پرهیز از اتکا به حافظه جمعی در نگارش داستان‌های انقلابی
گروه فرهنگی: مدیر انجمن قلم ایران با اظهار این مطلب که واگذار کردن فهم برخی مطالب به حافظه جمعی، از غفلت‌هایی است که برخی نویسندگان مرتکب می‌شوند، اظهار کرد: نه فقط در ادبیات کودک، بلکه در ادبیات بزرگ‌سال نیز گاهی این غفلت صورت می‌گیرد که نویسندگان برخی مطالب را با اتکا به حافظه جمعی مردم بیان نمی‌کنند.
محمدرضا سرشار، مدیر انجمن قلم ایران، در حاشیه نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب و ناشران جهان اسلام، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، در رابطه با اهمیت برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب و ناشران جهان اسلام، ابراز کرد: به هرحال نهضت برگزاری نمایشگاه‌ها به ویژه در جایی غیر از تهران و شهری مانند مشهد که به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی شده، مغتنم است و برای کسانی که چه بسا امکان مسافرت به تهران و بازدید از نمایشگاه بین‌المللی کتاب را نداشته باشند موقعیتی فراهم می‌کند تا هر سال در موقعیت متناسبی مانند هفته وحدت، با آخرین کتاب‌های چاپ شده در زمینه اسلام و معارف دینی آشنا شوند.
وی با اشاره به سایر ظرفیت‌های نمایشگاه کتاب، از جمله برنامه‌های فرهنگی آن، ادامه داد: کسانی که به نمایشگاه می‌آیند علاوه بر تهیه کتاب‌های مورد نیازشان، از برنامه‌ها یا سخنرانی‌های خاص نیز می‌توانند بهره بگیرند؛ این برنامه‌ها به نمایشگاه تنوع می‌دهد و مغتنم است؛ در این برنامه‌ها بازدیدکنندگان همچنین با چهره‌هایی که ساکن مشهد نیستند آشنا می‌شوند و سؤالات ادبی و فرهنگی‌شان را با نویسندگانی که پیش از این کتاب‌هایشان را خوانده‌اند مطرح می‌کنند.
مقدمات لازم برای نگارش کتاب داستان با موضوع انقلاب
منتقد ادبی درباره وضعیت کتاب‌های داستانی کودک و نوجوان با موضوع انقلاب، بیان کرد: داستان‌های انقلاب به ویژه برای نوجوانان داستان‌های موفقی بوده‌اند اما تولید اثر برای کودکان با توجه به ویژگی‌های شخصیتی‌شان نیاز به کار بیشتری دارد. کودکان فضای انقلاب را ندیده‌اند و به نظر می‌رسد برخی مسائل فراتر از سن و سال کودکی است و بیان آن‌ها نیازمند برخی تمهیدات است؛ به عنوان مثال، نویسنده‌ای که می‌خواهد داستان انقلاب را برای نوجوانان بنویسد، باید خودش را جای یک بچه بگذارد و ببیند از دورانی که هیچی ندیده و نشنیده چه تصوری دارد و حالا او باید در داستانش به چه جنبه‌هایی بپردازد که آن ابهام‌ها را برایش برطرف کند.
وی با اظهار این مطلب که واگذارکردن فهم برخی مطالب به حافظه جمعی، از غفلت‌هایی است که برخی نویسندگان مرتکب می‌شوند، ادامه داد: نه فقط در ادبیات کودک، بلکه در ادبیات بزرگ‌سال نیز گاهی این غفلت صورت می‌گیرد که نویسندگان برخی مطالب را با اتکا به حافظه جمعی مردم بیان نمی‌کنند؛ به عنوان مثال مردم یک دوره زمانی می‌دانند بسیج و جنگ تحمیلی چه بوده اما درباره نسل‌های بعد، اگر بسیج نباشد و یا شکلش تغییر کرده باشد، مخاطبی که بعد از جنگ متولد شده نمی‌تواند مطالب کتاب را درک کند؛ بنابراین برخی واژه‌ها باید به طور کامل معرفی و بیان شوند.
مدیر انجمن قلم ایران با تأکید به اینکه نویسندگان در بیان مفاهیم انقلابی باید به ترجمه آثارشان نیز توجه داشته باشند، افزود: بعضی مفاهیم مانند شهادت در فرهنگ ما شناخته شده است اما در فرهنگ غرب چنین واژه‌ای وجود ندارد و آن‌ها به «شهید» می‌گویند «کشته» و یا در مورد واژه‌ای مانند سپاه پاسداران که مختص ایران است، باید طوری در داستان مطرح شود که گویا مخاطبی که هیچ پیش زمینه ذهنی درباره این واژه‌ها ندارد، می‌خواهد کتاب را مطالعه کند؛ اگر این توجه در بیان مفاهیم صورت بگیرد، خواننده ترجمه این داستان‌ها به زبان‌های دیگر نیز دچار مشکل نمی‌شود.
موازی‌کاری باعث دل‌زدگی می‌شود
سرشار در پایان این گفت‌وگو با تأکید به لزوم اجتناب از موازی‌کاری در نگارش آثار دینی، بیان کرد: از دهه هفتاد به بعد در زمینه ادبیات دینی مبتنی بر تاریخ اسلام برای کودک و نوجوان خیلی کار کردیم اما باید خیلی مراقب باشیم که از کارهای موازی و تکراری اجتناب کنیم؛ به عنوان مثال، اگر نویسنده‌ای قبل از ما زندگی حضرت علی(ع) را در قالب داستانی بلند، خوب نوشته، ضرورتی ندارد ما با قلمی ضعیف‌تر یا حتی در حد همان، دوباره همین کار را انجام دهیم.
این منتقد ادبی همچنین اضافه کرد: اگر فکر می‌کنیم، می‌توانیم بهتر از او بنویسیم، باید نوشت چراکه آثار به مرور زمان باید نو شوند اما اگر بخواهیم در حد نویسندگان دیگر یا ضعیف‌تر بنویسیم، باعث دل‌زدگی نسبت به ادبیات دینی می‌شود.
