تشریح معنا و راه‌های صبر كردن در قرآن/ صبر و صلابت علاج بلاست

به گزارش ایكنا از فارس، آیت‌الله علی شیخ موحد،‌ مدیر حوزه‌های علمیه خواهران فارس امروز، 29 اردیبهشت‌ماه در نشست تفسیر موضوعی قرآن ویژه طلاب و اساتید این مراكز به بیان مسائل اجتماعی در قرآن كریم پرداخت و گفت: ذیل آیه 143 سوره بقره 5 مورد می‌توان بیان كرد.
وی، نخستین مسئله را صبر كردن در مسائل مهم زندگی انسان برشمرد و بر لزوم توجه به سفارشات قرآن در این باره تأكید كرد و گفت: سبك و سیاق آیات 153 تا 157، دلالت بر این دارد كه این 5 آیه به صورت یك جا نازل شده و می‌خواهد یک حقیقت را بیان کند كه بلاهایی که بر سر انسان می‌آید دو قسم هستند یکی بلاهای فردی مانند بیماری یا بلاهایی که به‌واسطه امراض خلقتی پیش می‌آید و دیگری بلاهای اجتماعی که عمومی است و همه را فرا می‌گیرد مثل زمانی که ملتی مظلوم واقع می‌شوند یا ملتی که جنگ به آن‌ها تحمیل می‌شود که همیشه در طول تاریخ بشر چنین چیزی وجود داشته است.
آیت‌الله شیخ موحد با بیان اینكه قرآن كریم علاج این دو بلا را نیز بیان كرده كه وقتی بلا نازل شد، بشر در مقابل آن چه كار كند، گفت: قرآن كریم كتاب زندگی است و مگر می‌شود در كتاب زندگی این نكات بیان نشود.

برای رفع بلا باید ابتدا اصلاح صورت گیرد
مدیر حوزه‌های علمیه خواهران فارس ادامه داد: در این 5 آیه خداوند به طور واضح مشخص كرده است كه انسان در این موارد به جز تعقل چه كارهای دیگری را باید انجام دهد؛ معمولاً در جوامع بشری باید اول رفع مانع شود یعنی اول اصلاح صورت گیرد و وقتی باطل به جامعه‌ای وارد می‌شود اول باید باطل را علاج کرد بعداً از آن اصلاح صورت گیرد.
وی با بیان اینكه شبیه این آیات در قرآن كریم متعدد تكرار شده است، گفت: آیه 45 سوره بقره، آیه 17 سوره لقمان، آیه 35 سوره فصلت و غیره همگی آیاتی هستند كه درباره صبر بیان شده است و آن را به عنوان علاج بلا ذكر كرده‌اند كه یك مسئله جهانگیر است.

صبر و صلابت علاج بلاست
آیت‌الله شیخ موحد با تأكید بر اینكه بلا چیزی نیست که فرد یا جامعه بتواند به آن نه بگوید و در هر جامعه‌ای می‌تواند نازل شود، گفت: مفسران درباره صبر دو نكته بیان كردند یكی تعریف و معنای صبر و دیگری اینكه صبر چگونه به دست می‌آید و با توجه به این آیات می‌توان دریافت كه صبر و صلابت علاج بلاست.

كلمه صبر 70 بار در قرآن بیان شده است
مدیر حوزه‌های علمیه خواهران فارس اضافه كرد: برخی گفتند منظور از صبر كردن برای علاج بلاها، این است كه روزه بگیرند و در آن ذكر گویند اما بعید است كه چنین معنایی داشته باشد زیرا كلمه صبر 70 بار در قرآن بیان شده است و روایات هم لحن صبر خیلی لحن مهمی است مثلاً عبارت کلمات قصار 82 امیرالمومنین می‌فرماید صبر در ایمان مثل سر به جسد است و جسدی که رأس نداشته باشد و صبر بى‏ایمان نیز بى‏نتیجه است.

بهترین معنای صبر این است كه انسان حبس نفس كند
وی با بیان اینكه بهترین معنای صبر این است كه انسان حبس نفس كند و آنچه را می‌خواهد نگوید و این مسئله در فلسفه بسیار مهم است، گفت: به عنوان مثال کسی که فحاشی می‌کند انسان می خواهد او نیز فحاشی کند اما صبر این است که فحاشی نکند یا انسان می‌خواهد انسانی را بشکند، صبر این است که او را نشکند. قدرت پیدا کند که خودش را بر اساس مقتضای عقل و شرع حبس كند.

مسئله صبر یک امر عقلی است یعنی تعبدی نیست
آیت‌الله شیخ موحد با تأكید بر اینكه مسئله صبر یک امر عقلی است یعنی تعبدی نیست، گفت: این‌طور نیست که انسان غیر عاقل بتواند صبر کند بلكه انسان عاقل می‌تواند صبر کند و در باب حبس نفس یک محاسبه کوچک هست که انسان محاسبه می‌کند اگر جواب فحش را فحش داد چه اثری دارد، ممکن است آرامش بدوی برای او پیش بیاید ولی دشمن خوشحال می‌شود و می‌گوید او هم همین کاری کرد که من کردم اما اگر این محاسبه را انجام دهد به اینجا می‌رسد که صبر نفس طرف را می‌شکند یعنی انسان وقتی صبر کرد طرف مقابل شکسته می‌شود و نمی‌تواند وقتی بزرگتر از این می‌بیند که با طرف شود.
وی با تصریح اینكه اثر صبر نفس این است كه وقتی در مقابل بدی صبر کردی آن طرف شما را بزرگتر از آنی می‌داند كه شما بخواهید جواب دهید، گفت: صبر در بلاها هم همین است مثلاً فوت نزدیکان از مواردی است که انسان را از حالت عادی خارج می‌کند اما انسان چه کند که به صبر برسد آیا به صرف فکر می‌شود به صبر رسید.

چه كنیم تا اهل صبر شویم؟
آیت‌الله شیخ موحد با بیان اینكه قرآن كریم، صفات پیامبر(ص) را برشمرده و او را به عنوان الگو معرفی می‌كند، گفت: سئوالی كه مطرح می‌شود این است كه انسان چه كار كند تا اهل صبر شود؛ آنچه عرفا و فلاسفه می‌گویند این است که انسان توفیق صبر پیدا کند و بتواند در مقابل بلاها و مشکلات صبر پیدا کند.
وی، تعقل و فكر كردن را امر دوم در صبر كردن دانست و گفت: امر اول این است که انسان در زندگی این درک را پیدا کند که جهان اطراف او، در اختیار او نیست و بفهمد که قدرت محدودی دارد و اگر انسان فکر کند که هر کاری را می‌تواند انجام دهد این طغیان است و یقیناً چنین نمی‌تواند صبر کند.

اولین راه صبر این است كه انسان خود را قادر مطلق نداند
آیت‌الله شیخ موحد گفت: اولین راه صبر این است كه انسان خود را قادر مطلق نداند. به عنوان مثال مشكلی كه صدام داشت این بود که خیال می‌کرد پیروزی از آن خود او و لشکرش است چون لشکر داشت، نمی‌دانست که این پیروزی یک سر دیگر هم دارد و به آن سر نگاه نمی‌کرد لذا اقدام کرد و گمان كرد ارتش مقابلش ضعیف و بهم ریخته است به همین دلیل است كه قران می‌فرماید از صبر و نماز كمك بگیرید.
وی با اشاره به آیه 153 سوره بقره « یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ...؛ اى كسانى كه ایمان آورده‏ اید از شكیبایى و نماز یارى جویید...» گفت: واو در «وَالصَّلَاةِ» واو متمم است یعنی اگر انسان فهمید قدرت دیگری در عالم هست قدرت بر صبر پیدا می‌كند و این حقیقت بسیار بزرگی است.
مدیر حوزه‌های علمیه خواهران فارس با بیان اینكه ما باید به قانون و وظایف خودمان عمل كنیم چه اثر كند چه اثر نكند، گفت: امام هم می‌فرمود ما عمل به وظیفه می‌کنیم کاری به نتیجه نداریم این نکته اولی است که فلاسفه می‌گویند صبر به دست کسی نمی‌آید مگر کسی که خودش را قادر مطلق نداند خود را همه کاره نداند و باید بتواند انسان را بفهمد و اگر انسان همه چیز را به آسانی داشت و تمام چیزها را معلول چیزی بداند كه دارد، دیگر نمی‌تواند صبر كند.
آیت‌الله شیخ موحد همچنین تأكید قرآن به نماز در آیه مذكور را یادآور شد و گفت: این عطف قرآن در آیه مذكور یك عمل خارجی یعنی نماز است، لذا در روایات داریم که امیرالمؤمنین(ع) هر وقت مشکلی برایشان پیش می‌آمد دو رکعت نماز می‌خواندند البته نه هر نمازی.

نماز اعطای قدرت می‌كند
وی با بیان اینكه نماز اعطای قدرت می‌كند، گفت: اگر کسی بتواند به‌واسطه نماز قرب به مبدأ پیدا کند یقینا آدم قوی خواهد شد و هر انسانی در هر مرتبه‌ای از ثروت باشد اگر قرب به حق پیدا کرد، سالم می‌ماند حتی اگر بالاترین مرتبه غنا را هم داشته باشد و اینکه ائمه در مقابل خدا خاضع بودند، تحقیقاً انسان‌هایی بودند که بسیار اهل ثروت بودند پس مسئله صلاة مسئله قرب است و اگر کسی قرب پیدا کرد چه ثروت داشته و چه فقیرترین باشد خاضع می‌شود.
انتهای پيام