جایگاه قرآن در جامعه امروز

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از قزوین، انقلاب اسلامی ایران یک انقلاب فرهنگی بوده که بر اساس اندیشه و قرآن شکل‌گرفته است؛ بنابراین برای رسیدن به وضعیت مطلوب در جامعه اسلامی باید مدیریتی مبتنی بر قرآن وجود داشته باشد.
در راستای این امر فضای قرآنی نباید از فضای جامعه جدا شود بلکه می‌بایستی به سمتی پیش برود که قرآن در تاروپود جامعه نفوذ کند و برای تحقق این مهم شناخت جامعه و فعالیت با بصیرت دو عنصر مهم محسوب می‌شود.

در این خصوص مجید وفاپور از قاریان و مدرسین قرآن به خبرنگار ایکنا گفت: اگر بخواهیم به‌صورت کلان نگاه کنیم در سطح کشور در فضای جامعه قرآنی ناهماهنگی وجود دارد و متولی خاصی نداریم که بر اساس یک دستورالعمل واحد عمل کند.
وی دراین‌باره افزود: در استان‌ها و مشخصاً در استان قزوین نیز مشکلات مشابهی وجود دارد که از عدم هدایت درست و صحیح کشوری نشست می‌گیرد؛ برای مثال در یک اداره اگر به بررسی مشکلات امور قرآنی بپردازیم خواهیم دید که مسئول مربوطه، مسئولیت‌ها و مأموریت‌هایی دارد که گاه ممکن است موازی و یا خنثی‌کننده هم باشد.

وفاپور در ادامه با اشاره به سخنان امیرالمؤمنین علی‌(ع) در نهج‌البلاغه اظهار کرد: همان‌طور که در آیه 30 سوره فرقان خداوند به مهجور بودن قرآن اشاره‌کرده است امام علی‌(ع) نیز در نهج‌البلاغه به مهجور بودن قرآن اشاره و می‌فرمایند؛ نکند دیگران در عمل به قرآن از شما سبقت بگیرند؛ روشن است که منظور از دیگران درواقع غیرمسلمان‌ها هستند.
وفاپور گفت: اینجاست که باید بیندیشیم مهجور بودن قرآن با چه چیزی باید رفع بشود؟ آیا فقط تشکیل جلسات قرائت قرآن کافی است؟ جلسات تفسیر قرآن یا برنامه‌هایی مانند محافل انس کفایت می‌کند؟ یا اینکه باید قدم بزرگ‌تری برداشته شود؟
وی تصریح کرد: اگر بررسی کنیم می‌بینیم با همه مشکلاتی که در مسابقات قرآن وجود دارد و بااینکه جلسات و محافل قرآن کم‌فروغ و یکنواخت شده؛ همچنان در ایران اسلامی قاریان بسیار خوبی پرورش‌ یافته‌اند، به‌عنوان‌ مثال سید مصطفی حسینی در قزوین با تلاش و کوشش خود در بسیاری از مسابقات قرآن کشوری و بین‌المللی مقام می‌آورد.
این قاری ادامه داد: در سطح کشوری نیز چنین است بعد از پیروزی انقلاب 80 الی 90 درصد رتبه‌های برتر در مسابقات قرآن جهان اسلام از آن قاریان برجسته ایران اسلامی است. بنابراین ما در این زمینه مشکل نداریم.
علی آقاحسینی از قاریان قرآن برجسته استان قزوین به خبرنگار ایکنا گفت: در این چهار دهه که از انقلاب می‌گذرد برای روخوانی قرآن چه اتفاقی در مملکت ما افتاده است؟ با وجود اینکه جلسات زیادی در کشور برگزار می‌شود و حافظان بسیاری داریم ولی عامه مردم ایران نمی‌توانند درست قرآن بخوانند. به‌عنوان مثل قشر دانشجو را در نظر بگیرید، چند درصد از دانشجویان روخوانی قرآن بلد هستند؟ چند درصد از آن‌ها تاکنون ترجمه فارسی کلام خدا را مطالعه کرده‌اند؟
آقاحسینی تصریح کرد: حضرت آقا فرمودند ما باید در یک مملکت اسلامی 10 میلیون حافظ قرآن داشته باشیم. بعد از این سخن رهبری، تمام تلاش بر این شد که در مراکز قرآنی 10 میلیون حافظ تربیت شود. اما فقط نباید دنبال آمار باشیم و می‌بایستی در کنار 10 میلیون حافظ قرآن باقی جمعیت نیز روان‌خوانی و روخوانی قرآن را بلد باشند.

وفاپور در ادامه با اشاره به اهمیت قرآنی شدن جامعه بیان کرد: 39 سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی نباید گله‌مندی در زمینه‌‌ مسابقات قرآن یا تشکیل جلسات قرآن داشته باشیم بلکه باید از خود بپرسیم که چرا بعد از نزدیک به چهار دهه از پیروزی انقلاب، جامعه‌ای نداریم که روش زندگی مردم و مسئولین آن قرآنی باشد؟ مشکل جدی جامعه ما این مسئله است.
وفاپور خاطرنشان کرد: بحث ما این است که چرا قرآن کریم در جامعه مهجور است؟ در این راه باید برای ایجاد جامعه‌ای که اجزای آن تربیت‌شده قرآن کریم باشند تلاش کرد. مثلاً در زمینه‌‌‌ نونهالان و نوجوانان نباید فقط به برنامه‌هایی که به‌صورت تکلیفی برایمان تعریف می‌شود بسنده کنیم بلکه بایستی برنامه‌ریزی‌های مناسبی برای جذب نونهالان و نوجوانان صورت بگیرد.
این قاری تصریح کرد: دغدغه ما نباید فقط پرورش دادن یک قاری قرآن درجه‌ یک باشد بلکه دغدغه مهم‌تری وجود دارد که آن ایجاد جامعه قرآنی است؛ باید زندگی‌مان قرآنی شود و تلاش کنیم تربیت قرآنی را در جامعه گسترش بدهیم.
وی با تأکید به اجرای برنامه‌های هدفمند اظهار کرد: برخی استان‌ها در این زمینه کارکرده و موفق بوده‌اند؛ ما نیز می‌بایستی از ظرفیت‌های استان برای اجرای برنامه‌های جامع و هدفمند بیش‌ازپیش استفاده کنیم.

وفاپور ضمن اشاره به وظیفه فعالان قرآنی تأکید کرد: باید از خود بپرسیم که ما به‌عنوان عضوی از جامعه قرآنی چه تأثیری در اجتماع داریم؟ چند درصد از فعالان قرآنی شهر علاوه بر خواندن قرآن در ترویج کلام وحی نیز فعالیت می‌کنند؟ علاوه بر تلاوت قرآن داشتن جلسات و تدریس قرآن نیز ترویج این کتاب آسمانی محسوب می‌شود؛‌ به نظر بنده مهم این است که ترویج‌دهنده قرآن باشیم و بدانیم جامعه به‌یک‌باره قرآنی نمی‌شود.
این قاری در ادامه تصریح کرد: برای اینکه جامعه به سمت قرآنی شدن پیش برود باید بر ضعف‌هایمان آگاه شده و برای رفع آن‌ها به‌صورت ویژه و مستمر قدم برداریم، برای مثال بیندیشیم مسابقات قرآن، محافل قرآن و کرسی‌های تلاوت چرا کم‌فروغ شده و از سوی مردم مورد استقبال قرار نمی‌گیرد؟
در این زمینه می‌توان کارهای مثبتی انجام داد به‌عنوان‌مثال کلاس‌های آموزش سبک زندگی قرآنی برگزار کنیم و با این کار گام اول را برای قرآنی کردن جامعه بداریم.
علی آقاحسینی قاری قرآن و خوشنویس برجسته استان قزوین در این زمینه خاطرنشان کرد: در راستای سبک زندگی قرآنی چقدر قرآن فارسی چاپ کردیم؟ تا جایی که بنده اطلاع دارم وزارت ارشاد اجازه چاپ قرآن فارسی به ناشران نمی‌دهد و ناشران اگر می‌خواهند قرآن فارسی منتشر کنند باید قرآن عربی را نیز خیلی ریز در ابتدای آن چاپ کنند.
وی ادامه داد: ما همیشه قرآن را تقدیس کردیم ولی به‌عنوان یک کتاب که همیشه در دسترس باشد و هماره آن را بخوانیم به قرآن توجه نکرده‌ایم؛ آن‌وقت توقع داریم قرآن در زندگی و جامعه ما جاری باشد.
آقاحسینی با اشاره به راهکار ایجاد یک جامعه قرآنی اظهار کرد: باید ترجمه سلیس قرآن در دسترس مردم باشد و در کنار آن آیات کاربردی برای جامعه امروز استخراج و در راستای سبک زندگی قرآنی در اختیار مردم قرار داده شود.
این قاری تأکید کرد: جذاب کردن قرآن برای کودکان و نوجوانان نیز بسیار حائز اهمیت است که این کار را می‌توان از طریق بیان قصص قرآنی به زبان شیرین و کودکانه انجام داد.
کیومرث حبیب زاده یکی دیگر از قاریان استان قزوین درباره راهکارهای مناسب برای ایجاد یک جامعه قرآنی به خبرنگار ایکنا گفت: آیا ممکن است یک جامعه بدون قرآن شکل بگیرد و راه درستی را برود؟ قرآن کتاب راهنمای انسان‌هاست و هر چیزی را اگر طبق کتاب راهنمایش جلو نرویم خراب می‌شود. بنابراین باید اول از خودمان شروع کنیم. اگر خودمان بر اساس قرآن ساخته نشویم آیا می‌توانیم کارهای بزرگی انجام بدهیم؟
مصطفی فضلعلی از قاریان استان و مدیر موسسه نورالبیان المبین نیز درباره راهکار رسیدن به جامعه قرآنی گفت: متأسفانه اعضای جامعه قرآنی به‌درستی از ظرفیت‌های هم آگاهی ندارند؛ بنابراین در قدم اول می‌بایستی سرمایه‌های موجود در استان شناسایی‌شده و افقی را برای نسل جدید ترسیم کنیم و در ادامه برای رسیدن به آن‌همه تلاشمان را به کار بندیم.

جواد رفعتی از قاریان جوان استان قزوین درباره جاری نبودن قرآن در جامعه اظهار کرد: یکی از دلایل بی‌توجهی به قرآن به دلیل کم‌کاری خانواده‌هاست؛ چراکه برخی فرهنگ‌سازی‌ها برای کودکان باید مستقیماً توسط والدین صورت گیرد.
وی افزود: پرداختن به مسائل قرآنی باید درون خانواده‌ها نهادینه شود و مسئولین قرآنی با اطلاع‌رسانی صحیح اهمیت این موضوع را برای خانواده‌ها روشن کنند.
آقاحسینی نیز دراین‌باره اظهار کرد: به‌هرحال تربیت قرآنی باید از یکجایی و به یک‌شکلی آغاز شود اما متأسفانه آموزش‌وپرورش و خانواده‌ها دراین‌باره کوتاهی می‌کنند و اتفاق مثبتی نیفتاده که مردم به‌ویژه جوانان و نوجوانان جذب قرآن شوند.

جواد رفعتی در خصوص اهمیت پرداختن به توابع استان قزوین اظهار کرد: جلسات قرآنی باید به‌صورت استانی برگزار شود و امکانات برای توابع هم در نظر گرفته شود.
این قاری افزود: همه امکانات را مختص شهر قزوین ندانیم و برای توابع استان اساتید و امکانات آموزشی در نظر بگیریم چراکه استعدادهای بسیار خوبی در تاکستان، بوئین‌زهرا و سایر نقاط استان هستند که آتیه خوبی دارند اما در شهر خود امکاناتی ندارند که استعدادشان به مرحله شکوفایی برسد.
وی در پایان تأکید کرد: با استانی شدن نگاه مسئولین قطعاً قدم مثبتی برداشته خواهد شد و فرهنگ قرآنی بیشتر در میان مردم رواج می‌یابد.

حبیب زاده در ادامه ضمن اشاره به اهمیت رسانه در پرداختن به امور قرآنی اظهار کرد: کار رسانه‌ای باید نتیجه داشته باشد و ارتباط مستمر رسانه‌ای که دغدغه قرآن دارد با محافل قرآنی می‌تواند در ایجاد یک جامعه قرآنی مؤثر باشد.
این قاری قرآن تأکید کرد: آن‌ها که دغدغه پرداختن به قرآن دارند باید با مردم معمولی جامعه نیز ارتباط تنگاتنگی داشته باشند چراکه مردم معمولی هم جزء جامعه قرآنی محسوب می‌شوند.
وی بیان کرد: همین ارتباط مستمر که ممکن است در اماکن مذهبی مانند بقاع متبرکه صورت بگیرد جریانی ایجاد خواهد کرد و ان‌شاالله اتفاق مثبتی را در قرآنی شدن جامعه در پی خواهد داشت.
علی شعبانی یکی دیگر از قاریان استان خبرگزاری بین‌المللی قرآن را صدای جامعه قرآنی دانست و تصریح کرد: ایکنا باید از سوی جامعه قرآنی مطالبه گر باشد و صدای منتقدان را به گوش مسئولین برساند.

انس با قرآن در جامعه‌ای با عنوان اسلامی، امری واجب و ضروری است؛ به این منظور همان‌طور که فعالان حوزه قرآن معتقدند، لازم است سبک زندگی قرآنی در جامعه رواج یافته و برای این کار باید خانواده‌ها و ارگان‌هایی مانند آموزش‌وپرورش و آموزش عالی به این مسئله بیش‌ازپیش بپردازند. اما آنچه دراین‌بین مطرح است چگونگی پرداختن به کلام خداوند برای جذب هرچه بیشتر جوانان، نوجوانان و کودکان است؛ چراکه در جامعه پیشرفته امروز با وسایل ارتباطات جمعی گسترده، نمی‌توان قرآن را به همان طرق سنتی قبل مانند برگزاری جلسات تفسیر قرآن یا محافل انس و مسابقات فراگیر کرد بلکه باید راهکاری نو برای ترویج کلام وحی وجود داشته باشد.
به‌زعم نگارنده صداوسیما که در دسترس‌ترین رسانه ارتباط‌جمعی است می‌تواند یکی از بهترین ابزارها برای ترویج فرهنگ قرآنی باشد. اگر سیمای جمهوری اسلامی ایران به همان اندازه که به امور سیاسی و اقتصادی می‌پرداخت؛‌ برای ترویج قرآن تلاش می‌کرد آن‌وقت کلام خداوند این‌همه در میان مردم مهجور نبود.
در همین راستا ارگان‌های تأثیرگذار مانند آموزش‌وپرورش و رسانه‌های همه‌گیر مانند تلویزیون برای جذب بیشتر جوانان می‌بایستی با استفاده از ظرفیت خود مفاهیم قرآن را در قالب ابزاری به نام هنر عرضه کنند تا تأثیری عمیق و ماندگار در مخاطب امروز داشته باشد.

گرچه نباید نقش فعالیت‌ها و عملکردهای خودجوش و اثرگذار را نیز فراموش کرد؛ زمانی که نهادهای آموزشی و مسئول در این زمینه خوب و مطلوب عمل نمی‌کنند؛ دغدغه‌مندان فرهنگی و مروجان قرآنی و اساتید وظیفه دارند تا آتش به اختیار وارد عرصه شوند و خلأ عملکردی نهادها و دستگاه‌ها را جبران کنند.
نیروهای خودجوش و آتش به اختیار به نظر وظیفه دارند تا در سه حوزه طراحی، مدیریت و اجرا وارد عمل شوند، برنامه‌ریزی کنند و باور داشته باشند که تربیت چند نیرو و بارور کردن روح فرهنگ قرآنی در آن‌ها به مراتب اثرات مبارک‌تری از گزارش کارهای کمی دستگاه‌ها و نهادهای مسئول دارد.

گزارش از زهرا عبداللهی خبرنگار ایکنا از قزوین