آغوش خدا

به گزارش ایکنا از اصفهان، در فرازی از مناجات شعبانیه آمده است:«إِلَهِی أَعُوذُ بِکَ مِنْ غَضَبِکَ وَ حُلُولِ سَخَطِکَ إِلَهِی إِنْ کُنْتُ غَیْرَ مُسْتَأْهِلٍ لِرَحْمَتِکَ فَأَنْتَ أَهْلٌ أَنْ تَجُودَ عَلَیَّ بِفَضْلِ سَعَتِکَ إِلَهِی کَأَنِّی بِنَفْسِی وَاقِفَهٌ بَیْنَ یَدَیْکَ وَ قَدْ أَظَلَّهَا حُسْنُ تَوَکُّلِی عَلَیْکَ فَقُلْتَ [فَفَعَلْتَ‏] مَا أَنْتَ أَهْلُهُ وَ تَغَمَّدْتَنِی بِعَفْوِک: خدایا! به تو پناه مى‏آورم از خشمت و از فرود آمدن غضبت. خدایا! اگر شایسته‏ رحمتت نیستم، تو سزاوارى که بر من با فراوانى فضلت بخشش نمایى. خدایا! گویى من با همه هستى‏ام در برابرت ایستاده‏‌ام، در حالى ‏که حسن اعتمادم بر تو، بر وجودم سایه افکنده است و آنچه را تو شایسته آنى، بر من جارى کرده‌‏اى‏ و مرا با عفوت پوشانده‌‏ای».
رحمت: مهربانی، همراه ویژگی رقت و عطوفت و مغفرت.
فضل: اعطای چیزی بیش از مقدار معین و تعیین شده که اعطایش واجب نیست و در انجامش منتی هم نمی‌گذارند.
توکل: بریدن امید از وسایل و امید بستن به وسیله‌ساز، به نحوی که در وقت داشتن وسیله‌ها مغرور نشوی و در وقت نداشتن‌شان، نومید نباشی.
پناه بردن به خدا از خشم و غضب او چه معنایی را در بر دارد؟ می‌توان این طور فهمید که از این «اعوذ بک» چیزی تجربه شده است که می‌تواند حتی از خشم و غضب او نیز بزرگتر باشد و آن چیزی نیست جز رحمت و مهربانی گسترده و وسیع او، همان که در فراز بعد به آن پرداخته می‌شود. این کلام حاصل تجربه علوی و خبری می‌باشد که علی(ع) در دل این فراز گنجانده است. امام(ع) ما را به پناه بردن به این رحمت گسترده و عام راهنمایی می‌کند و جای امیدواری را حتی در هنگامه حلول خشم خداوند نیز برایمان باز می‌گذارد، خشمی که از کفر و عصیان و سرپیچی و تجاوز ما برمی‌خیزد(بقره-61) و رحمت و فضل بی‌کران او آن را فرو می‌نشاند.
در ادامه و در فراز بعد، باز از اهلیتِ شمول جود و بخشش بی‌انتهای او توسط فضل گسترده و بی‌نهایتش سخن به میان می‌آید و آن هم در وقتی که اهلیتی در ما برای رحمت او، وجود نداشته باشد. رحمت خداوند ناشی از مهربانی او و واجد ویژگی‌های رقت و عطوفت و مغفرت است، اما وقتی که ما اهلیت این مهربانی را نداشته یا از دست داده باشیم، چه؟ این فراز از دعا باز هم ما را امید می‌دهد و فضل او را پیش می‌کشد و به آن متوسل و امیدوارمان می‌کند، فضلی که اعطای بیش از حق و قدر ماست و تفضل او بر ما و تفضلی که بر او واجب نیست، اما او بر بندگانش بی‌منت می‌بخشد.
حال پس از این امید دادن‌ها و جرأت گرفتن‌ها، خود را به او نزدیک‌تر می‌یابم، گویی همه عوامل خشم و غضب و دوری از مهربانی و رحمتش به دور ریخته شده باشد و با همه وجود درآغوش او قرار گرفته باشم. از زیر آفتاب سوزان صحرای خشک گناه، به سایه دلپذیر و زیبایِ توکل به تو راه یافته‌ام و همین است که در وقت بی‌چیزی و فقر و نااهلی باز هم به تو امید بسته‌ام و همین توکل را همه سرمایه‌ام قرار داده‌ام و این نشانه درک و حسن اعتمادم به تو را به پیشگاهت آورده‌ام.
دستانم را می‌گشایم؛ نفسی عمیق می‌کشم؛ خنکای نسیم عفو و چشم‌پوشی‌ات را بر صورتم و با همه وجودم احساس می‌کنم...

یادداشت از داریوش اسماعیلی، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد اصفهان