چرایی جایگاه انسان در فرآن

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از آذربایجان‌شرقی، در بین آفریدگان، انسان ویژگی بسیار ممتازی دارد که دربین همه‌ موجودات به او برتری بخشیده است. از منظر قرآن کریم، انسان به منظور امتحان و آزمایش که زمینه‌ساز سعادت حقیقی اوست پا به این جهان گذاشته است تا با حسن اختیار خویش، طریق عبودیّت خداوند را برگزیده و طی کند و از این رهگذر به مقام قرب الهی و خلیفه اللهی نائل شود و از آنجا که جهان مادی و موجودات دیگر، تأمین کننده‌ محیطی ممکن و مناسب برای این امتحان و ابتلا هستند، به تبع وجود انسان خلق شده و جامه‌ وجود بر تن کرده‌اند خداوند در قرآن کریم انسان را به واسطه‌ نیروی عقل و اندیشه بر دیگر موجودات برتری داده و به وی کرامت ذاتی بخشیده است، اما با رجوع به تمامی آیات دراین زمینه مشخص می‌شود که کرامت حقیقی انسان، نوعی کرامت اکتسابی است که در سایه‌ ایمان و عمل صالح و در پیش گرفتن تقوای الهی به دست می‌آید.

تجلی خداوند در مخلوقات خلقت انسان است

حجت‌الاسلام علی اکبر اکرمی، امام جمعه سراب در گفت‌‌وگو با ایکنا اظهار کرد: در یک دید کلان به انسان و جهان، خلقت انسان را می‌توان به عنوان جزیی از آفرینش و مخلوقی از مخلوقات پرودرگار، در راستای هدف کلی آفرینش در نظر گرفت و تجلی خداوند در مخلوقات را هدف نهایی خلقت انسان و جهان قلمداد کرد و منطق قرآن کریم در ارزیابی انسان‌ها رنگ و نژاد و زبان، تعلقات قومی و قبیله‌ای و تعلقات سرزمینی نیست بلکه ملاک ارزیابی به تقواست.

وی با استناد به آیه 30 سوره بقره خاطرنشان کرد: در این آیه می‌خوانیم: و به یاد آروقتی که پروردگارت فرشتگان را فرمود که من در زمین خلیفه‌ای خواهم گماشت، گفتند: آیا کسانی در زمین خواهی گماشت که در آن فساد کنند و خون‌ها بریزند و حال آنکه ما خود تو را تسبیح و تقدیس می کنیم؟! خداوند فرمود: من چیزی  از اسرار خلقت بشر می دانم که شما نمی دانید.

حجت‌الاسلام اکرمی، از گرامی دانستن انسان از جانب پروردگار گفت و ادامه داد: از دیدگاه قرآن کریم انسان موجودی است که خداوند او را گرامی داشته و کرامت داده است و کریم کسی است که از نزاهت و فضیلت برخوردار است.

امام جمعه سراب یادآور شد: حق تعالى ذاتاً بی‌نیاز از عالم است، ولی اسمای الهی هر کدام مظاهری دارند که آثار آن اسما به وسیله آنها ظاهر می‌شود، بنابراین لازم است مظهر اسم الله جامع جمیع اسماء و صفات حق تعالی و خلیفه خدا در عالم باشد تا به وسیله او همه عالم به کمال لایق‌شان برسند. مظهر و خلیفه، انسان کامل است که یکی از افراد نوع انسان است؛ بنابراین خلیفه خدا در زمین نه همه انسان‌ها، بلکه انسان کامل است که اسما و صفات الهی در او تجلی یافته است.

وی افزود: خداوند همه را در قرآن یکسان می‌داند اما ملاک‌هایی هم هستند که برخی انسان‌ها را از دیگری متمایز می‌سازند. هر چیزی برای خود میزانی دارد و با آن میزان، کیفیت و ارزش آن سنجیده می شود. همانطور که کارکردهای افراد یک کشور، نسبت به قانون آن کشور سنجیده می‌شود و افراد نباید برای قانون، تعیین تکلیف نمایند.

حجت‌الاسلام اکرمی، با اشاره به موقعیت ممتاز انسان در جهان هستی تاکید کرد: از منظر قرآن کریم، انسان در جهان هستی دارای موقعیّت ممتاز و منحصر به فردی است که او را نسبت به دیگر موجودات ممتاز کرده است، امّا باید توجّه داشت که این امتیاز و برتری تنها از نوع استعداد و قابلیّت¬های وجودی بوده و تا زمانیکه از آن بهره¬بردای نشود، فضیلتی را به انسان نخواهد بخشید.

خاستگاه برتری انسان مقام خلافت الهی اوست

حجت‌الاسلام صمد ناصری، امام جمعه خسروشاه در گفت‌‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: خاستگاه برتری انسان مقام خلافت الهی اوست. این مقام است که او را نه تنها بر جن، بلکه بر همه ما سوا الله و حتی بر فرشتگان برتر نموده است و انسان موجودی دو ساحتی است؛ یکی مادی که همان بدن است و ساحت دیگر آن فرامادی که نفس و دارای مراتب است.

وی بااستناد به آیه 70 سوره اسراء خاطرنشان کرد: در این آیه می خوانیم: و به راستی ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم  و آنان را در خشکی و دریا بر مرکبها برنشاندیم  و از چیزهای پاکیزه به ایشان روزی دادیم و آنها را بر بسیاری از آفریده های خود برتری آشکار دادیم.

حجت‎الاسلام‌ ناصری با اشاره به مراد از خلافت الهی انسان یادآور شد: مراد از خلافت الهی انسان همان جلوه جامع بودن اوست. از طرفی فرشتگان با وجود این که آیینه شفاف صفات حق‌اند، از جامعیت لازم برخوردار نیستند تا همه اسما و صفات در وجود آن‌ها متجلی شود. از این رو انسان که از گسترده وجودی و جامعیت کامل بهره دارد، شایسته پوشیدن ردای خلافت الهی شده است و هر کسی به اندازه کمال خود خلیفه خدا محسوب می‌شود. به عنوان نمونه هر کسی به اندازه علمی که دارد، به همان اندازه مظهر اسم علیم خواهد بود. به همان میزان خلیفه خدا محسوب می شود. از این طریق می توان به خلافت و مظهریت او پی برد.            

امام جمعه خسروشاه، از لزوم درست عمل نمودن آدمی گفت و تاکید کرد: آدمی اگر درست عمل کند، می‌تواند همه اسما و صفات خدا را در وجود خود متجلی کند و مظهر همه اسما شود، گرچه این امر عملاً تنها در وجود انسان کامل(انبیا و اولیای معصوم) تحقیق می‌یابد، ولی به هر حال انسان از این جامعیت برخوردار است، برخلاف سایر موجودات و حتى فرشتگان که تنها می‌توانند مظهر برخی اسمای الهی باشند و نه همه اسما.