طور مثال من برای یافتن لوکیشن‌های مورد نیاز فیلم ۲۰ هزار کیلومتر را پیمودم و به هر کجایی که تصور کنید سر زدم، برای نقش عبدالله از بیش از ۲۰۰ بازیگر تست گرفتم و برای نقش راحله نیز همین مقدار، در مورد انتخاب فیلمبردار، طراح صحنه، تنوع در انتخاب لباس و رنگ آنها هم همین حساسیت وجود داشت و تصور می‌کنم اگر این حساسیت‌ها و سختگیری‌ها وجود نداشت فیلم به این درجه از توفیق که هنوز بعد از بیش از ۲۰ سال قابل دیدن است نمی‌رسید.

اسدی با گله‌مندی از عدم ایجاد شرایط مطلوب به منظور تکرار توفیق فیلم «روز واقعه» در عرصه سینمای دینی گفت: به نظرم تا به این لحظه ذهنیت و تفکری واحد در زمینه مواجهه با طرح و فیلمنامه‌های تاریخی و دینی وجود ندارد که این امر منجر به آن شده که کمتر کارگردان سینمایی حتی به فرض زیر بار رفتن مصائب و مشکلات و توانفرسا بودن روند تولید این گونه فیلم‌ها، عطایشان را به لقایشان بخشیده و به سراغ ساخت چنین آثاری بروند، امری که علیرغم علاقه‌مندی من به ژانر تاریخی موجب شده است دیگر شانس تولید اثری دیگر برایم رخ ندهد و من مثلاً در برهه‌ای پس از ساخت سریال «شیخ بهایی» حتی به سمت تولید مسابقه مثلاً برای شبکه تلویزیونی جام جم روی بیاورم.

وی ادامه داد: مصداق نبود این تفکر و ذهنیت واحد و مستعد در زمینه ساخت آثار تاریخی با موضوع دینی را می‌توانم در مورد سریال «شیخ بهایی» مثال بیاورم که من پس از مدتها تحقیق و فیش‌برداری و در نهایت نگارش یک ساله و نیمه فیلمنامه با تشتت آرای گروه ارزیابی مواجه شدم و اینکه پس از یک هفته چانه‌زنی و مجاب ساختن آنها به بی نقص بودن روایت فیلمنامه زمانی که در صدد ساخت سریال برآمدم با مراجعه به صفحه شخصی پست الکترونیکی با پیامی مواجه شدم که ایرادات جدیدی به روایت فیلمنامه وارد کرده و این یعنی اینکه باز باید تلاشی مذبوحانه برای رفع سوء‌تفاهمات پیش آمده را حضوراً برطرف سازم.

این کارگردان سینما اظهار داشت: قبول خواهید داشت که در چنین اوضاعی هر کارگردانی با وجود سماجت و پیگیری ذاتی هم که ممکن است داشته باشد از ادامه راه ناامید و منصرف می‌شود و نتیجه اینکه مثلاً ما در این برهه از زمان شاهد آن هستیم که 18 کشور در مورد زندگی مولانا صاحب اثر سینمایی و تصویری هستند و ما با وجود آنکه داعیه آن را داریم که  مولانا از آن ماست تاکنون اثری در مورد زندگی او نداریم.

وی در پایان سخنان خود گفت: به نظر من یک اثر سینمایی و نمایشی بسیار بیشتر از هر چیز دیگری می‌تواند در تربیت هدفمند مخاطب خود نقش داشته باشد و در مورد سینمای دینی اعتقاد شخصی من این است که این سینما مترادف با اخلاق‌گرایی جامعه است و ما با یک روایت درست و سازنده در عرصه سینمای دینی می‌توانیم برای سالیان متمادی در جهت فرهنگسازی متعالی جامعه اثرگذار باشیم.

در پایان باید به این مطلب نیز اشاره شود که علیرغم رویکرد مؤثر و سازنده برنامه «چلچراغ» در پرداختن به هنر متعالی و عاشورایی اما حداقل در برنامه مربوط به فیلم سینمایی «روز واقعه» و با وجود تأکید شهرام اسدی؛ فیلمساز این اثر سینمایی بر نقش بی‌بدیل فیلمنامه در توفیق فیلم اما در هیچ یک از مقاطع پخش این قسمت از برنامه، نامی از بهرام بیضایی فیلمنامه‌نویس این اثر درخشان سینمایی نه از سوی مجری برنامه و قطعاً با هماهنگی نه از سوی میهمان این برنامه برده نشد که این امر جای بسی تعجب و در عین حال پرسش دارد.