شناسایی استعدادهای قرآنی با پشتیبانی از جلسات اساتید

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، تمامی انسان‌ها دارای استعدادهای بالقوه‌ای‌ هستند که در گام نخست، نیازمند اهتمام و توجه به آن استعداد است، گام بعدی پرورش آن با قرارگیری در مسیر درست و بهره‌گیری از اساتید مجرب و همچنین حرکت مستمر برای رسیدن به قله و به فعلیت درآوردن آن استعداد است.
در این میان، توجه به رشد استعدادها در زمینه‌های قرآنی دو چندان است و نقش نهادها و اساتید قرآنی در این مهم می‌تواند نقش محوری داشته باشد که اگر غفلت کنند، یقینا موجب هدر رفتن استعدادهای ناب خواهد شد، لذا به منظور واکاوی بحث استعدادیابی قرآنی تاکنون با اساتید و پیشکسوتان کشورمان چون سیدمحسن موسوی‌بلده، غلامرضا شاه‌میوه، علی‌اکبر حنیفی، بهروز یاریگل، حسین اخوان‌اقدم، علی فربین، محمود لطفی‌نیا، سیدجواد سادات فاطمی، مهدی عادلی، امین پویا، نسرین نافذکلام، هاشم روغنی و... گفت‌وگو داشته‌ایم در ادامه نیز با علی‌اکبر توپچی، مدرس و پیشکسوت قرآنی کشورمان و رئیس فرهنگ‌سرای قرآن گفت‌وگو خواهیم داشت.
وی در خصوص چیستی استعدادیابی و ضرورت آن در هنر تلاوت قرآن، گفت: بحث هنر تلاوت قرآن، بحثی فنی و تخصصی است که قطعا و یقیناً به دلایل مختلف همه عزیزان در آن بخش تخصصی هنر تلاوت قرآن توانمندی‌های لازم و کافی را نداشته‌ باشند. زمانی بحث روخوانی قرآن، خواندن قرآن و بهره‌گیری معنوی از قرآن را داریم که بحثی راجع‌ به آن نیست، اما گاهی وارد جرگه تخصصی قرائت قرآن می‌شود، باید ملاحظات فنی را همراه داشته باشیم از سویی بحث صداشناسی و توانمندی صوتی فرد مورد نظر است و از سوی دیگر هوش موسیقیایی فرد و آهنگ‌پذیری و تطبیق آهنگ و آن توانمندی که شخص باید داشته باشد تا از الحان مختلف آن را بشناسند و در کنار شناختن، آنها را به خوبی بکار بندد.
توپچی با تأکید بر اینکه موارد فوق جنبه‌های تخصصی هنر تلاوت قرآن است، اظهار کرد: بنابر این باید پیش از اینکه افراد بخواهند به صورت تخصصی وارد عرصه قرائت قرآن شوند، توانمند‌ی‌های آن‌ها را مورد ارزیابی قرار داده، شناسایی و احصا کنیم و نقاط ضعفی که می‌توانند داشته باشند آنها را شناسایی کنیم، لذا این استعدادیابی و شناسایی توانمندی‌های فرد در حوزه تلاوت قرآن به صورت تخصصی از موارد ضروری است که نمی‌شود از آن اجتناب کرد.
رئیس فرهنگ‌سرای قرآن بیان کرد: در فرهنگسرای قرآن با همکاری احمد ابوالقاسمی، قاری بین‌المللی کشورمان و مدیر رادیو قرآن و دیگر اساتید در نظر داریم که افرادی که دارای توانمندی‌های لازم هستند، استعدادشان شناسایی شود و نقاط ضعف را شناسایی کنیم و تدابیر لازم را برای برطرف کردن آن انجام دهیم و حتی در نظر داریم با برخی از اطباء دارای تخصص در زمینه حنجره بحث شناسایی توانمندی علاقه‌مندان را از لحاظ فیزیکی و صوتی مورد ارزیابی قرار دهیم که اتفاق خوبی را در این زمینه در فرهنگ‌سرا رقم بزنیم.
توپچی در خصوص سن و سال استعدادیابی در حوزه هنر تلاوت قرآن، اظهار کرد: توانمندی صوتی افراد در پیش از بلوغ و پس از بلوغ به صورت عمومی دارای تمایز و تفاوت است و صدای افراد دارای تغییراتی خواهد بود اما باز می‌تواند پیش از بلوغ، صداهایی که توانایی تلاوت قرآن را دارند، شناسایی کنیم و راهنمایی‌های لازم را به نوجوانان ارائه کرد که صداها و توانمندی‌های افراد دچار آسیب نشود.
وی ادامه داد: بنابر این سن شناسایی این استعدادها هم در بحث صوتی و هم در بحث لحنی و هم در بحث نکات تجویدی عموما در مقطع نوجوانی است چون در کنار این مسائل نوع علاقه و توجه آن شخص نیز مورد توجه است. اما در مراحل نوجوانی افراد توانمندی‌های خود را بهتر می‌توانند درک و احصا کنند، لذا بهترین مقطع، مقطع نوجوانی حدود سنین 8 -9 سال است که می‌توان این استعداد شناسایی و توانمندی‌ها احصا شود و نقاط ضعف شناسایی شود و کمک کنیم تا در این بخش رشد منطقی داشته باشد.
توپچی در خصوص معیار شناسایی و توانمندی هنر تلاوت قرآن در یک فرد، اظهار کرد: در فرهنگ‌سرا معیارها و ارزشیابی‌ها هم در بخش صوت اتفاق می‌افتد و هم در بخش لحن و هم در بخش بکارگیری بحث تجوید، یعنی باید دید که شخص چه میزان توانمندی شناساییی نکات صوت و لحن و تجویدی را از لحاظ ذهنی دارد، ممکن است فردی صوت خوب وآهنگ‌پذیری خوبی داشته باشد، اما شاید نتواند در بحث قرائت قرآن به صورت تخصصی ورود پیدا کند.
این قاری بین‌المللی کشورمان درباره نقش جلسات قرآن در زمینه استعدادیابی این امر، اظهار کرد: اصل این اتفاق در طول 50-60 سال اخیر توسط جلسات قرآن و اساتید جلسات قرآن رقم می‌خوره و خورده است. این موضوع مرتبط با اساتید جلسات قرآن است که در این راستا هم خود توانمند شوند و هم بتوانند این مهم را انجام دهند. اما در این میان نقش نهادها چون سازمان دارالقرآن الکریم و فرهنگ‌سرای قرآن، اوقاف و امور خیریه و آموزش و پرورش و مرکز رسیدگی به امور مساجد و دیگر نهادهایی که در حوزه دینی و علی‌الخصوص قرآنی فعالیت می‌کنند، علاوه بر اینکه خود اینها می‌توانند زمینه‌های این اتفاق و جلسات و کلاس‌ها را ایجاد کنند، می‌توانند به پشتیبانی از اساتید قرآنی بپردازند.
وی ادامه داد: اگر پشتیبانی‌ها از جلسات قرآن اتفاق بی‌افتد به بخش مهمی از این مهم خواهیم رسیم. نهادها و سازمان‌ها و ارگان‌ها محدود‌های خاص خود را دارند، اما در جلسات قرآن شاگردی که می‌خواهد در حوزه قرائت قرآن پرورش پیدا کند، شاید بگوییم پنج سال باید به صورت منظم در محضر یکی از اساتید گرانقدر این عرصه زانوی تلمذ بزند و ساعت‌ها طی هفته نیز تمرین کند، بنابر این سازمان و نهادها به دلیل محدودیت‌هایی که دارند می‌توانند دراین زمینه نقش حمایتی و پشتیبانی داشته باشند، مثلا سیمای قرآن هنگامی که برنامه‌های متنوع و متعدد را در این زمینه داشته باشد و این فراگیری اتفاق بی‌افتد، زمینه‌ها ایجاد می‌شود و توسط اساتید این جلسات قرآن، مادام می‌توانند، تقویت شوند، به عبارت بهتر این نهادها می‌توانند نقش کمک آموزشی داشته باشند، اما اگر ما به موضوع اساتید جلسات قرآن شهر تهران به صورت جدی بپردازیم معتقدم که بخش اعظم این مشکلات حل می‌شود.
توپچی اضافه کرد: هنگامی که در تاریخ قرائت قرآن کشور، نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که تمام قرآنیان و افراد ممتاز قرائت قرآن کشور و نفرات برگزیده کشور، همه مولود جلسات قرآن هستند که این جلسات نیز با زحمت اساتید سرپا شده است، لذا اگر به اساتید به عنوان رکن اصلی این حرکت نگاه کنیم و پشتیبانی کنیم، قطعاً اتفاق خوبی رقم می‌خورد، البته نهادها و سازمان‌ها در حوزه‌های مختلف تخصص می‌توانند به عنوان بازوی کمکی باشند هم در حوزه‌های آموزشی و هم در حوزه مسائل پشتیبانی و حمایت‌های مادی از این حرکت.
این پیشکسوت قرآنی کشورمان در پاسخ به این سؤال که آیا وجود آکادمی در این زمینه ضروری است؟ بیان کرد: اگر بتوانیم چنین آکادمی و نهادی را ایجاد کنیم، کمک بزرگی در این زمینه کرده‌ایم، اما معتقدم خیلی نباید سازمان جدید و تشکیلات جدیدی را راه‌اندازی کنیم.
وی افزود: همین تشکلات موجود را باید تقویت کنیم، بطور مثال سیمای قرآن، رادیو قرآن و فرهنگ‌سرای قرآن، سازمان اوقاف و امور خیریه، آموزش و پروش همه زمینه‌ها و مقدمات را دارند و اینها می‌توانند این مسئله را تا حدود زیادی انجام دهند و حال بخواهیم تشکل جدیدی را راه‌اندازی کنیم که آن نیز نیازمند حمایت‌ و پشتیبانی‌های مادی لازم است، بهتر است همین حمایت‌ها را در حال حاضر از این نهادهای موجود انجام دهیم.
توپچی در خصوص میزان موفقیت طرح‌های مختلفی چون شوق تلاوت و ... در زمینه استعدادیابی و یا نقش مسابقات قرآن در زمینه استعدادیابی، گفت: برخی از این طرح‌ها که در حال حاضر در این حوزه اتفاق می‌افتد و بخشی از آن توسط رسانه‌ها و یا سایر نهادها و سازمان‌ها به اندازه وسع و توانشان انجام می‌شود، یقینا هیچ کدام از سازمان‌ها و نهادها توانمندی و گستره فعالیت‌شان و نفوذشان در این موضوع همچون رسانه‌ها نیست، اما یکی از مشکلات، عدم اطلاع‌رسانی کافی است در این زمینه توسط رسانه‌ها بطور عام است. به عنوان مثال سیمای قرآن در این زمینه تلاش لازم را انجام می‌دهد اما به نظر می‌رسد شبکه قرآن و معارف سیما در مجموع صدا و سیمای کشورمان دارای محرومیت است. به عبارت دیگر اتفاقی که توسط شبکه قرآن تبلیغ می‌شود آیا دیگر شبکه‌ها نیز این موضوع را تبلیغ می‌کنند، یا این موضوع در سیمای قرآن باقی می‌ماند و یا اگر هم بیرون می‌آید خیلی کم و محدود است.
وی ادامه داد: اگر همت جمعی از سوی رادیو قرآن، سیمای قرآن و یا سایر رسانه‌ها در زمینه شناسایی استعدادها، پرورش استعداد و ایجاد زمینه‌های متعدد برای فضاهای آموزشی و کمک‌ آموزشی اطلاع‌رسانی خوبی داشته باشند و اقداماتی خوبی را انجام دهند، یقینا به گستردگی رسانه‌های ملی و به ویژه سیمای قرآن نداریم که تأثیرگذار هستند و ساعت‌های متمادی مردم می‌توانند از آن بهره‌برداری کنند، اما آن اطلاع‌رسانی باید به طریق مختلف چون پیامکی و بنرهایی داخل شهر و ... رخ دهد.
توپچی در خصوص اینکه در کشورهایی چون مصر که در زمینه تلاوت قرآن صاحب‌سبک هستند به مقوله استعدادیابی چگونه می‌پردازند؟ افزود: آنها پیشینه درازی دارند که بیش از 100 سال سابقه قرائت قرآن در مصر وجود دارد، اما سابقه قرائت قرآن در کشور ما محدودتر است، ضمن اینکه آنها به این رشته در دانشگاه‌ها به صورت تخصصی‌تر پرداخته‌اند و بحث قرائت قرآن، جدی‌تر در کشور مصور پرداخته شده است. البته باید بگوییم پس از پیروزی انقلاب اسلامی در این زمینه رشد کردیم؛ چرا که در زمان پیش از آن بحث قرائت قرآن، دچار مظلومیت بود. اما الحمدلله به برکت انقلاب اسلامی روز به روز شاهد گستردگی این موضوع هستیم، اما در مصر به این موضوع تخصصی‌تر نگاه شده است و شاید شرایط جغرافیایی، تاریخی، اقلیمی و زیستی و سوابق بحث هنر صوتی و ارتباط آن با قرآن و تاریخچه کشور مصر و... از جمله عوامل مختلفی است که در این زمینه دخیل بوده است و اینها را نمی‌توان نادیده گرفت، اما در کشور ما همه زمینه‌ها وجود دارد اما باید توانمندی‌ها در عرصه قرآن بیشتر به هم دوخته شود و ارتباط بین نهادها و سازمان بیشتر باشد و به طور فصلی جلسات به منظور رد و بدل شدن اطلاعات انجام شود و نه در آستانه صرف مسابقات و دیگر برنامه‌ها این جلسات باشد تا از محضر اساتید بتوان بهتر و بیشتر استفاده کرد. اگر همت عمومی در این زمینه بالاتر رود بسیاری از مشکلات در این عرصه برطرف می‌شود.