ارائه عملکرد نخبگان دین جایگزین نقل قول‌ها/ ضرورت مخاطب شناسی در معرفی

حامد پوررستمی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گروه شیعه شناسی و معارف اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به تبیین چرایی و چگونگی تکریم و الگوسازی از نخبگان دینی پرداخت و گفت: تصویری که از علما می‌سازیم به ویژه در عرصه علوم انسانی و اسلامی از اهمیت به سزایی برخوردار است، البته هر فردی که در راستای خدمت به جامعه حرکت می‌کند نخبه محسوب می‌شود و باید به عنوان میراث مطرح باشد.

وی بینش‌ها را پیش از روش‌ها از اهمیت به سزایی برخوردار دانست و عنوان کرد: تا زمانی که نگاه به بحث الگوپذیری اصلاح نشود و یا ارتقا نیابد ما در بحث روش‌ها نمی‌توانیم حرکت رو به جلویی داشته باشیم. مکاتب مختلف امروزه درصدد معرفی الگوهای خود به واسطه قدرت رسانه‌ای هستند،‌ ولی باید دریافت که آبشخور الگوها از کجا نشأت می‌گیرد.

این دکترای علوم قرآن و حدیث با بیان اینکه نظام الگوگیری انسان‌ها دارای سه منبع اساسی است، اظهار کرد: طبیعت اولین منبع محسوب می‌شود، به طوری که می‌توان به برخی اکتشافات که از بال پرندگان و یا نحوه لانه سازی مورچه و زنبور استخراج می‌شود اشاره کرد. منبع دیگر انسان‌ها هستند، انسان‌ها از افراد مختلفی که در جامعه مطرح هستند و یا دست به خلق ارزشمندی می‌زنند الگوگیری می‌کنند؛ منبع سوم مالک مصلح و مدبر جهان است که افراد از الگوها و برنامه‌های خداوند پیروی می‌کنند.

وی به سخنی از گاندی اشاره و عنوان کرد: گاندی مسلمان نبود اما بیان کرد که الگوی حسین بن علی راه نجات هند است؛ پس الگوگیری نه تنها لازم است بلکه گاهی شرف محسوب می‌شود. خداوند در ارائه الگوها سنگ تمام گذاشته است و هم نامه بی‌غلط برای ما فرستاده است و هم انسان بی‌خطا معرفی کرده است.

 پوررستمی شرف نخبگان دینی را در این معرفی کرد که انعکاس دهنده سخنان خداوند باشند و تصریح کرد: اگر از شهید چمران که دکترای فیزیک هسته‌ای است به زیبایی نام می‌بریم بدین سبب است که در این عرصه زیبایی‌های عالم طبیعت را در قالب قوانین به ما نمایانده است. دانشمند اسلامی متعهد فعل خداوند را به ما می‌نمایاند و این انسان نخبه محسوب می‌شود و باید الگو گرفته شود، اما اگر از مسیر خدایی خارج شود و فقط با اطلاعات فکری خود بدون نظر به خداوند باقی بماند شرف و ارزش چندانی نخواهد داشت.

شرافت نخبگان دین

وی شرافت نخبگان دینی را در واسط بودن بین مردم و آسمان و عرش و فرش دانست و گفت: این افراد طریقیت دارند نه موضوعیت و از این جهت باید مورد توجه باشند. خدای اسلام یکتاست و پیامبرش خاتم؛ مخاطب اسلام نیز عموم افراد هستندو کتابی به بلندای قرآن دارد، اینها مواردی است که در الگوگیری باید مورد توجه قرار گیرد.

این دکترای علوم قرآن و حدیث احساس نیاز به داشتن الگو را از اهمیت به‌سزایی برخوردار برشمرد و عنوان کرد: جامعه هدف تا زمانی که به عطش نرسند به سراغ الگو نمی‌روند. اگر بخواهیم الگوها را با روش‌های خوب به جامعه معرفی کنیم ابتدا باید الگوهایی که موجب خسران بشر می‌شود را به خوبی به مردم بنمایانیم.

این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گروه شیعه شناسی و معارف اسلامی شایع شدن و مطرح کردن نخبگان دین را در الگوگیری سایرین از آنان مؤثر خواند و عنوان کرد: هم فقدان الگو و ضرری که به همراه دارد باید در جامعه مطرح شود و هم الگوهای مطلوب باید به درستی معرفی شوند.

وی گام بعدی را طرح نخبگان دانست و گفت: گاهی ما الگوهای خوبی داریم اما در معرفی آنان خوش سلیقگی نمی‌کنیم. غربی‌ها الگوهای مطلوبی ندارند اما از ظاهر جذاب و قالب‌های رنگارنگ برای خوب جلوه دادن آن استفاده می‌کنند. بنابراین هم باید نخبگان را به خوبی انتخاب کنیم وهم به خوبی بنمایانیم.

در نقل القاب نخبگان دین نباید اغراق کرد

پوررستمی نقل وصف‌ها و القاب، سخنان و عملکرد نخبگان را در تأثیرپذیری سایرین از آنان موثر خواند و بیان کرد: در نقل القاب نخبگان دین نباید اغراق کرد چرا که نتیجه عکس دارد. در حوزه معرفی نخبگان دین باید کمتر به القاب و سخنان پرداخته و بیشتر به بیان عملکرد آنان معطوف شد.  

وی صداقت، دقت و مخاطب شناسی را از دیگر مؤلفه‌هایی دانست که سبب الگوپذیری افراد از نخبگان دینی می‌شود و اظهار کرد: امروز برخی از مراجع معتقد هستند که مطرح کردن بعضی از سخنان و روایات نخبگان و حتی معصومین(ع) در شرایط و اماکن خاص حرام شرعی است، چرا که مخاطب شناسی از اهمیت به سزایی در جذب مخاطب برخوردار است.

این دکترای علوم قرآن و حدیث در پایان با اشاره به اهمیتی که فرم و قالب ارائه و معرفی نخبگان دین دارد، تصریح کرد: هنرمندانه عمل کردن یعنی آفرینش زیبایی به مدد نیروی دانایی، به نحوی که علم، شور و شعور با یکدیگر همراه شود. وقتی از نخبگان دین صحبت به میان می‌آوریم باید زیبا سخن برانیم و از ژولیدگی و شالوده‌های نامناسب به دور باشیم. مهم‌تر از قالب کلامی قالب تصویری است، بنابراین عمل و سخن نخبه دینی در قالب تصویر می‌تواند راهگشا و تأثیرگذار باشد.