شب‌های امتحان از ریتالین تا شیشه
گروه اجتماعی: به امید بیدار ماندن و شاید یک نمره بیشتر دست به هر کاری می‌زند، انگار می‌خواهد تمام درس نخواندن‌های یک ترم را یک شبه جبران کند «ریتالین» یکی از قرص‌هایی است که به خیال خودش این آرزو را دست یافتنی می‌کند اما عاقبت کار چیز دیگری است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از استان مرکزی، آمار ضد و نقیض اعتیاد دانشجویی، گاهی این قشر را پاک‌ترین قشر جامعه و گاهی مبتلاترین به مواد مخدر نشان می‌دهد، اما آنچه جدا از این آمار، هر دانشجویی را در معرض اعتیاد قرار می‌دهد رویاپردازی با قرص‌هایی است که گویی می‌خواهند یک ترم درس نخواندن دانشجو را یک شبه جبران کنند.
شب‌هایی که برای هر دانشجویی کابوس است، فکر جزوه و چند ساعت وقت و شب نخوابی راحتش نمی‌گذارد حالا تازه اول امتحانات است و تا دو هفته باید شب نخوابی را تحمل کند، رضا دانشجوی دانشگاه اراک است و از شب‌های امتحان می‌گوید: به دلیل کمبود وقت و حجم بالای دروس همیشه استرس داریم، خواب و استراحت کم می‌شود و مسلما گاهی ذهن هم کم می‌آورد و دیگر قهوه، چای و مواد مغذی برای بیدار ماندن و تمرکز کافی نیست.
وی ادامه داد: در ایام امتحانات از سوی برخی از دانشجویان تبلیغاتی درباره قرص‌هایی می‌شود که با خوردن آن، ذهن تا صبح بدون خستگی بیدار می‌ماند شخصاً از ترس اینکه این قرص‌ها مخدر باشند استفاده نمی‌کنم ولی دانشجویانی را می‌شناسم که از این قرص‌ها در شب امتحان مصرف میکنند و البته لب به سیگار هم نزده‌اند چه رسد به مواد مخدر.
خانم احمدی دانشجوی دیگر دانشگاه اراک با بیان اینکه اکثر دانشجویان از اعتیاد آور بودن این قرص‌ها اطلاع دارند گفت: نمی‌دانم نمره برای برخی از دانشجویان چه ارزشی دارد که حاضر هستند برای یک بار هم که شده این قرص‌ها را امتحان کنند. به عنوان مثال یکی از دوستانم که درسش هم بد نیست به دلیل تداخل دو درس تخصصی، از این داروها مصرف کرد و البته دچار خارش شدید پوست شد.
دکتر اخوان، صاحب یکی از داروخانه‌های اراک با بیان اینکه این داروها بدون نسخه پزشک به هیچ فردی داده نمی‌شود، گفت: متاسفانه در ایام امتحانات شاهد افزایش مراجعه دانشجویان برای تهیه دارو و قرصی که بتواند آنها را بیشتر بیدار نگه دارد یا از خستگی ذهن بکاهد به داروخانه‌ها هستیم و حتی بعضی مواقع با نسخه‌های جعلی مواجه می‌شویم.
میلاد مشایخی، کارشناس ایدز و اعتیاد بهزیستی استان مرکزی با بیان اینکه اعتیاد را نمی‌توان تفکیک کرد گفت: همان کودکی که در خانواده بر اساس سبک غلط تربیتی، رشد پیدا می‌کند وارد مدرسه، سپس دانشگاه و بعد از آن وارد محیط کار می‌شود پس نمی‌توان اعتیاد را به محیط کار، اعتیاد در دانشگاه و اعتیاد در مدرسه تفکیک کرد.
وی ادامه داد: اعتیاد یک بیماری است که به علل مختلف شکل می‌گیرد حال اینکه فرد معتاد در موقعیت خانواده، مدرسه، دانشگاه یا محیط کار قرار دارد؛ لذا از برخی مسئولان دانشگاه که در برابر آمار دانشجویان معتاد و مصرف قرص‌های اعتیاد آور در دانشگاه واکنش نشان می‌دهند و عنوان میکنند نرخ شیوع اعتیاد در قشر دانشگاهی پایین است و از طرفی از آموزش‌وپرورش که مدعی می‌شود محصل معتاد نداریم، باید پرسید پس معتادین کشور که سن اصلی آنها بین 14 تا 20سال است کجا تحصیل میکنند؟
وی ادامه داد: چرخه قاچاق برای هر گروه از مخاطبین خود، یک ماده مخدر مجزا، معرفی می‌کند. درواقع چرخه قاچاق مواد مخدر بازرایابی و نیاز سنجی می‌کند که مثلاً چه نوع ماده مخدری برای زن خانه‌دار، مرد کارمند، کارگر کارخانه و دانشجو مناسب است و جواب نیازهای آنها را می‌دهد و از طرفی مشکل حمل و مصرف نداشته باشد.
کارشناس ایدز و اعتیاد بهزیستی استان مرکزی با بیان اینکه چرخه قاچاق مواد مخدر برای محیط دانشگاهی، مواد مخدر لوکس و خاص معرفی می‌کند، گفت: ماده مخدری که دانشجو مصرف می‌کند با ماده مخدری که یک کارتن خواب مصرف می‌کند متفاوت است. این مواد لوکس جز مواد اعتیاد آور مجاز محسوب می‌شوند زیرا چرخه قاچاق نمی‌تواند بطور مستقیم با قشر دانشجو ارتباط تنگاتنگ بگیرد.
مشایخی تصریح کرد: مواد مجاز اعتیاد آور شامل قرص‌ها و داروهایی است که در شکل مجاز در داروخانه‌ها و با نسخه عرضه می‌شود، شاخص‌ترین این داروها در کشور ما قرص «ریتالین» است، این قرص که اولین بار برای درمان اختلال بیش فعالی یا «ADHD» که به اختلال کم توجهی و کم تمرکزی معروف است تجویز شد. دوز تجویزی این دارو بستگی به میزان بیش فعالی دارد.
وی ادامه داد: پزشکان برای بیمارانی که دچار حمله‌های خواب هستند این دارو را تجویز میکنند پس قرص ریتالین فقط برای این دو گروه تجویز می‌شود عوارض مصرف این دارو برای فرد عادی شبیه به آمفتامین و شیشه است به نحوی که فرد را ساعات بیشتری بیدار نگه می‌دارد.
کارشناس ایدز و اعتیاد بهزیستی استان مرکزی مطرح کرد: فقط پزشکان و متخصصان اعصاب و روان می‌توانند قرص ریتالین را تجویز کنند و جزو داروهای خاص روانپزشکی طبقه بندی می‌شود، حتی پزشکان عمومی هم نمی‌توانند این دارو را تجویز کنند ولی متاسفانه در کشور ما طبق آمار غیر رسمی، ریتالین و ترامادول جزو داروهای پر مصرف است یعنی پزشک تجویز نمی‌کند ولی خرید فروش آن بسیار بالاست.
مشایخی ادامه داد: این قرص‌ها اعتیاد آوری بسیار شدیدی دارند و گروه محرک‌ها طبقه بندی می‌شوند، یعنی دانشجو بعد از مصرف از شب تا صبح بیدار می‌ماند و بدن به همین سبک عادت می‌کند و در شب‌های غیر امتحان نیز دچار اختلال می‌شود در نهایت پدیده اعتیاد شکل می‌گیرد و از آنجایی که علایم این قرص‌ها زود از بین می‌رود و از طرفی بدن تمایل به مصرف بیشتر پیدا می‌کند معمولاً فرد به سمت مصرف ماده مخدر شیشه کشیده می‌شود یعنی از مصرف ریتالین به مصرف تریاک نمی‌رسیم چون این مواد از یک خانواده نیستند پس فرد مصرف ریتالین در اکثر مواقع به مصرف شیشه و کوکائین سوق داده می‌شود زیرا از یک گروه ماده مخدر هستند.
وی ادامه داد: در اثر مصرف این قرص، مصرف سیگار به شدت افزایش پیدا می‌کند، دانشجو با مصرف این قرص تبدیل به یک فرد سیگاری می‌شود که تمایل به مصرف مواد مخدر دیگری هم دارد. این قرص تمام علائم اعتیاد را دارد به نام ماده مخدر دانشجویی شناخته می‌شود.
کارشناس ایدز و اعتیاد بهزیستی استان مرکزی گفت: ماده مخدر دیگری که بین دانشجویان شیوع دارد قرص «ترامادول» از خانواده مرفین است و علائم نئشگی دارد. این دارو در موارد جنسی هم که دانشجویان به نوعی درگیر آن هستند استفاده می‌شود اما در شب‌های امتحان برای بیدار ماندن ذهن مصرف بیشتری پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: به این گروه از معتادان، «قرصی» گفته می‌شود یعنی این افراد، مواد مخدر مصرف نکرده و حتی اکثر آنها سیگار هم نمی‌کشند و به شدت اعتماد به نفس کاذب دارند و وقتی به آنها گفته می‌شود دچار اعتیاد شده‌اید باور نمی‌کنند، توجیه مصرف قرص در این معتادان بسیار زیاد است و از طرفی به اعتیاد خود باور ندارند و از همه مهمتر اینکه این دسته از معتادین اقدام به درمان نمی‌کنند و زمانی که به سمت مواد مخدر دیگر مانند شیشه کشیده شدند تازه وارد چرخه درمان می‌شوند.
مشایخی با بیان اینکه آمار اعتیاد دانشجویی شدیداً رو به افزایش است، گفت: میزان اعتیاد پذیری یک جامعه به عدم نشاط، نارضایتی، ترس از آینده و اضطراب‌های کودکی برمی‌گردد، بر این اساس نباید علت افزایش اعتیاد در جامعه را هم مرزی با کشور افغانستان عنوان کرد این جمله جلسه‌ای است نه واقعی.
کارشناس ایدز و اعتیاد بهزیستی استان مرکزی تصریح کرد: از دانشجویی که تنها دلخوشی‌اش در گرانی‌های اقتصادی وقت گذرانی در فضای مجازی است و این لذت هم از او گرفته می‌شود نباید انتظار بیشتری داشت، پس وقتی شاهد بالا رفتن تنش‌های اجتماعی هستیم یعنی نشاط، امید، عشق به زندگی، انگیزه، کاهش پیدا کرده است.
وی ادامه داد: افزایش آمار اعتیاد در وهله اول در نوجوانان و سپس در جوانان نسبت به سایر گروه سنی جامعه بیشتر است این نکته را باید در نظر داشت که اعتیاد در جوانی بروز پیدا می‌کند اما در نوجوانی شکل می‌گیرد، بروز اعتیاد با شکل گیری اعتیاد خیلی فرق دارد و دو مفهوم جدا هستند.
مشایخی گفت: سیستم آموزشی دانشگاه بر سه اصل حفظ کردن، امتحان دادن و فراموش کردن، شکل گرفته است، این سیستم به دانشجو یاد می‌دهد با کتاب ارتباط نگیرد و به جزوه روی بیاورد و در نتیجه سطح فکر دانشجو به شدت کاهش می‌یابد و فردی که دید سطحی دارد تمایل بیشتری به مصرف مواد مخدر نشان می‌دهد چون لذت‌های آنی و زودگذر را ترجیح می‌دهد این سیستم آموزشی به شدت استرس دانشجو را با گرفتن آزمون یک‌باره که ملاک همه چیز است از یک ترم تحصیلی بالا می‌برد به همین دلیل دانشجو دست به انواع تقلب و... می‌زند.
کارشناس ایدز و اعتیاد بهزیستی استان مرکزی با اشاره به اینکه انگیزه تحصیلی در بین دانشجویان پایین آمده است، گفت: دانشجو در طول ترم درس نمی‌خواند و دل خوش می‌کند به جزوه شب امتحان، دانشجویی که تربیت غلط دارد برای شب بیداری به قرص روی می‌آورد درواقع این قشر خودشان به خودشان لطمه می‌زنند چون این داروها را به هم تعارف میکنند.
مشایخی تصریح کرد: با مصرف این قرص‌ها نظم بدن بهم می‌ریزد و اولین واکنش، خستگی و اضطراب است یعنی نه تنها بیدار ماندن‌ها اثری ندارد بلکه بدن شروع می‌کند به دفاع کردن. تمام اختلالات روانی ناشی از دفاع بدن، از یک عامل بیرونی ریشه می‌گیرد اما پس از گرفتاری به این مواد، بدن به حالت خاموشی می‌رود. سطح هوشیاری با مصرف ریتالین به صورت کاذب بالا می‌رود ولی این تمرکز دائمی نیست.
کارشناس ایدز و اعتیاد بهزیستی استان مرکزی گفت: دانشگاه باید زمینه را برای خالی کردن انرژی دانشجو فراهم کند در حالیکه دانشگاه امروز ما بیشتر شبیه به یک مدرسه بزرگ است یعنی فعالیتی خاص‌تر از مدرسه در دانشگاه‌ها اتفاق نمی‌افتد.
وی ادامه داد: فرد در مرحله دانشجویی به کارآمدی و در مرحله مدرسه به هویت فکر می‌کند به همین دلیل فعالیت در تشکل‌ها و سمن‌ها در دوره دانشجویی جدی می‌شود اما وقتی هویت فرد در مدرسه شکل نگرفته است نمی‌توان چنین انتظاری در سن دانشجویی از او داشت.
این روانشناس بالینی گفت: اگر انرژی دانشجو در دانشگاه خالی نشود فرد دچار بحران می‌شود و کارآمدی خودش را از دست می‌دهد، روش‌های پیشگیری از اعتیاد در محیط‌های دانشگاهی کشورهای توسعه یافته بسیار جذاب و اجتماع محور است یعنی فرد برای دغدغه خودش برنامه‌ریزی و اجرا می‌کند و در نهایت توانمند می‌شود.
مشایخی در پایان بیان کرد: برای پیشگیری از اعتیاد دانشجویی نمی‌توان استاد دعوت کرد و سخنرانی کرد اثربخشی این روش صفر است، دیدن مواد مخدر و اطلاع از عوارض آن دلیل نمی‌شود که فرد مواد مخدر مصرف نکند به عنوان مثال همه می‌دانند عدم تحرک و مواد مخدر برای سلامتی ضرر دارد، ولی اینکه چرا اکثر افراد به این دانش عمل نمی‌کنند بر می‌گردد به ارجحیت نیاز بر دانسته‌ها.
