کردستان؛ استان قرآن‌های تاریخی و میراث‌های گرانبها

گروه فعالیت‌های قرآنی: وجود هفت قرآن تاریخی و میراث گرانبها در مساجد استان یکی از جاذبه های گردشگری در کردستان است.

به گزارش ایکنا از کردستان، وجود هفت قرآن تاریخی و میراث گرانبها در مساجد استان یکی از جاذبه‌های گردشگری در کردستان است.

قرآن تاریخی نگل

قرآن تاریخی نگل در روستایی با همین نام در مسیر جاده سنندج ـ مریوان واقع شده است که این روستا همواره مورد توجه گردشگران و مسافران زیادی قرار گرفته است.

قطع این قرآن رحلی بزرگ، جلد آن از جنس چرم، رنگ آن قهوه‌ای تیره و کاغد صفحات آن ضخیم بوده که به‌دلیل تشابهی که به پوست دارد ‌بین مردم به «پوست آهو» شهرت یافته است.

طول خود قرآن ۳۸، عرض آن ۲۱ و قطر آن ۱۳ سانتی‌متر است و طی سالیان گذشته چندین بار نیز به سرقت رفته که به همین دلیل آسیب‌های فیزیکی و شیمیایی زیادی مانند پارگی، لکه‌های ناشی از اثر انگشت، امضای یابندگان و... در آن دیده می‌شود.

در مورد پیشینه‌ تاریخی روستای نگل و قرآنش اطلاع دقیقی در دست نیست؛ تنها منبع موجود در دسترس، کتاب‌های تاریخی‌حدیقه ناصریه و تحفه ناصریه است که در آنها مطالبی به این شرح آمده است: «در یکی از روستاهای این بلوک که نگل نام دارد... در مسیر قدیمی که به مسجد عبدالله عمر یا عبدالله عمران مشهور است و قرآن‌ ‌بزرگی در این مسجد وجود دارد که به خط کوفی نوشته شده است».

قرآن این روستا در داخل مسجدش جای گرفته که بنا به اعتقادات و باورهای مردم یکی از چهار قرآن خطی است که در زمان خلیفه سوم به رشته تحریر در‌آمده و به چهار اقلیم دنیا فرستاده شده است؛ براساس شواهد و شیوه‌ نگارش و اعراب‌گذاری آن احتمالاً این قرآن متعلق به سده‌ چهارم یا پنجم ه.ق است.

قرآن تاریخی کانی مشکان عظمتی به قدمت ۷۰۰ سال

قرآن تاریخی کانی مشکان یکی از ۹ قرآن شاخص، قدیمی و ارزشمند در کردستان است که با جلد چرم و اوراق کاغذی است که در ابعاد ۳۹,۳ در ۲۸.۸ سانتیمتر نوشته شده است و در روستایی به همین نام قرار گرفته و به شماره «۲۵۲» در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

قرآن تاریخی کانی مشکان درمسجد روستایی با همین نام از توابع سنندج واقع شده است که قدمت این قرآن تاریخی و نفیس ۷۰۰ سال است و نوع خط آن، نسخ و زمان کتابت آن دوره تیموریان (قرن ۸) و تعداد صفحات آن ۳۱۳ ورق است.

تزئینات قرآن ساده و فاقد تذهیب کاری است و تنها سطرهای اول، هشتم و پانزدهم طلایی نوشته شده است و آخر سوره ها دارای تذهیب ساده به شکل گل های طلایی هشت پر است.

جنس اوراق قرآن تاریخی کانی مشکان کاغذ بوده و جلد قرآن نیز چرم است و وضعیت نگهداری مناسب و دارای ویترین استاندارد می‌باشد.

قرآن تاریخی هفتاش باارزش‌ترین نسخه قدیمی بانه

قرآن تاریخی هفتاش ز توابع بخش ننور شهرستان بانه در استان کردستان دارای ۳۲۲ سال قدمت و یادگار عهد صفویه است. نسخه خطی قرآن روستای هفتاش یکی از باارزش ترین نسخ قدیمی شهرستان بانه بوده که سالیان متمادی در مسجد روستا نگهداری می شود.

این نسخه خطی از قرآن دارای ۱۵ جزء بوده و در مسجد روستا هفتاش از توابع بخش ننر شهرستان بانه نگهداری می شود و ۱۵ جزء دیگر بنا به روایات محلی در نسخه ای جداگانه در کتابخانه ای در کشور عراق دچار حریق گردیده و از بین رفته است. جنس اوراق قرآن تاریخی هفتاش کاغذ و جنس جلد این قرآن قدیمی چرم بوده است و تزئینات این نسخه خطی جدول کشی ساده در صفحات آغازین بوده است.

این قرآن تاریخی به تازگی مرمت شده است. از اردیبهشت ماه سال۱۳۸۹ با اختصاص ۱۰۰ میلیون ریال اعتبار ملی و طی مدت دو ماه به صورت کامل اقدامات حفاظتی و مرمتی از قبیل مرمت جلد قدیمی (چرمی)، ساخت جلد چرمی هم رنگ، دوخت و صحافی سنتی، زیباسازی اطراف محل نگهداری قرآن، ساخت و نصب ویترین نمایش قرآن و سیستم‌های حفاظتی انجام شده است.

قرآن نجنه علیا؛ اثری تاریخی باقی‌مانده از سال ۹۷۸ هجری قمری

قرآن تاریخی روستای نجنه علیا شامل ۳۰ جزء کامل است که توسط فردی بنام مراد بن یوسف‌بن‌عیسی مشهور به فقیه مراد در سال ۹۷۸ هجری قمری (۴۵۳ سال قبل) به خط نسخ به رشته تحریر در آمده است و دارای ۳۱۶ برگ به ابعاد ۵/۲۱ در۲/۳۰ با جلد چرمی قهوه‌ای است.

قرآن تاریخی روستای نجنه علیا در مسجد روستا نگهداری می‌شود. جنس جلد قرآن چرم و اوراق آن کاغذ بوده و تزئینات این اثر تاریخی استفاده از رنگ قرمز برای سرسوره‌هاست.

قرآن روستای سلین به جامانده از قرن هشتم هجری است که در زمان حکومت غیب‌الله بیگی حاکم منطقه اورامان توسط این پادشاه در یک غاری در روستای سلین کتابت شده و سال ۹۴ به همت فرمانداری شهرستان سروآباد و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کردستان مرمت شد.

قرآن تاریخی روستای سلین سروآباد یادگار عهد تیموریان

قرآن تاریخی روستای سلین از توابع بخش اورامان شهرستان سروآباد بعد از قرآن نگل قدیمی‌ترین قرآن خطی استان کردستان است. این قرآن مربوط به قرن هشتم هجری حدود ۷۰۰ سال قبل در دوره تیموریان است که با توجه به قدمت زیاد آن دچار آسیب زیادی شده بود که در سال ۹۴ کار مرمت آن آغاز و در مهرماه سال جاری با استقبال گرم مردم روستا جانمایی شد.

جنس جلد قرآن تاریخی سلین چرم و جنس اوراق کاغذ بوده است که به همین دلیل دچار آسیب شده بود و اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان به مرمت آن پرداخت و مرمت آن که ۶ ماه به طول انجامید، ۴۱۰ میلیون ریال از محل اعتبارات شهرستانی هزینه شد.

این قرآن احتمالا در دوره تاریخی تیموریان نگاشته شده، خط بکار گرفته شده در کتابت این قرآن قدیمی ریحان نام دارد و در بعضی از سر سوره‌ها از خط ثلث کوفی استفاده شده است و ابعاد این قرآن در طول ۴۲/۲ و عرض ۳۱/۵ و ضخامت ۱۶- ۱۹ سانتیمتر بوده است.

قرآن تاریخی کاشتر قدمتی ۴۰۰ ساله دارد

گروه فعالیت‌های قرآنی: قرآن کاشتر بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ سال تخمین زده شده است و یکی از قرآنهای است که از نظر شیوه نگارش دارای زیبایی منحصر بفردی بوده و هیچ قرآن دیگری در سطح استان کردستان به این زیبایی خطاطی و تذهیب نشده است.

قرآن کاشتر مربوط به دوره تاریخی اوایل قاجاری بوده اما تاریخ نگارش این قرآن نامعلوم است. محل نگهداری این قرآن در منزل شخصی خانواده روحانی بوده است که بعد از مرمت و ساخت سیستم حفاظتی به مسجد روستای کاشتر انتقال داده شد.

این قرآن در طول ۳۵ سانتیمتر و عرض ۲۴ سانتیمتر نگاشته شده است که جنس اوراق آن کاغذ دست ساز و جنس جلد قرآن گالینگور سبز رنگ است.

تزئینات این قرآن بدون هرگونه تزئین لیکن جهت زیبایی، عناوین سوره‌ها و بعضی علامت‌ها با رنگ قرمز نوشته شده است و در انتهای قسمتی از آیات اشکال گل مانندی رسم شده است.

این قرآن تاریخی با خط نسخ نگاشته شده است و ترجمه قرآن با خط نستعلیق بوده است که با زیبایی خاصی نوشته شده است.

برای مرمت قرآن کاشتر، ساخت ویترین و سیتم حفاظتی بالغ بر ۲۸۰ میلیون ریال از محل اعتبارات شهرستان هزینه شد و مدت زمانی بیش از ۸ ماه زمان صرف شد و در ۱۵ مهرماه سال گذشته در مسجد روستا با حضور گرم مردم روستا جانمایی شد.

قرآن تاريخي روستاي شوي بانه يکي از نفيس‌ترين قرآن‌هاي سطح استان کردستان بوده که به خط ابراهيم بن محمد بن ابراهيم در سال ۱۱۹۹ ه.ق به خط نسخ کتابت شده است.

قرآن تاریخی شوی؛ یادگار عهد زندیه

اين قرآن مربوط به دوره زنديه است و داراي ۳۴۴ صفحه بوده و در سال ۸۹ به ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان کردستان منتقل و طي مراحلي توسط کارشناسان اين حوزه مورد مرمت قرار گرفت و بعد از مرمت به مردم و هيأت امنای اين روستا تحويل داده شد.

اين قرآن جزء قرآن‌هاي نفيس استان کردستان مي‌باشد که فاقد تزئینات بوده و فقط سرسوره ها و نشان پایان آیات به رنگ قرمز بوده است. که از جزء شانزدهم به بعد با خطی بسیار زیبا نگارش شده است.