«راهپیمایی اربعین» الگویی برای حل مشکلات کشور و بستر شکل‌گیری قطب جهان اسلام
گروه اندیشه ــ نشست «مطالعات اربعین‌پژوهی» در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) برگزار شد و در این نشست طرح موضوعاتی از جمله مدیریت مردمی راهپیمایی اربعین حسینی به عنوان الگویی برای حل مشکلات کشور مطرح شد.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست «مطالعات اربعین پژوهی» عصر امروز چهارشنبه 29 فرودین ماه در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی و با حضور جمعی از اندیشمندان برگزار شد.
در ابتدای این نشست، محمدحسین زورق پژوهشگر و استاد دانشگاه به ایراد سخن پیرامون اربعین در حوزه رسانه پرداخت و بیان کرد: راهپیمایی‌های بزرگ که در تاریخ مورد توجه بوده‌اند زیاد نیستند، یکی از آنها راهپیمایی در چین است که در حقیقت یک عقب نشینی نظامی بود که طی سیصد و هفتاد روز صورت گرفت.
وی در ادامه افزود: راهپیمایی تاریخی دیگر، نخستین راهپیمایی انقلاب است که در روز دوشنبه سیزده شهریور 57 در منطقه قیطریه تهران صورت گرفت و پس از آن باز هم این کار تکرار شد تا پیروزی حاصل شد و بعد از انقلاب نیز دو راهپیمایی بزرگ 22 بهمن و روز جهانی قدس را داریم که تاثیر مهمی در داخل و منطقه و جهان می‌گذارد، اما اربعین حکایت دیگری دارد.
زورق بیان کرد: راهپیمایی نجف به کربلا، تاریخی به درازای عاشورای حسینی دارد و امامان و شیعیان این کار را انجام می‌داندند و حتی گاهی در شرایط مخفی و گاهی با مجازات سنگین، ولی امروز با سقوط صدام حسین در سال 2003 و اوج گیری بیداری اسلامی، از ابتدای دهه دوم قرن جاری، این حرکت از سطح نخبگان به متن مردم منتقل شده و به صورت بزرگترین و طولانی‌ترین راهپیمایی جهان در آمده است.
وی در ادامه افزود: تعداد این افراد در سال 92 در حدود 15 میلیون و دو سال بعد بیش از 20 میلیون نفر گزارش شده و یک حادثه شگفت آور است و تصاویر ماهواره‌ای مناظر زیبایی را نشان می‌دهد و یک رسانه متعهد باید از دو منظر به آن نگاه کند، اول آن که باید چشم جهان باشد، بر روی این واقعه تاریخی و تصاویر واقعی از صحنه‌های مختلف آن را در معرض نگاه حقیقت جوی مردم قرار دهد و دیگر این که زبان تاریخ باشد از دهان این راهپیمایی و با صراحت فلسفه آن را برای مردم جهان بگوید.
زورق بیان کرد: رسانه به عنوان چشم جهان که باید امت را در مسیر امامت ببیند، مسیر امامت یعنی نجف تا کربلا، از مزار نخستین امام اسلام پس از امام نخستین اسلام حضرت رسول(ص)، از مزار این نخستین امام آغاز می‌شود و به سوی مزار سیدالشهدا(ع) ادامه پیدا می‌کند. همه ساله امت در این مسیر در ایام اربعین به حرکت می‌افتند تا پیام تاریخ را به گوش همه برسانند، در طول راهپیمایی و در این مسیر در مردم و امت وقتی که خیره می‌شوید، می‌بینید که زینب(س) وار از همه مرزهای قومی و نژادی و ... عبور کرده و در جامعه‌ای نوین به عنوان امت، هویت حیدری یافته است.
وی در ادامه تصریح کرد: انسان‌هایی گردهم آمده از همه جهان و محو شده در هویت الهی خویش، تصویری دید از کوثر و عینیت یافتن حوض کوثر و کمال اتصال از کثرت به وحدت، آدم‌هایی که عشق به خدا آنها را به راه امامت آورده و همان عشق آنها را مجذوب عشق علی(ع) و حسین(ع) و یکدیگر کرده است و رسانه باید به بهترین وجه همه این ابعاد را به نمایش بگذارد.
در ادامه این نشست نوبت به سخنرانی غلامرضا ذکیانی رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی رسید، وی بیان کرد: یکی از پدیده‌های عاشورا که همین چند ساله پیدا شده، راهپیمایی اربعین است که با این حجم و ایثار و گذشت بی‌نظیر است، اما سؤال این جا است که چطور می‌شود که شیعیان در عاشورا و اربعین این روحیات را دارند و بعد از عاشورا به قبل برمی‌گردند؟ چرا با داشتن بزرگانی مانند اهل بیت(ع) و شاگردان آنها باز هم در جامعه نمود آن را نمی‌بینیم؟
وی تصریح کرد: یکی از درس‌هایی که از طرح این سؤال می‌گیریم این است که این کار دولتی نیست، یعنی عموم مردم در آن حاضر هستند و الآن هم همچنان آن جلوه مردمی وجود دارد و وقتی مردم وارد معرکه می‌شوند چیزی شبیه معجزه را خلق می‌کنند و چرا در کشور خودمان کارهای مردمی را دولتی کنیم و به همان میزان از قوت و تقدس آن کم کنیم؟
ذکیانی در ادامه افزود: اکنون با مشکلات زیادی در جامعه مواجه شده‌ایم و اگر اهل بیت(ع) را داریم باید از میراث آنها رمزگشایی کنیم، به اعتراف مرکز آمار ایران میزان ساعت کار مفید در ادارات ایران بیست و دو دقیقه است که همین مقدار اندک می‌شود فساد اداری که یکی از عوامل آن ساختاری است و از راهپیمایی اربعین می‌توانیم برای آن، راهکار پیدا کنیم.
وی تصریح کرد: اتکای ما به دولت زیاد است، برای استخدام شدن وقتی مراحل را طی کردیم و رسمی شدیم خیالمان تا 30 سال راحت است، یعنی حقوق خود را می‌گیریم و اصراری نیست که تلاش زیادی کنیم و نظارت دقیقی هم که وجود ندارد و سبب می‌شود کسانی که وارد این فضا می‌شوند کیفیت آنها پایین می‌آید، اما اگر سیستم مردمی که در راهپیمایی اربعین می‌بینیم که تاثیرگذار است درس بگیریم و همین سیستم را در ادارات خود بیاوریم و تابع دیگران نباشیم بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.
ذکیانی در ادامه بیان کرد: در دانشگاه‌های بزرگ دنیا مانند دانشگاه کانادا استخدام 30 ساله نداریم و مدت زمان قرارداد یک ساله است و برای همین است که استاد تلاش می‌کند از نظر کمی و کیفی و ... وضعیت خوبی داشته باشد، اما ما چون مطمئن هستیم که در ادارات و ... این سیستم وجود دارد، هر روز کیفیت خود را از دست می‌دهیم، ما از مکتب اهل بیت(ع) می‌توانیم درس‌های زیادی بگیریم، ولی به شرط این که برای حل مشکلات تجدید نظر کنیم و باید به شدت همگی در این مکتب غور کنیم و راه کار بیرون بکشیم و ما نیز می‌توانیم به اندازه خود فکر کنیم و اثرگذار باشیم.
علی انتظاری استاد جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) سخنران دیگر این نشست بود و طی سخنانی به ارائه گزارش کار خود پیرامون نگرش به راهپیمایی زیارت اربعین در میان گروه‌های زائران بپردازد، وی در این زمینه بیان کرد: با توجه به تحقیقات ما، در این راهپیمایی 47 درصد زائران با دوستان خود آمده بودند و 26 درصد نیز تنها آمده بودند و این که چقدر تمایل به شرکت در این راهپیمایی دارند جالب است بدانید که حدود 90 درصد افراد شرکت کننده اعلام کرده‌اند که دوباره در آن شرکت کنند.
وی در ادامه افزود: یکی دیگر از سؤالات ما این بوده است که انگیزه و هدف اصلی شما چه بوده است تصریح کرد: سؤال ما این بود که هدف شما از پیاده روی اربعین کدام است که برآورده شدن حاجات خود و خانواده 24 درصد اولویت اول و 17 درصد اولویت چهارم بود، برای کسب ثواب و شفاعت، 43 درصد اولیت اول و 8 درصد اولیت چهارم، نمایش قدرت شیعیان در برابر اهل سنت، 15 درصد برای اولویت اول بود، اما گزینه مقاومت در مورد قدرت‌های جهانی 54 درصد را به خود اختصاص داد.
انتظاری در ادامه بیان کرد: این نتیجه تا حدودی تایید می‌کند که بخش عظیمی از آنها نسبت به این مسئله وقوف دارند که راهپیمایی ابتکاری است برای مقاومت در برابر غرب، یعنی در آن چارچوب نظریه قطبی شدن قرار می‌گیرد و این تحقیق ما نشان می‌دهد که راهپیمایی بستری است برای شکل‌گیری قطب جهان اسلام. سؤالات دیگری هم شده بود که در پاسخ گفته بودند که این پیاده روی کینه‌های از جنگ به جا مانده را از بین می‌برد، و این گزینه که شرکت در پیاده روی اربعین را لبیک به فرمان رهبری می‌دانم، 70 درصد به آن موافق بودند.
در ادامه این نشست حجت الاسلام پازوکی، عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه علامه طباطبایی(ره) در مورد مطالعات زیارت اربعین در الهیات و معارف اسلامی سخن گفت و بیان کرد: زیارت یک هجربت معنوی و تجدید عهدی است که زائر با مزور دارد و آثار معنوی زیادی را نیز به دنبال دارد.
وی بیان کرد: بحث زیارت، سنت حسنه‌ای بوده است که بعد از رحلت رسول خدا(ص) بین مسلمانان این سنت حسنه وجود داشته و هنگامی که ابن تیمیه در سال 726 حکم به حرمت زیارت و توسل به پیامبر(ص) و انبیا(ع) را داد، تمام علمای فرقه‌های چهارگانه اهل سنت حکم به حبس او دادند و او را حبس کردند و در آنجا از دنیا رفت، پس زیارت سنتی بوده است بین مسلمانان بعد از وفات پیامبر(ص) و زیارت اربعین یک سیره عملی شیعیان بعد از شهادت امام حسین(ع) بوده است.
پازوکی در ادامه افزود: سیره متشرعه را اگر امام(ع) تایید کند، می‌شود حجیت‌‌زا و چون این سیره متشرعه که در طول تاریخ وجود داشته است، به وسیله امام سجاد(ع) تایید شد و ایشان هم زیارت اربعین رفتند، این سیره حجت شرعی برای ما شد و سؤالی که من دارم این است که چرا در کتب کلامی به این موضوع نپرداخته‌اند، با این اهمیتی که زیارت اربعین دارد، به صورتی که علمای ما گفته‌اند و در روایات ما آمده است که اگر حاجی که می‌خواهد به حج برود یکی از شرایط استطاعت این است که راه امنیت داشته باشد، اما در مورد اربعین گفته‌اند ولو امنیت نباشد، زائر می‌تواند برود، حتی تشویق هم کرده‌اند و زیارت با این عظمت که فرهنگ است برای شیعیان که در اکثر کتب روایی و تاریخی و ... آمده است را در کتب کلامی با این که زیارت عموما و اربعین به صورت خاص از فروعات مسئله امامت است، در این کتب روی آن مطرح نکرده‌اند و به شبهات آن جواب نداده‌اند و چه کتب کلامی قدیم ما از ذخیره سید مرتضی و چه کتب الهیات معاصر مانند الالهیات آیت الله سبحانی که امامت را بحث می‌کنند، ولی بحث زیارت را کسی مطرح نمی‌کند و استفاده‌های کلامی از این زیارت نشده است.
وی در ادامه افزود: با این فضایی که بعد از راهپیمایی‌ها ایجاد شده است، بنده مبانی کلامی زیارت اربعین را قصد دارم که تبیین کنم، این که چرا زیارت اربعین از نشانه‌های ایمان است؟ چرا به عنوان عهد امامت است؟ چگونه می‌تواند زمینه‌های ظهور را فراهم کند؟ و بنده تحقیقاتی که دارم در جهت پاسخ‌گویی به این پرسش‌ها است و سعی کردم مبانی کلامی آن را استخراج کنم که ان شاألله در قالب مقاله‌ای منتشر خواهد شد.
انتهای پیام
