بچه‌ای که دروغ می‌گوید دشمن خدا نمی‌شود/ جلوه محبت خدا را پررنگ کنیم

حجت‌الاسلام والمسلمین سید عبدالله بحرینی، استاد مرکز تخصصی نماز و از اساتید آموزش طرح نیک در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به مهم‌ترین مباحث آموزشی طرح نیک (نماز یاوران کوچک) که ویژه مربیان و مدیران مهدهای کودک با هدف آموزش نحوه دعوت کودکان به نماز برگزار می‌شود، اشاره کرد و گفت: انتقال مفاهیم دینی مهم‌ترین مبحثی است که در این کلاس‌ها مطرح می‌شود. در دین اسلام از ما خواسته نشده بچه‌هایی که به سن تکلیف نرسیده‌اند را به نماز دعوت کنیم، بلکه از ما خواسته شده در این سن برای گرایش کودکان به نماز زمینه‌سازی کنیم.

همه از هم تشکر می‌کنیم

وی ادامه داد: ما در این کلاس‌ها به مربیان مهد‌های کودک یاد می‌دهیم چگونه گرایش درست به نماز را در کودکان ایجاد کنند. به عنوان مثال احساس سپاسگزاری به صورت فطری در همه انسان‌ها وجود دارد. این حس در کودکان هم وجود دارد اما باید تقویت شود. در مهدهای کودک باید به بچه‌ها یاد دهیم وقتی کسی به ما لطفی کرد از او تشکر کنیم. در این مبحث آموزشی بچه‌ها همه از هم تشکر می‌کنند و یاد می‌گیرند سر سفره از خدا بابت غذایی که دارند تشکر کنند.

حجت‌الاسلام بحرینی تصریح کرد: اگر ما تشکر و سپاسگزاری را در کودکان پرورش دهیم و به بچه‌ها نعمت‌های الهی را یادآوری کنیم وقتی از لحاظ فکری و عقلی رشد پیدا کردند خودشان به این نتیجه می‌رسند که در برابر لطف‌هایی که خدا به آنها کرده سپاسگزار باشند که یکی از راه‌های تشکر از خدا هم نماز خواندن است.

بچه‌ای که دروغ می‌گوید دشمن خدا نمی‌شود

 وی بر لزوم ارائه زیبای مفاهیم دینی به کودکان تأکید و اظهار کرد: باید مفهوم خدا را در ذهن بچه‌ها زیبا تبیین کنیم. این کار غلطی است که به بچه‌ها گفته شود دروغ‌گو دشمن خداست و کسی که کار زشت انجام دهد خدا او را به جهنم می‌برد. هیچ امام معصوم و مرجع تقلیدی نگفته که اگر بچه‌ای که به تکلیف نرسیده خطایی بکند خدا او را به جهنم می‌برد.

این استاد مرکز تخصصی نماز در ادامه به بیان مباحث علمی و روانشناسانه دروغ‌گویی در بچه‌ها پرداخت و اظهار کرد: بچه‌ها در سنین مهدکودک و پایین‌تر دروغ نمی‌گویند بلکه چون قوه تخیل قوی دارند، فکر می‌کنند که اتفاقی که از آن سخن می‌گویند واقعاً رخ داده است. آنها مفهوم دروغ را نمی‌فهمند پس نباید به بچه‌ها گفته شود که دروغ می‌گویی یا دروغ نگو. با این حرف‌ها در حقیقت خودمان به بچه‌ها دروغ گفتن را آموزش می‌دهیم بلکه باید با جملات مثبت با بچه‌ها صحبت کرد.

وی ادامه داد: قدر مسلم دروغ‌گو دشمن خدا است و کسی که کار زشت انجام داده به جهنم می‌رود اما کسی که بزرگ و مکلف باشد، نه کودکی که هنوز به سن تکلیف نرسیده. بر همین اساس ما به مربیان مهد‌های کودک یاد می‌دهیم که متناسب با سن بچه‌ها مفاهیم دینی را درست به آنها منتقل کنند.

نباید با جلوه قهر، خدا را معرفی کنیم

حجت‌الاسلام بحرینی در پاسخ به این سؤال که از چه ادبیات و مفاهیمی برای معرفی خدا برای بچه‌ها می‌توان استفاده کرد؟ گفت: نباید با جلوه قهر خدا را معرفی کنیم. جهنم و دشمنی خدا جلوه قهر خدا است. بلکه باید جلوه‌های محبت، رحمت، زیبایی‌ها و نعمت‌های خدا گفته شود. بچه‌ها از مادرشان مهربانی می‌ببنند و عاشق مادرشان می‌شوند، همین علاقه موجب اطاعت از مادرشان می‌شود؛ خداوند فرموده است من از مادر به شما مهربان‌تر هستم پس باید جلوه‌های محبت خدا را به بچه‌ها نشان داد تا حس اطاعت‌پذیری از خدا در آنها ایجاد شود.

وی با اشاره به آیه 141 سوره انعام که می‌فرماید: «وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ؛ زياده‏ روى مكنيد كه او اسرافكاران را دوست ندارد»، گفت: خداوند در بسیاری از آیات از دوست نداشتن برخی از انسان‌ها سخن گفته است مثل دوست نداشتن اسراف کاران، مستکبران، مفسدان و ... . یعنی نفرموده است که این افراد را عذاب می‌کند بلکه فرموده این افراد را دوست ندارند.

جلوه محبت خدا را پررنگ کنیم/ یعنی همانطور که هست

حجت‌الاسلام بحرینی ادامه داد: کودک همیشه از مادر محبت می‌بیند و از او اطاعت می‌کند اما اگر کار اشتباهی انجام دهد و مادرش به او بگوید چون این کار زشت را انجام دادی دوستت ندارم، کودک واکنش نشان داده و می‌فهمد که کارش اشتباه بوده و دیگر آن کار را انجام نمی‌دهد. محبت خداوند نیز اینگونه است؛ ما باید جلوه محبت خدا را (همانگونه که هست) به حدی پررنگ به بچه‌ها نشان دهیم که وقتی یک جلوه قهر مطرح می‌شود بچه واکنش نشان می‌دهد.

وی به مربیان مهدکودک و والدین توصیه اکید کرد که در فضای گفتمانی که با بچه‌ها دارید در قالب بازی و شعر جلوه‌های محبت خدا را بیشتر مطرح کنید و اصلاً از جنبه‌های قهر خدا سخن نمی‌گویید.

قبل از بچه‌ها باید مربیان مهدکودک‌ها آموزش مسائل دینی را ببینند

این استاد دوره‌های آموزشی نیک در پاسخ به این سؤال که مهم‌ترین آسیب و مشکل در خصوص آموزش دعوت کودکان به نماز چیست؟ گفت: ما با درصد محدودی از خانواده‌ها مواجه بودیم که وقتی مسائل دینی برای بچه‌های آنها مطرح می‌شد، واکنش منفی نشان می‌دادند، در مقابل بیشتر مشکل این است خود مربیان مهدهای کودک نیازمند آموزش مفاهیم و معارف دینی هستند. بسیاری از مربیانی که ما با آنها ارتباط داشتیم از مباحث تربیت دینی خالی بودند و خودشان اعتراف می‌کردند که مباحث برای آنها تازگی دارد و با آنها آشنا نیستند.

وی با خاطرنشان کردن این واقعیت که تربیت فقط به گفتن نیست رفتار مربی هم بسیار تأثیرگذار است، گفت: اگر خود مربی مقداری با موضوعات دینی آشنایی داشته باشد در بحث‌های تربیتی می‌تواند موفق‌تر باشد و مربیان مهدهای کودک ما نیاز به آموزش دارند تا بتوانند درست بچه‌ها را تربیت کنند.

حجت‌الاسلام بحرینی یکی از مشکلات مربیان مهدهای کودک برای تربیت دینی بچه‌ها را اختلاف تربیت کودکان در خانواده‌ها عنوان کرد و گفت: بچه‌ها هر کدام در خانواده‌های متفاوت تربیت شده‌اند از خانواده‌های بسیار پایبند به مسائل دینی تا خانواده‌های بسیار گریزان از مباحث دینی و این روش‌های تربیتی متفاوت خانواده‌ها، مربیان را آزار می‌دهد. یک خانواده بچه را لوس بار می‌آورد، دیگری بسیار سخت‌گیر است، دیگری بسیار سهل‌گیر و ... و همه این بچه‌ها در یک کلاس تحت تربیت یک معلم قرار می‌گیرند که کار مربی را سخت می‌کند.

وی در پاسخ به این سؤال که برخی فکر می‌کنند در طرح نیک(نماز یاوران کوچک) نحوه نماز‌ خواندن به بچه‌های زیر سن تکلیف آموزش داده می‌شود؟ آیا اینطور است؟ گفت: خیر. ما به مربیان مهدهای کودک یاد می‌دهیم مفاهیم دینی و اخلاقی را درست به بچه‌ها منتقل کنند. به عنوان مثال کمک کردن به دیگران یک کار ارزشی است. وقتی بچه خوراکی می‌خورد به او می‌گوییم که به دوستش هم بدهد. مربی باید بداند کودک در چه سنی است و در چه سنی می‌توان این کار را به کودک یاد داد چرا که بچه‌ها یک سن استقلال طلبی دارند که باید به آن احترام گذاشت.

به استقلال طلبی بچه‌ها احترام بگذارید

بحرینی افزود: در این سن استقلال طلبی بچه‌ها و حس مالکیت آنها در حال شکل‌گیری است که باید به این حس احترام گذاشت مثلاً می‌گوید عروسک خودم است، ماشین خودم است و به دوستش نمی‌دهد. تا حدی گفته می‌شود که این کار اشکالی ندارد و باید به این اسقلال طلبی کودک احترام گذاشت چون اگر زیاد به کودک فشار بیاوریم در بزرگ‌سالی نتیجه عکس می‌دهد اما این خصیصه در حد زیاد که کودک به دیگران اصلاً کمک نمی‌کند هم خوب نیست و مربی باید در قالب شعر، داستان و کار گروهی کمک به دیگران و دادن وسایل خودش به دیگران را به کودک آموزش دهد.