چگونه آرامش پیدا کنیم
گروه معارف: یاد خدا مایه آرامش دل‌هاست، منظور این نیست که افراد با ایمان در زندگی خود با مشکل مواجه نیستند، بلکه آنها با آرامش کامل روحی و بدون هیچ ترس و ناراحتی، مشکلات را از سر راه خود برمی‌دارند تا به سر منزل مقصود برسند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان، در یادداشتی به قلم حجت‌الاسلام حجت‌الله سروری یکی از استادان حوزه علمیه قم آمده است: زندگی انسان دارای دو بعد اساسی است؛ بعد آسایش که نیازهای مادی او را دربرمی‌گیرد و بعد آرامش. ممکن است خیلی‌ها در زندگی از آسایش برخوردار باشند، ولی آرامش نداشته باشند، یا به معنای واقعی درکش نکنند یا حداقل کمتر آن را احساس کنند. قرآن کریم در رابطه با آرامش می‌فرماید:«اَلا إِنَّ أَوْلِياءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ(يونس -62): آگاه باشيد اولياء (و دوستان) خدا نه ترسى دارند و نه غمگين می‌شوند». در واقع، دوستان و اولیاء خداوند اگر دو برنامه را در زندگی خود به ظهور برسانند، به معنای واقعی استرس، اضطراب، ناراحتی، پریشانی خاطر و غم و اندوه ندارند.
سعدی می‌گوید: موحد چو در پای ریزی زَرَش/ و گر تیغ هِندی نهی بر سرش/ امید و هراسش نباشد ز کس/ که این است معنای توحید و بس.
اگر خدا را بشناسیم، همه چیز زندگی ما تغییر می‌کند و نگاه، رفتار، اخلاق و همه برنامه‌های زندگی‌مان رنگ خدایی می‌گیرد؛ بنابراین اولياء خدا كسانى هستند كه ميان آنان و خدا حائل و فاصله‌اى نيست، حجاب‌ها از قلبشان كنار رفته و در پرتو نور معرفت و ايمان و عمل پاك، خدا را با چشم دل چنان مى‌بينند كه هيچ‌گونه شك و ترديدى به دل‌هايشان راه نمى‌يابد و به دلیل همين آشنايى با خدا كه وجود بى‌انتها و قدرت بى‌پايان و كمال مطلق محسوب می‌شود، ماسواى خدا در نظرشان كوچك و كم ارزش و ناپايدار و بى‌مقدار بوده و مانند كسى است که با اقيانوس آشناست، قطره در نظرش ارزشى ندارد و كسى كه خورشيد را مى‌بيند، نسبت به يك شمع بى‌فروغ بى‌اعتناست و يا به تعبير قرآن:«أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ: ياد خدا مايه آرامش دل‌هاست(رعد- 28)
آرامش روحی یکی از تأثیرات یاد خدا بر فکر و روح انسان است، البته مراد از آرامش روحی مؤمن این نیست كه كسانی كه ایمان به خدا دارند، با مشكلات مواجه نمی‌شوند و یا به راحتى همه گردنه‌هاى زندگى را طى می‌كنند، چرا كه زندگى انسان همواره مملو از مشكلات، فراز و نشیب‌ها و موانع است؛ اما كسانی كه ایمان واقعی به خدا دارند، علی‌رغم همه مشكلاتى كه بر سر راه آنها وجود دارد، با آرامش كامل روحی و بدون هیچ ترس و ناراحتی مشكلات را از سر راه خود برداشته و فراز و نشیب‌هاى زندگى را طى می‌كنند تا به سر منزل مقصود برسند و به همین دلیل چنین افرادی هرگز دچار بیماری‌های روحی و روانی كه معمولا افراد بی‌ایمان گرفتار آن می‌شوند، نخواهند شد.
رابطه میان ایمان به خدا و آرامش انسان را باید در ویژگی‌های اهل ایمان و کسانی که زندگی‌شان بر اساس خدا محوری است، جستجو کرد كه در اینجا فقط به ذکر چند مورد اكتفا می‌کنیم.
- كسانی كه به خدا ایمان دارند، او را به عنوان قدرتی بی‌منتها و دوست و یاور خود می‌دانند، كما اینكه خداوند متعال در آیه 257 سوره بقره وعده داده است: «اللَّهُ وَلِيُّ الَّذينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَي النُّورِ: خداوند یاور مؤمنان است و آنها را از تاریكی به روشنایی می‌برد».
- كسانی كه به خدا ایمان دارند، بر او توكل می‌كنند. قرآن در آیه 3 سوره طلاق مىفرماید: «وَ مَنْ یَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ: هر كس بر خدا توكل كند، خدا او را كافى است».
- كسانی كه به خدا ایمان دارند، نتایج امور را به او واگذار می‌كنند. افرادی كه به خدا ایمان دارند، با تكیه و اعتماد بر خداوند پس از انجام امور، نتیجه كار خود را به او واگذار می‌كنند و اگر آن كار به نتیجه مطلوب نرسد، یقین دارند كه حتما خداوند تنها دوست و یاور آنها بوده و این مسئله را به صلاح بنده‌اش نمی‌دانسته است، لذا از این جهت آرامش دارند كه اگر چه كارشان به نتیجه نرسیده، اما ضرری متوجه آنها نشده، چرا كه حتما خداوند این امر را به صلاحشان نمی‌دانسته است.
- كسانی كه به خدا ایمان دارند، به قضای الهی راضی‌اند.
- كسانی كه به خدا ایمان دارند، در برابر امر خدا تسلیم‌اند.
- ایمان به خدا نگاه انسان را در زندگی ارتقا می‌دهد. ایمان به خدا مقاصد، آرمان‌ها و خواسته‌های ما را كه به حكم طبیعت و غریزه بر محور فردیت و خودخواهی است، از ما می‌گیرد و در عوض مقاصد و آرمان‌هایی بر محور عشق و علاقه معنوی و روحانی به ما داده و در رسیدن انسان به مقاصد و آرمان‌ها و در پیمودن راه به سوی آن مقاصد و اهداف مدد می‌دهد.
- خوشبینی: یكى از آثار ایمان به خدا، خوشبینى به جهان خلقت و هستى است. ایمان، به تلقّى انسان از جهان شكل خاصى مى‌دهد، به این نحو كه آفرینش را هدفدار و هدف را خیر و تكامل و سعادت معرفى مى‌كند. طبعا این طرز تلقّى از جهان، دید انسان را نسبت به نظام كلى هستى و قوانین حاكم بر آن خوشبینانه مى‌سازد. زندگی ما خیلی شبیه لنز دوربین است. اگر بر روی مسائل آن تمرکز کنیم، برای ما واضح‌تر و واقعی‌تر به نظر می‌آید. اگر بر روی نقاط منفی تمرکز کنیم، فقط نقاط منفی را می‌بینیم. ولی وقتی تمرکز خود را بر روی نقاط مثبت منعطف کنیم، این نقاط بهتر دیده می‌شوند. ما همان چیزی را درو می‌کنیم که کاشته‌ایم.
- امیدواری: فرد با ایمان با ابزار خوشبینى و در پرتو روشن‌دلى، به نتیجه مطلوب تلاش‌هاى خود امیدوار است. در منطق فرد با ایمان، جهان نسبت به تلاش‌هاى او بى‌طرف و بى‌تفاوت نیست، بلكه دستگاه آفرینش حامى افرادى است كه در راه حق و حقیقت و درستى و عدالت و خیرخواهى تلاش مى‌كنند.
- اطمینان خاطر: از دیگر فواید ایمان به خدا، اطمینان خاطر است. انسان فطرتا جویای سعادت خویش است و از تصور رسیدن به سعادت غرق در مسرت شده و از فكر یک آینده شوم و مقرون به محرومیت لرزه بر اندامش می‌افتد و سخت دچار دلهره و اضطراب می‌شود. آنچه مایه سعادت انسان به شمار می‌رود، دو چیز است: الف)تلاش ب)اطمینان به شرایط محیط.
- هدفدار شدن زندگی و نجات از پوچی: یكی دیگر از آثار پر بركت ایمان به خدا، هدفمند بودن در كارهاست، زیرا مؤمن میداند كه به خودی خود به وجود نیامده و خداوندی حكیم او را به صحنه گیتی آورده و برای هدف بس بزرگی كه همانا عبودیت و بندگی پروردگار و جانشینی او در زمین است، خلق شده و میداند كه باید از رفتار و گفتارش حساب بكشد، قبل از اینكه روز حساب فرا برسد و میداند كه باید كار كند تا زندگی كند، نه اینكه زندگی كند تا كار كند.
- احساس عزت و غلبه: كسى كه دلش با حق تعالى پیوند خورده است، ممكن نیست كه ترس و بیم داشته باشد، چرا كه او با همه كاره عالم سر و كار دارد، پس، از چه بترسد؟ مؤمن همیشه خود را غالب مىداند، چون با موجودى پیوند دارد كه همه عوالم وجود مسخر او هستند. در آیات قرآن صفت «عزت» اختصاصا براى مؤمن به كار رفته است. عزت حالتى است براى روح كه خویش را غالب مىبیند. چه كسى مىترسد؟ آنكه خود را مغلوب مىنگرد. آن گاه كه از جنود نفس كه دشمنان درونىاند، شكست خورد، از همه موجودات بیرونى نیز مىترسد.
- وقت‌شناسی و نظم: از دیگر فواید ایمان به خدا این است كه انسان را وقت‌شناس و منظم می‌کند. كسانی كه به خدا ایمان دارند، از اوقات خویش در راه بهتر عبادت كردن خداوند و استفاده بیشتر از لحظات زندگی و سرعت گرفتن در انجام اعمال صالح بهره می‌برند، به همین دلیل در نظم بخشیدن به زندگی خود بسیار كوشا هستند.
- نترسیدن از غیر خدا و توکل به او: از آنجا كه انسان مؤمن به واسطه ایمان، با خداوندی كه همه امكانات و قدرتها در اختیار اوست، پیوند می یابد، از هیچ موجودی به غیر از خدا نمی‌ترسد و به عكس تمامی موجودات در مقابل او كرنش می‌كنند. رسول صلی الله علیه و آله از حضرت جبرائیل علیه‌السلام سؤال کرد: توکل بر خدا یعنی چه؟! ایشان فرمودند: توکل به خدا یعنی: الْعِلْمُ بِأَنَ الْمَخْلُوقَ لَا یَضُرُّ وَ لَا یَنْفَعُ وَ لَا یُعْطِی وَ لَا یَمْنَعُ: دانستن آنکه هر که غیر خداست، نه ذره‌ای می‌تواند به تو ضرر برساند و نه می‌تواند برای تو سودی داشته باشد، نه می‌تواند چیزی به تو عطا کند و نه می‌تواند چیزی را از تو بگیرد. مسلّما این نگرش، از آنجا که توکل انسان را زیاد می‌کند، موجب تقویت یقین و در نتیجه نترسیدن از غیر خدا را به همراه خواهد داشت.
- تأثیر در دیدگاه و نگرش در تمامی ابعاد زندگی: كسی كه به خدا ایمان دارد، همه چیز را در این دنیا خلاصه نمی‌كند، بلكه علاوه بر این دنیا به دنیایی فراتر از جهان هستی نیز اعتقاد دارد و تمامی اعمال و رفتار خود را بر همین اساس تنظیم می‌کند؛ برای مثال قیافه مرگ در چشم فرد با ایمان با آنچه در چشم فرد بى‌ایمان مى‌نماید، عوض مى‌شود. از نظر چنین فردى، مرگ دیگر نیستى و فنا نیست، بلکه انتقال از دنیایى فانى و گذرا به دنیایى باقى و پایدار، از جهانى كوچك‌تر به جهانى بزرگ‌تر و منتقل شدن از جهان عمل و كشت به جهان نتیجه و محصول است؛ از این رو چنین فردى نگرانی‌هاى خویش را از مرگ، با كوشش در كارهاى نیک كه در زبان دین «عمل صالح» نامیده مى‌شود، برطرف مى‌سازد.
این نکته حائز اهمیت است كه ما عملا حمد و ستايش خدا و اتصال به منبع اصلی یعنی خالق عالم هستی را در جريان زندگي خود بروز دهيم.
یادداشت از حجت‌الاسلام حجت‌الله سروری، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم
