بازخوانی پرونده عملیات کربلای 4/ نمایی از لحظه وداع غواصان دفاع مقدس پیش از عملیات
گروه جهاد و حماسه:لحظه وداع غواصان دفاع مقدس قبل از عملیات. غواصانی که برای عملیات کربلای ۴ به آب زدند و ۳۰ سال بعد بازگشتند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، عملیات کربلای ۴ نام عملیات نظامی تهاجمی نیروهای ایرانی در جنگ ایران و عراق است. این عملیات با رمز محمد رسول‌الله در محور ابوالخصیب به صورت گسترده در تاریخ ۵ دی ۱۳۶۵ به فرماندهی سپاه انجام شد. لو رفتن این عملیات شکست سختی برای ایرانی‌ها به همراه آورد به طوری که آن‌ها پس از حدود یک روز از آغاز عملیات با به جا گذاشتن تلفات فراوان عقب‌نشینی کردند.
این عملیات قرار بود با استفاده از تاریکی شب به صورت ناگهانی انجام شود و هدف از آن گرفتن نقطه اتکایی در ساحل غربی آب‌راه اروندرود بود. پس از تسخیر ساحل غربی قرار بود تهاجم تا اشغال بصره ادامه یابد. این عملیات در واقع بخشی از عملیات کربلای ۵ بود که با شکست این عملیات، عملیات کربلای ۵ به صورت جداگانه انجام شد. هدف ابتدایی تسخیر جزیره ام‌الرصاص و سایر جزایر و جاده‌های اطراف آن بود تا محاصره شهر بصره تکمیل شود. از دلایل تأکید بر تعجیل در این عملیات تحت تأثیر قرار دادن کنفرانس سازمان همکاری اسلامی بود که در آن زمان در کشور کویت برگزار می‌شد.
عراقی‌ها خطوط دفاعی ایستای استواری را در اطراف شهر بصره ساخته بودند. این خطوط شامل پنج حلقه دفاعی بود که با آب‌راه طبیعی مثل اروندرود و آبگیرهای مصنوعی همانند دریاچه‌های پرورش ماهی در اطراف رودخانه جاسم حمایت می‌شد. دریاچه پرورش ماهی، از مین، سیم خاردار زیرآبی، الکترود و سایر موانع انباشته شده بود. علاوه بر این موانع، در پشت هر آب‌راه و هر خط دفاعی سیستم توپخانه‌ای هدایت راداری، نیروی هوایی و هلی‌کوپترهای تهاجمی با قابلیت استفاده از گازهای شیمیایی از مواضع عراقی‌ها پشتیبانی می‌کردند.
فرماندهان وقت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قبل از عملیات میزان غافلگیری نیروهای عراقی را متغیر و رو به کاهش برآورد کرده بودند [نیازمند منبع]. فرمانده وقت سپاه، محسن رضایی، بعدها گفته بود «تا یک هفته قبل از عملیات بر اساس ارزیابی فرماندهان، غافلگیری در حدود ۸۰ درصد بود، اما از یک هفته به عملیات هر چه به شب عملیات نزدیک می‌شدیم، این رقم کاهش می‌یافت تا حدی که شب عملیات به حدود ۵۰ درصد رسیده بود.» وی در چگونگی محاسبه رقم پنجاه درصد مدرک و سندی ارایه نداده است.
با این حال با ناهماهنگی‌هایی بین فرماندهی کل جنگ و فرماندهان سپاه این عملیات انجام شد؛ دربارهٔ عامل لو رفتن عملیات مجموعه‌ای از کمک‌های اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا به عراق، ستون پنجم سازمان مجاهدین خلق ایران و پناهنده شدن برخی افراد رده‌بالای سیاسی به خارج از کشور ذکر شده‌است.
طاهری اصفهانی در جریان این عملیات گفت که شب عملیات هاشمی رفسنجانی اصرار زیادی بر اجرای عملیات داشت. من و خرازی رفتیم و منورهایی را مشاهده کردیم. ما تحرک نیروها را می‌دیدیم. من به خرازی گفتم که برود و به هاشمی بگوید عملیات لو رفته‌است. خرازی رفت و بعد آمد و گفت:آقای هاشمی گفته من مقلد امامم و عملیات باید انجام بشود. من به ایشان گفتم که اگر امام هم این شرایط را ببیند، اجازه اجرای عملیات را نمی‌دهد. از این جهت عملیات صورت گرفت و فرماندهان هم مقاومتی در جلوگیری از اجرای عملیات نکردند. شاید فرماندهان بنا بر موقعیت خود با هاشمی مخالفت نکرده‌اند.
در این عملیات ابتدا حدود ۱۵ هزار نفر از نیروهای ایرانی به رهبری گروهی از تکاوران نیروی زمینی ارتش و غواصان، نیمهٔ جنوبی شط‌‌العرب (دجله) و نیمه شمالی اروندرود (کارون و دجله) را پشت سر گذاشتند و با گذر از جزیره‌های ام‌الرصاص، ام‌البابی، قطعه ۲ و سهیل (عرض این قسمت از رودخانه حدود ۴۸۰ متر و جریان آب آن آرام است و جزایر به صورت پی‌درپی در عرض رود قرار گرفته‌اند) به خاک عراق وارد شده و خط دفاعی حد فاصل سپاه سوم عراق در شرق بصره و سپاه هفتم در منطقه نزدیک شبه‌جزیره فاو را شکستند.
نیروهای عراقی برای نابودی نیروهای ایرانی از سلاح‌های مستقیم و توپخانه بهره بردند و نیروهای هوایی هر دو طرف نیز در آسمان درگیر بودند. ۱۲ هزار کشته و زخمی برای ایران برجا ماند.در این عملیات یکی بزرگترین جابه‌جایی‌های نیروها با استفاده از بالگردهای هوانیروز در طول مدت کوتاهی توسط هوانیروز ارتش و همچنین قایق‌های تندرو و هاورکرافت‌های نیروی دریایی ارتش انجام شد. همچنین پشتیبانی هوایی، توپخانه‌ای و پدافندی ارتش نیز در این عملیات ادامه داشت ولی به دلیل مشکلات اساسی در طراحی و جمع شدن نیروها در یک منطقه موجب شکست سنگین نیروهای ایرانی شد. درگیری‌ها تا سه روز به طول انجامید، که در طی آن عراقی‌ها نیروهای ایرانی را کوبیدند. نیروهای عراقی از توپخانه و توپ‌های ضدهوایی که به صورت تیربار به طرف نیروهای ایرانی شلیک می‌شد و از پیش برای دفاع آماده شده بودند، استفاده کردند. هزاران تن از نیروهای ایرانی کشته شدند، به طوری که اجساد نیروهای ایرانی سطح میدان نبرد را پوشانید. تلفات عراقی‌ها شش مرتبه کمتر از تلفات ایرانی‌ها بود. هنگامی که ایرانی‌ها عقب نشستند، هزاران جسد را در منطقه جای گذاشتند.
مارشال عبدالحلیم ابوغزاله، وزیر دفاع پیشین مصر در کتاب «جنگ عراق و ایران»، کربلای ۴ را بدترین عملیات این جنگ از نظر سازماندهی و طراحی مانور خوانده و آن را به «حمله پیادگان مأیوس و ناامید انگلیس و فرانسه و آلمان علیه نیروهای سنگرگرفته یکدیگر در کانال‌ها و مواضع دفاعی مجهز به تجهیزات پیشرفته در جنگ جهانی اول» تشبیه کرده‌است.
در سال ۱۳۹۴، با گذشت ۳۰ سال از عملیات کربلای ۴، کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح ایران اعلام کرد که اجساد ۱۷۵ غواص ایرانی را که با دستان بسته کشته شده‌اند، در منطقه ابوفلوس عراق کشف کرده‌است. فرمانده این ستاد همچنین اعلام کرد که برخی از اجساد کشف شده دارای هیچ جراحتی نیستند و نیروهای بعثی آن‌ها را زنده به گور کرده‌اند. پیکر این غواصان به همراه ۱۰۰ رزمنده گمنام دیگر طی مراسمی در روز ۲۶ خرداد ۱۳۹۴ در تهران و از میدان بهارستان تا معراج شهدا تشییع شد.
