تلاوت تقلیدی در سن بالا، خلاقیت قاری را از بین می‌برد
گروه فعالیت‌های قرآنی- قاری و مؤذن حرم مطهر رضوی در رابطه با تقلیدی تلاوت کردن قاریان، گفت: بهترین نوع تلاوت برای قاری در سن نوجوانی، تقلیدی قرائت کردن است و در این سن می‌توان تلاوت تقلیدی را بهترین روش برای آموزش قرآن دانست، اما زمانی که نهال تلاوت شکل بگیرد و سن قاری بالا رود، تلاوت تقلیدی خلاقیت قاری را از بین می‌برد.
سیدجلیل خلیق، قاری و مؤذن حرم مطهر رضوی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، در رابطه با لزوم برگزاری مسابقات قرآن گفت: مسابقات قرآن شور و اشتیاقی در جوانان به وجود می‌آورد و سبب می‌شود که این قشر بیشتر در کنار قرآن و درگیر تلاوت این کتاب آسمانی شوند.
وی با اشاره به اینکه در نحوه برگزاری مسابقات انتقادات زیادی وجود دارد، ابراز کرد: مهمترین انتقاد بحث آئین‌نامه است که چند سال قبل نگاشته شده و تلاوت‌ها را به سمتی سوق داده که یک شکل شده است و اکثر قاریان یک شکل اوج می‌گیرند، نغمات و حتی گوشه‌های فرعی آنان نیز مشابه یکدیگر است.
در ایران قاری جز با شرکت در مسابقات نمی‌تواند خود را مطرح کند
خلیق با بیان اینکه در گذشته نوع مسابقات به این شکل نبود و سبک‌های مختلفی در برگزاری مسابقات مدنظر داوران قرار می‌گرفته است، عنوان کرد: در کشور ما قاری جز با شرکت در مسابقات نمی‌تواند خود را مطرح کند، در حالی که در سایر کشورها کسانی که توانایی و استعداد دارند به‌راحتی در مجامع پیشرفت می‌کنند و قاری‌های موفقی در جایگاه خود هستند.
این قاری قرآن کریم ادامه داد: برای نمونه در کشور مصر تنها آزمونی که برای قاریان تنظیم شده مربوط به تلاوت در رادیو و تلویزیون است و مانند ایران در زمینه قرآن به شکل مسابقاتی عمل نمی‌کنند.
وی با اشاره به اینک طرح ارزیابی قاریان شورای عالی قرآن خوب است ولی وقتی عملا وارد این طرح می‌شویم باز هم این طرح براساس آئین‌نامه مسابقات اجرا می‌شود، تشریح کرد: در ظاهر، سنجیدن قاری در طرح ارزیابی شورای عالی قرآن عوض شده اما ماهیت آن تغییر نکرده است.
برگزاری مسابقات قرآن، راهی برای ایجاد انگیزه در قاریان/ مسابقات نیروی محرکه
خلیق، نقطه قوت مسابقات قرآن را ایجاد انگیزه برای تمرین بیشتر و انس گرفتن با قرآن کریم دانست و افزود: اگر مسابقات قرآن نباشد انگیزه از قاریان جوان برای داشتن تمرینات مستمر سلب می‌شود، پس در مجموع مسابقات نیروی محرکه‌ای برای قاریان است.
این مؤذن حرم مطهر رضوی با بیان اینکه مهمترین نقطه ضعف مسابقات، یک شکل تلاوت کردن قاریان است، تصریح کرد: نقطه ضعف دیگر مسابقات این است که خروجی کمی دارد، تعداد زیادی قاری خوب در کشور وجود دارد که برخی از آن‌ها در مراحل استانی خصوصا استان‌هایی که رقابت‌ها بسیار به یکدیگر نزدیک و سخت است، حذف می‌شوند و عده‌ای هم در نهایت در مراحل کشوری حذف خواهند شد که در مجموع خروجی این مسابقات همان دو نفری خواهد بود که به مسابقات بین‌المللی ایران یا مالزی راه می‌یابند.
وی با طرح این سؤال که مگر یک قاری چقدر می‌تواند پیشرفت کند؟، عنوان کرد: متأسفانه به دلیل کم توجهی و بی‌مهری‌هایی که نسبت به اساتید قرآن می‌شود، آنان مجبورند مجدد در مسابقات شرکت کنند تا روزی مقام کشوری بدست آورند و شاید در سطح جامعه مطرح شوند.
بها دادن به نفرات اول و بین‌المللی تاریخ انقضا دارد
خلیق با اشاره به اینکه حتی بها دادن به نفرات اول و بین‌المللی تاریخ انقضا دارد، ابراز کرد: کسانی که در مسابقات قرآن اول شدند، همان یکی دو سال ابتدایی که تنور رتبه آنان داغ است، مطرح هستند و به محافل، مسابقات و برنامه‌های مختلف دعوت می‌شوند اما متأسفانه با گذشت زمان حتی حضور همین افراد هم کم رنگ می‌شود؛ این امر نشان میدهد که ریشه اصلی مطرح شدن قاری در مسابقات نیست و در فضاهای دیگر مانند جلسات قرآن، کرسی‌های تلاوت، محافل قرآنی و ... است که تنها ملاک دعوت قاری را بین‌المللی بودن وی می‌دانند.
این قاری قرآن کریم با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر کمی تغییر ایجاد شده و آئین‌نامه مسابقات رو به بهبود است، ابراز کرد: اما همچنان آیین‌نامه مسابقات ایراد دارد و مهمترین عاملی که باعث شده تلاوت رنگ و بوی قدیمی خود را از دست بدهد این است که از اصل تلاوت قرآن دور شده‌ایم.
وی با بیان اینکه آیین‌نامه مسابقات تنها برای افرادی که تازه پا در مسیر مسابقات گذاشته‌اند، مفید است، ابراز کرد: وقتی قاری مقام بین‌المللی کسب می‌کند وجود این آیین‌نامه باعث درجا زدن وی می‌شود و دیگر جایی برای پیشرفت در مسابقات با آیین‌نامه ندارد.
خوش الحان‌تر شدن روز به روز قاریان و تأثیرگذاری کمتر تلاوت‌ها
وی ادامه داد: قاریان ما روز به روز خوش صداتر می‌شوند و آهنگ و الحانی که توسط آن‌ها اجرا می‌شود، پیچیده‌تر و دارای نفس‌های طولانی است ولی تأثیرگذاری که تلاوت‌های اصیل دارند، در این تلاوت‌ها دیده نمیشود، پس نفوذی که باید در تلاوت باشد در بخش مسابقات نیست.
بحث معنامحوری در مسابقات چه جایگاهی دارد؟
خلیق با بیان اینکه شاید قاری خیلی معمولی در مجلس معمولی تلاوت راحت‌تر و تأثیرگذارتری داشته باشد، تصریح کرد: معمولا تأثیرگذاری در تلاوت‌ها با چینش الحانی و صوتی مسابقات دیده نمیشود، وقتی قاری طبق دستورالعمل الحانی تلاوت خود را تنظیم کند، ممکن است از لحاظ معنایی با قرعه مسابقات تطابق نداشته باشد پس در این صورت بحث تلاوت معنامحور در مسابقات کجا می‌رود؟.
این قاری قرآن کریم با اشاره به اینکه بسیاری از تحریرها باعث زیبا شدن تلاوت می‌شود اما از جنبه معنامحوری آن می‌کاهد، تشریح کرد: در تلاوت مسابقاتی باید محدودیت‌ها کم شود تا از کلیشه‌ای تلاوت کردن دور شویم. به عنوان نمونه در بعضی از کشورها انتخاب قرعه تلاوت برخی از مراحل بر عهده خود قاری است و قاری با دست باز هر آیه‌ای که مدنظرش است را تلاوت می‌کند.
وی با بیان اینکه با انجام چنین کاری قاری می‌تواند تمام هنر خود را به نمایش بگذارد، ابراز کرد: در چنین مواقعی تلاوت‌ها تأثیرگذارتر خواهند بود؛ زیرا قاری با انتخاب آیه متناسب می‌تواند بحث معنامحوری را در تلاوت خود به نمایش بگذارد.
خلیق با اشاره به اینکه در ایران داوری بسیار ریز و جزیی است، عنوان کرد: در سایر کشورهای بزرگ که برگزارکننده مسابقات قرآن هستند به صورت جزیی داوری نمیشود، اما در ایران آنقدر امتیازبندی‌ها جزیی شده است که چند صدم نمره در امتیازدهی به تلاوت قاری تأثیر می‌گذارد.
تلاوت قرآن یک هنر زنده است
این مؤذن حرم مطهر رضوی تلاوت را یک هنر زنده دانست و تشریح کرد: در لحظه ممکن است خیلی اتفاقات برای قاری و تلاوتش رخ دهد و اساس کار قاری با صدا و صوت اوست، مبتلا شدن به یک سرماخوردگی ساده کیفیت تلاوت قاری را پایین می‌آورد.
تلاوت تقلیدی در سن بالا، خلاقیت قاری را از بین می‌برد
وی در رابطه با تقلیدی تلاوت کردن قاریان گفت: بهترین نوع تلاوت برای قاری در سن نوجوانی، تقلیدی قرائت کردن است و در این سن می‌توان تلاوت تقلیدی را بهترین روش برای آموزش قرآن دانست، اما زمانی که نهال تلاوت شکل بگیرد و سن قاری بالا رود، تلاوت تقلیدی خلاقیت قاری را از بین می‌برد.
خلیق با بیان اینکه در بحث الحان، سبک‌ها اشباع شده‌اند، ابراز کرد: حتی اگر در خود مصر تحقیق کنیم، می‌بینیم قاریان مصری نمی‌توانند سبک منحصر به فردی ارائه دهند، زیرا در زمان‌های قدیم وقتی سبکی ابداع می‌شد تفاوت بسیار زیادی با سبک سایر قاریان داشت، برای نمونه تلاوت مصطفی اسماعیل با عبدالباسط بسیار متفاوت است، ولی در عصر حاضر اختلاف بین تلاوت‌ها کم شده است.
این قاری قرآن کریم با اشاره به اینکه در حال حاضر ایجاد یک سبک جدید بسیار کار دشواری است، تصریح کرد: در گذشته چون سبک‌ها گستردگی نداشت، تولید سبک جدید کار راحت‌تری بود، اما امروز حتی قاریانی که ادعای ابداع سبک می‌کنند، وقتی به تلاوتشان دقت می‌کنیم، می‌بینیم هر بخش تلاوت خود را از یک قاری تقلید کرده و با در کنار هم گذاشتن تلاوت ادعای ابداع سبک می‌کنند.
سلیقه داوران در مسابقات قرآن
خلیق با اشاره به اینکه در بحث امتیازدهی، داوران تا حدودی سلیقه‌ای عمل می‌کنند، تشریح کرد: سلیقه‌ای عمل کردن داوران در بخش وقف، ابتدا و تجوید کمتر دیده می‌شود، اما در بخش صوت و لحن شاهد وفور این امر هستیم که البته در قضاوت داوران درجه یک کشور این قضیه بسیار کمتر دیده می‌شود.
این مؤذن حرم مطهر رضوی با بیان اینکه در مجموع حس درونی و سلیقه قطعا در نحوه امتیازدهی به تلاوت متسابقان در نظر گرفته می‌شود، افزود: در مسابقات اگر از صدای قاری خوش‌شان بیاید این تلاوت بر داروان تأثیر می‌گذارد و حتی اگر نخواهیم سلیقه‌ای عمل کنیم، خودکار بر روی کاغذ به‌گونه‌ای می‌چرخد که مطابق میل درونی داور امتیاز داده شود، مگر اینکه داور بسیار باتجربه باشد.
وی ادامه داد: ممکن است قاریان بتوانند معنامحور تلاوت کنند که اینگونه تلاوت‌ها در جلسات قرآن بیشتر شنیده می‌شود اما وقتی این قاریان پا در عرصه مسابقات می‌گذارند، آئین‌نامه دست و پای آن ها را می‌بندد.
رشد اساتید قرآن در جلسات سنتی
خلیق با اشاره به اینکه روح و حس معنوی که در جلسات قرآن وجود دارد در کلاس‌های قرآن مشاهده نمیشود، ابراز کرد: قاریان معمولا با جلسات قرآن انس بهتری برقرار می‌کنند به همین دلیل اگر تمام کسانی که جزو اساتید و قاریان بین‌المللی هستند را رصد کنیم، درمی‌یابیم کمتر کسی دیده می‌شود که در کلاس‌های آکادمیک رشد کرده باشد.
این قاری قرآن با بیان اینکه اگر هزینه‌هایی که صرف برگزاری مسابقات می‌شود به برگزاری کرسی‌های تلاوت و جلسات قرآن اختصاص پیدا کند، خروجی بهتری را شاهد خواهیم بود، عنوان کرد: قرآن، بسیار فراتر و اعلی‌تر از برگزاری مسابقات است و حتی در مداحی هم می‌بینیم که افراد زیادی بدون وجود مسابقات در این رشته بسیار پیشرفت کرده‌اند.
مهد تلاوت، کشور مصر است
خلیق با اشاره به اینکه قرآن در کشور مصر مانند وضعیت مداحان در ایران است، تشریح کرد: مهد تلاوت، کشور مصر است. به هر روستایی از مصر بروید قاری خوبی را مشاهده خواهید کرد آن هم با وجود اینکه در هیچ مسابقه‌ای شرکت نکرده‌اند؛ پس حال باید این سؤال را از خود بپرسیم که دلیل موفقیت قاریان مصری بدون شرکت در انواع مسابقات چیست؟
انتهای پیام
