«تفسیر ساختاری سوره حمد» و «خدا در قرآن» رونمایی می‌شود

به گزارش ایکنا؛ کتاب‌های «تفسیر ساختاری سوره حمد» و کتاب «خدا در قرآن: آیه‌های طلایی در توحید الهی» با عنوان انگلیسی «Allah in quran» تالیف حجت‌الاسلام و المسلمین سیدسلمان صفوی روز پنجشنبه 3 خرداد در غرفه ایکنا در نمایشگاه بین‌المللی قرآن رونمایی می‌شود.

در این نشست حجت‌الاسلام سیدسلمان صفوی به معرفی کتاب «تفسیر ساختاری سوره حمد» خواهد پرداخت و حجت‌الاسلام و المسلمين سيد صدرالدين درباره کتاب «Allah in quran» به زبان انگلیسی سخن خواهند گفت.

لازم به ذکر است، کتاب «خدا در قرآن: آیه‌های طلایی در توحید الهی» دارای دو فصل، کتاب‌شناسی، نمایه و شش تصویر هنری «الله» بر گنبد الله الله خانقاه شیخ صفی الدین اردبیلی، و خوشنویسی و نقاشیخط معاصر ایرانی از استاد رضا بدرالسما (نگارگر و مینیاتوریست)، حسین غلامی، محسن دایی نبی و سعید نقاشیان است.

فصل اول، از دیدگاه «حکمت متعالیه قرآنی» خداشناسی را تبیین کرده است و برهان صدیقین، وحدت حقه الهی، وحدانیت واجب الوجود، صفات الهی، طبقه‌بندی صفات الهی، صفات ایجابی و سلبی، وحدت در کثرت و کثرت در وحدت، تفاوت توحید صفات ذاتی و صفات افعالی، رابطه صفات و ذات الهی، ایمه صفات سبعه الهی، قدرت، علم، حیات، اراده، سمیع و بصیر و کلام واجب الوجود را بحث کرده است.

فصل دوم، تفسیر حکمی و عرفانی ۴۸ آیه قرآن که حاوی مباحث اصلی الهیات به معنای اخص قرآنی هستند مانند آیت الکرسی، آیه نور، شش آیه اول سوره حدید، سه آیه آخر سوره حشر، سوره اخلاص و تهلیل را تبیین کرده است؛ و توحید نظری و عملی را بر اساس قران حکیم معرفی کرده است.

از ویژگی‌های و امتیازات این تحقیق آکادمیک آن است که ۲۱۴ حکم نظری و عملی خداشناسی را همچون رساله‌های عملیه استنتاج و تبیین کرده است. با این امتیاز که دلیل قرآنی حکم نظری و عملی را مستند به آیات قرآنی کرده است.

همچنین کتاب «تفسیر ساختاری سوره حمد» در دو بخش اصلی و یازده فصل، به تفسیر ساختاری این سوره پرداخته و در بخشی از این کتاب به طرح بحث «رابطه ساختاری سوره حمد با سوره توحید؛ نسب نامه حضرت حق» پرداخته است.

به باور نگارنده، در فرهنگ اسلام بر مبنای توصیه روایت و فتاوی مراجع؛ اغلب مردم در نماز‌های پنج گانه یومیه سوره حمد را با سوره توحید با هم دیگر در یکی از دو رکعت اول نماز می‌خوانند، از این رو رابطه معناداری بین سوره حمد و سوره توحید برقرار است.  به باور وی در سوره حمد؛ تجلی اسمایی توحید و نسبت ایجابی، فاعلی، ربوبی، غایی، نظری و عملی خداوند با هستی و نسبت هستی و انسان با خدا در یک ساختار حلقوی و سه لایه تببین شده است. اما در سوره توحید؛ خلوص توحید، یگانگی توحید الهی و توحید تنزیهی تبیین شده و بر عدم همسانی و مجانست خدای یگانه با مخلوق بالاخص انسان تاکید شده است. خداوند؛ احد، یگانه، غنی بالذات و قائم بالذات است، اما مخلوق انسان حتی پیامبر و معصوم در ایجاد و استمرار بقا نیازمند خالق‌اند.

تکرار «رحمن» و «رحیم» در ساختار سوره حمد به منظور تاکید بر جنبه رحمانیت حق در ایجاب و بقاست. در ساختار سوره توحید نیز تکرار «الله» و «احد»؛ تاکید بر جنبه یگانگی و احدیت حضرت صمدیت و تنزیه و استقلال او از مخلوقات است. لذا ساختار سوره توحید نسبت به سوره حمد، جنبه تفصیلی، تخصیصی و تقییدی دارد. در ساختار سوره توحید واژگان در یک نظم خاص و بر یک سیاق پشت سر هم نازل شده‌اند و انواع بدیع، از قبیل «تنسیق الصفات» (بیان چند صفت برای یک نام) و «سیاقی الاعداد» (آوردن یک صفت یا فعل برای چند نام) را شامل می‌شوند. این ساختار بدیع تنها در آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» به کار گرفته شده، از این رو نوعی «لف و نشر» ساختاری بین دو سوره برقرار است.

آرایه‌های ادبی نظم و زیبایی خاصی به دو سوره داده‌اند و دو سوره را از نوعی موسیقی لفظی و معنوی برخوردار کرده‌ا‌ند. نمونه‌های فراوان و بی نظیری از این نوع آرایه‌ها در قرآن وجود دارد که با رسایی، کمال معنوی، شیوایی و جمال لفظی خیره کننده و گوش نواز است. «لف و نشر» یا «طی و نشر» که معادل فارسی آن پیچش و گسترش» است؛ بدین معناست که در سخن، نخست دو یا چند چیز به خاطر آید (لف) و سپس برای هر یک، وابستگانی بیان شود (نشر) ـ بدون تعیین وابستگی هر یک به دیگری ـ و شناخت این امر به فهم و ذوق شنونده و آشکار بودن آن واگذار شود. زیبایی حاصل از این آرایه به دلیل چینش هنری مطالب و درگیری ذهن برای یافتن ارتباط لف‌ها و نشرهاست. در علوم قرآنی غالب در مورد «لف و نشر» آیات یک سوره بحث شده اما «لف و نشر» ساختاری بین دو سوره ارائه نشده؛ هر چند این آرایه ادبی در قرآن کریم وجود دارد و یک نمونه ممتاز آن؛ نسبت ساختاری سوره حمد با سوره توحید است.

انتهای پیام