10 اقدام کلیدی سازمان دارالقرآن در چاپ قرآن

احمد زرنگار، عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما و معاون سابق نظارت بر چاپ و نشر سازمان دارالقرآن الکریم در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره عملکرد دو ساله خود در سازمان دارالقرآن گفت: زمانی که عهده‌دار این مسئولیت شدم، با تجارب اندک اما انگیزه بالا کار خود را آغاز کردم و دو کار مجزا را در برنامه خود قرار دادم، یکی اینکه کارهای جاری رشد کمی و کیفی پیدا کنند و دیگر انجام کارهای جدید بود. یکی از امور جاری مربوط به تصحیح قرآن بود که قبل از اینکه من مسئولیت معاونت نظارت بر چاپ و نشر قرآن در سازمان دارالقرآن را برعهده بگیرم، غیر از تصحیح قرآن کار دیگری انجام نمی‌شد و در تصحیح نیز اتفاقی نمی‌افتاد و زمان آن دو هفته بود که آن را از دو هفته به 10 روز و سپس یک هفته تا پنج روز رساندیم، یعنی به جای یک قرآن کامل، 10 جزء به مصحح دادیم تا در زمان کمتری آن را تصحیح کند.
وی افزود: یکی از کارهای دیگر مربوط به مصححان، آموزش آنها بود که در راستای ارتقای سطح آنها برنامه‌هایی را اجرا کردیم و با وجود اینکه برخی از مسئولان اعلام می‌کردند که افراد با سطح سواد پایین از جمع مصححان حذف شوند، اما این کار را انجام ندادیم و حتی حدود پنج نفر را وارد مجموعه کردیم که به لحاظ سواد فوق لیسانس و دکترا و قاری و حافظ قرآن بودند و توانستند دوره‌های مختلف را پشت سر گذاشته و پذیرش شوند.
زرنگار در ادامه چاپ قرآن به خط عثمان‌ طه اشاره کرد و گفت: این نوع خط به لحاظ نوع نگارش و کتابت چه در بخش رسم و چه در بخش ضبط مشکلاتی داشت و ما در این زمینه موارد و ایراداتی که این خط داشت و جزوهای نیز از سوی استاد حبیبی با نظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی منتشر شده بود، این موارد را به همه ناشران توضیح می‌دادیم و توانستیم آن زمان که 90 درصد قرآنها به خط عثمان طه چاپ می‌شد به 60 درصد برسانیم و این هم واقعاً کار بزرگی بود که آن را انجام دادیم؛ چرا که اغلب ناشران زیر بار نمی‌رفتند و اظهار می‌کردند که عموم مردم طالب خط عثمان طه هستند و در این زمینه توانستیم قدری خط ایرانی را جایگزین این خط کنیم.
وی تصریح کرد: من همواره هدفم این بود که خط ایرانی را جایگزین کنم و تلاش کنم تا این خط رونق یابد، چرا که خط ایرانی سهل القرائه بوده و آسان‌تر خوانده می‌شود و از این نظر برای مبتدیان بهتر است. ملاک ما نیز عموم مردم است و کسی که متخصص است به هر شیوهای می‌تواند بخواند؛ از این رو در این زمینه گام‌های مثبتی برداشتیم و خط نیریزی را پررنگ کردیم و رونق دادیم و در این میان به مصوبه مجلس در زمینه ترویج خط ایرانی در چاپ قرآن برخورد کردیم که اگر ناشری به خط مفاخر ملی و ایرانی، قرآن چاپ کند، از یارانه‌هایی که وزارت ارشاد اختصاص می‌دهد، می‌تواند بهره‌مند شود و ما این یارانه‌ها را نیز پیگیری کردیم تا این موارد را کامل کنیم و قرار شد نمونه‌هایی را از این قرآن‌ها به وزارت ارشاد ارائه دهیم و ارشاد در کمیته خرید خود قرار دهد. که این کار نیز در حال انجام است.
این کارشناس قرآن در ادامه عنوان کرد: این امر باعث شد خطوط ایرانی رونق خاصی پیدا کند و خطوط دیگری علاوه بر خط مرحوم نیریزی، مانند خط استاد صفا مهدوی، طاهر خوشنویس، استاد فضائلی و خط خوشنویسان جدیدی مانند استاد حسنزاده و عبادی و ... کم کم جای خط عثمان‌ طه را می‌گرفت و علاوه بر آن با شرکت‌های مختلفی که در کار فونت‌سازی بود و از روی خط فونت می‌ساختند. مثلاً شرکت گام الکترونیک خط «امیر» را طراحی کردند که بسیار زیبا، واضح و سهل القرائه بود و بسیاری از ناشران از آن استفاده کردند و در حال چاپ این خط در قرآنهای خود هستند، همچنین مؤسسه نرمافزاری مریم که خط استاد نیریزی را به صورت فونت طراحی کردند و فونت خاصی را برای فضای مجازی طراحی کردند.
وی در ادامه تصحیح قرآن‌های فضای مجازی را مورد اشاره قرار داد و اظهار کرد: تصحیح همه قرآن‌هایی که در فضای مجازی استفاده می‌شد، به عنوان دغدغه مهمی بود که با عنایت خداوند این موضوع را در سال 95 در قالب تفاهم‌نامه‌ای پیگیری کردیم و این کار عملیاتی شد و در سال 96 شیوه اجرایی آن را آماده کردیم و به همراه یک نرم‌افزار که فونت خاصی بود و از سوی شرکت نرم‌افزاری مریم طراحی شده بود، به مرکز دیجیتال ارائه کردیم تا این فونت الگوی دیگران قرار گیرد و کسانی که می‌خواهند خودشان فونت بسازند، مقرر کردیم که آن را برای معاونت نظارت بر چاپ و نشر قرآن ارسال کنند تا تصحیح شود؛ چرا که اغلب دارای اغلاط زیادی هستند.
زرنگار در ادامه به بازرسی از چاپخانه‌های قرآن اشاره کرد و گفت: اوایل که این مسئولیت را پذیرفتم، بازرسی‌ها چندان اتفاق نمی‌افتاد و پیگیری نمی‌شود و با توجه به اینکه در تهران و قم و سپس مشهد بیشترین تعداد ناشران را داریم و در بازدیدی که از چاپخانه‌های قم داشتم، از نزدیک آنها را رصد کردم و در جلساتی که با ناشران برگزار شد، قرار شد تمام ریزه‌کاری‌های بازرسی نوشته شود و مقرر شد در دستور کار قرار گیرد و متأسفانه این کار انجام نشد و کاستی‌هایی از این جهت وجود داشت که شاید به جهت بحث‌های مالی بود که تصویب شد این اتفاق از سال 97 بیفتد و هر قرآنی که ارسال می‌شود، کارشناسان به صورت تصادفی در مرحله نشر بازرسی‌های لازم را انجام دهند که اگر قرآنی نیاز به اصلاحات دارد، اصلاحات انجام شده باشد و همچنین دقت شود که مجوزهای تکراری استفاده نشود و یا در تاریخ و نوبت استفاده آن دست نبرده باشند، البته این بازرسی‌ها طی دو سال گذشته انجام می‎شد اما نه منظم و سیستماتیک.
وی در بخش دیگری از سخنان خود بحث هولوگرام و بارکد قرآنها را مورد اشاره قرار داد و گفت: این موضوع برای جلوگیری از تخلفات احتمالی، تصویب کردیم که مجوزهای قرآن دارای بارکد و هولوگرام شوند که اثر بازدارنده خوبی دارد و در بسیاری از موارد استفاده میشود و تصویب شد که از ابتدای سال 97 اجرایی شود و نمونههای هولوگرام نیز انتخاب شد و در این راستا با یک شرکت قرارداد بستیم که آن را به معاونت نظارت ارائه داده و معاونت آنها را به ناشران تحویل میدهد تا بر روی قرآنها الصاق کنند و هزینه آن را دارالقرآن برعهده خواهد داشت.
زرنگار گفت: یکی از اقدامات دیگری که طی دو سال گذشته در معاونت نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن انجام شده، آماده‌سازی متن دعای کتاب شریف «مفاتیح الجنان» بود که در دوره تصدی خود، متن دعاهای مفاتیح الجنان، صحیفه سجادیه و نهج البلاغه را مورد توجه قرار دادیم و اغلاطی را در متن قرآنی آنها پیدا کردیم. در این کتاب شریف حدود 800 عبارت آیه لابه لای ادعیه وجود دارد که بیش از 12 غلط در مفاتیح الجنان پیدا کردیم، همچنین در متن ادعیه نیز اغلاطی وجود داشت، اما تصحیح آن بسیار سخت بود که با توجه به ارتباطی که با مرکز طبع و نشر داشتیم و این ارتباط حسنه ایجاد شده بود، آنها این تصحیح را انجام داده بودند، اما ضبط آنها کم اعراب و کم علامت بود و علائم کمکی نداشت و از این نظر خواندن آن برای عموم مردم قدری سخت بود؛ از این رو فایل آماده ادعیه از سوی استاد حسین صدرالحفاظ بازنگری و اواخر 96 آماده شد و اکنون فایل آماده مفاتیح الجنان، به صورت رایگان به ناشران تحویل می‌شود.
وی در ادامه با اشاره به آماده‌سازی استانداردهای چاپ قرآن کریم بیان کرد: در این زمینه به جاهای خوبی رسیدیم و با ناشران برجسته و مجرب جلساتی را در تهران برگزار کردیم و جلسه‌ای را با مسئول ناشران و چاپخانه‌ داران قم داشتیم و مواردی را مطرح کردیم که قرار بود بررسی‌هایی بکنند که قدری طولانی شد و به سرعت به ما پاسخ ندادند. در این راستا ضمن اینکه باید نظرات خود را درباره شاخصه‌های چاپ استاندارد قرآن از جمله نوع جلد، نوع کاغذ، نوع چسب، دوخت و شیرازهای که استفاده می‌شود، اعلام می‌کردند، ناشران نسبت به این موضوع طی همایشی توجیه می‌شدند، همچنین قرار بود در رابطه با قیمت گذاری نیز بحث کنیم که به نتایج مشخصی نرسید؛ چرا که به موقع پاسخی دریافت نکردیم.
این عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما گفت: با توجه به اینکه آرشیو بسیار قدیمی بود، سعی کردیم آنها را به روز کنیم و آرشیوهای مربوط به مصححان، ناشران و نامه‌نگاری به سازمان‌ها و نهادهای مختلف بازسازی شد. همچنین قرآن‌هایی در مخزن داریم که مربوط به قبل از دهه 60 است، یعنی قبل از زمانی که قرآن‌ها شروع به تصحیح شده باشند، که آنها را فهرست‌برداری کردیم و به طور کامل در سیستم، فهرست نویسی شده و اگر محققی بخواهد به آنها مراجعه کند، به راحتی می‌تواند اطلاعات مربوط را به دست آورد؛ البته اغلب این قرآن‌ها به خط خوشنویسان ایرانی است و می‌توان از آن در کارهای تحقیقاتی کتابت و نگارش و یا خوشنویسی بهره گرفت.
این کارشناس قرآنی در پایان یادآور شد: كارها و فعاليت‌های بسياری از جمله تحقيقاتی كه در زمينه ضبط انجام داديم و 14 جلسه تشكيل شد كه ان‌شاءالله به زودی در همين خبرگزاری به چاپ خواهم رساند. همچنین با وجود اين حجم از فعاليت‌ها كه در طول30 سال انجام نگرفته است، شاهد بی‌مهری مسئولان دارالقرآن هستيم و به بهانه‌های واهی و شخصی از ادامه اينگونه فعاليت‌ها به راحتی جلوگيری مي‌شود، بدون آنكه كمترين مخالفتی را از سوی مقام مسئولی شاهد باشيم. حسبنا الله ونعم الوكيل نعم المولي ونعم النصير.

گفت‌وگو از سمیه قربانی

انتهای پیام