حجت‌الاسلام قهرمانی‌نژاد تشریح کرد:
زمان‌شناسی و وظایف مسلمانان در شرایط امروز جهان
گروه دانشگاه ــ عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به تاکیدات امیرالمؤمنین(ع) به زمان‌شناسی و و عمل به قرآن در وصیت‌نامه خود و اینکه اگر قدر این نعمت دانسته نشود از ما گرفته خواهد شد، گفت: وظیفه یک مسلمان در عصر حاضر با توجه به شرایط امروز جهان، روشنگری و تبعیت از ولی امر است و دیگر آنکه در هر منصب و موقعیتی که قرار دارد، وظایف خود را به نحو احسن انجام دهد.
حجت‌الاسلام والمسلمین بهاءالدین قهرمانی‌نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره زمان شناسی و وظایف مسلمانان در شرایط امروز جهان، اظهار کرد: کارکرد تاریخ از دیدگاه قرآن، عبرت و بصیرت است. خداوند در آیه ۲ سوره حشر می‌فرماید: «هُوَ الَّذِی أَخْرَجَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ مِنْ دِیَارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ مَا ظَنَنْتُمْ أَنْ یَخْرُجُوا وَظَنُّوا أَنَّهُمْ مَانِعَتُهُمْ حُصُونُهُمْ مِنَ اللَّهِ فَأَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَیْثُ لَمْ یَحْتَسِبُوا وَقَذَفَ فِی قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ یُخْرِبُونَ بُیُوتَهُمْ بِأَیْدِیهِمْ وَأَیْدِی الْمُؤْمِنِینَ فَاعْتَبِرُوا یَا أُولِی الْأَبْصَارِ». این آیه به ماجرای بنی‌نظیر در مدینه اشاره دارد که علی‌رغم قراردادی که با پیامبر (ص) مبنی بر اینکه علیه مسلمانان توطئه نکنند، منعقد کرده بودند، اما بعد از مدتی از پشت خنجر زدند و توطئه ترور پیامبر (ص) را چیدند و مشرکین مکه را بر علیه مسلمانان تحریک کردند.
وی افزود: بعد از آنکه پیامبر (ص) با بزرگواری این‌ها را از مدینه اخراج کردند، آیه ۲ سوره حشر درباره اولین برخورد نظامی پیامبر (ص) نازل شد. خداوند متعال می‌فرماید: «مَا ظَنَنْتُمْ أَنْ یَخْرُجُوا»؛ شما گمان نمی‌کردید این‌ها به همین آسانی با آن قدرتی که داشتند خارج شوند، «وَظَنُّوا أَنَّهُمْ مَانِعَتُهُمْ حُصُونُهُمْ»؛ خود آن‌ها هم گمانشان این بود که با وجود دژ‌های مستحکمی که دارند آنجا باقی بمانند، «مِنَ اللَّهِ فَأَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَیْثُ لَمْ یَحْتَسِبُوا»؛ خداوند از جایی که گمان نمی‌کردند بر علیه آن‌ها بلا را فرود آورد، «وَقَذَفَ فِی قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ» و ترس را در دلشان انداخت، «یُخْرِبُونَ بُیُوتَهُمْ بِأَیْدِیهِمْ وَأَیْدِی الْمُؤْمِنِینَ»؛ خانه هایشان را به دست خود و به دست مومنان خراب می‌کردند. خداوند در پایان این آیه می‌فرماید: «فَاعْتَبِرُوا یَا أُولِی الْأَبْصَارِ»؛ای صاحبان بینایی و بصیرت عبرت بگیرید.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: عبرت از عبور است، انسان وقتی عبور می‌کند چیزی را می‌بیند. تاریخ را که مرور می‌کنید، یک وقت است دقت می‌کنید، اما یک موقع رد می‌شوید، همان‌گونه که خداوند در این آیه به واژه «بصر» توجه می‌دهد، همان دقت و نه صرفا مطالعه تفریحی تاریخ است.
وی با بیان اینکه زمان شناسی در تاریخ اهمیت دارد، گفت: دلیل این اهمیت آن است که اگر زمان شناسی را از تاریخ بگیریم تاریخ به قصه و سرگرمی تبدیل می‌شود و برای گذران وقت انسان است. در آیات قرآن هم به این مسئله به گونه‌ای اشاره شده و می‌فرماید: در زمین سیر کنید و این به معنای سیر جسمی نیست، مطالعه اقوام و پیشینیان و تامل بر رخداد‌های گذشته تاریخ مورد توجه است.
قهرمانی‌نژاد با تاکید بر اینکه زمان شناسی در تاریخ یک اصل است، افزود: کارکرد تاریخ؛ عبرت گرفتن، شناخت هویت و واقعیت و نیز تکرار نشدن تجربه‌ها است. این موارد از جمله مسائلی است که در کلام امیرالمومنین (ع) هم دیده می‌شود، اگر وصیت نامه حضرت را مطالعه کنید، ایشان به چند نکته توجه می‌دهند؛ نخستین چیزی که ایشان امر به رعایت آن دارند، تقوا است. تقوا ابعاد مختلفی دارد و یکی از ابعاد آن بی‌تفاوت نبودن نسبت به سرنوشت جامعه خود و مسلمانان است، در این زمینه سستی و تنبلی نکند، پیگیر امور باشد. مهمترین رکن تقوا این است که انسان آنجا که وظیفه‌ای بر دوشش است، وظیفه خود را به خاطر مسائل حاشیه‌ای و یا حرف‌های دیگران ترک نکند.
وی ادامه داد: امیرالمومنین (ع) در وصیت‌نامه خود بعد از تقوا به نظم در امور تاکید دارند؛ «أُوصِیکُمَا وَجَمِیعَ وُلْدی (وَلَدِی) وَأَهْلِی وَمَنْ بَلَغَهُ کِتَابِی بِتَقْوَى اللهِ وَنَظْمِ أَمْرِکُمْ». جریان امور عالم مبتنی بر نظم است. امروز تمام پیشرفت‌های دنیا به خاطر نظم در امور است. اگر نظم نباشد هیچ چیز سر جایش نخواهد بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به فراز دیگری از وصیت‌نامه امیرالمومنین (ع)، گفت: ایشان در وصیت‌نامه خود و در جای دیگری می‌فرمایند: «اللّه اللّه فی القرآنِ، لا یَسبِقُکُم بالعَمَلِ بهِ غَیرُکُم» بر شما باد به عمل به قرآن که مبادا غیر مسلمانان در عمل به قرآن از شما پیشی بگیرند. عمده پیشرفت‌های غرب حاصل عمل به قرآن است، اما نه عمل به معنای اینکه به اسلام معتقد باشند. آن‌ها از آثار اسلامی استفاده کردند آن هم به این صورت که مسلمانان را به دعوا‌های فرقه‌ای و داخلی مشغول ساختند و از آثار آن‌ها بهره‌برداری کردند. این پیش‌بینی بزرگ امام علی (ع) در آن عصر بود و در زمان ائمه پس از ایشان هم شاگردان با توجه به این مسئله و متناسب با زمان شناسی عصر خود و نسبت به جریان کلی تاریخ تربیت و هدایت می‌شدند.
وی درباره اینکه زمان شناسی و وظیفه یک فرد مسلمان در شرایط امروز جهان چیست؟ عنوان کرد: امروز در دنیایی زندگی می‌کنیم که در آن مکر، حیله، فریب، ستم و جنایت، قلدری و حرف‌های باطل پر است، اما اگر با نگاه واقع بینانه و منصفانه بنگریم و ببینیم که در کل دنیا کدام حکومت و نظامی مبتنی بر آزادی و استقلال و پاک شدن جوامع بشری از زشتی‌ها بنا شده؟ و کدام حاکمی در دنیا تلاش می‌کند انسان‌ها را به این اوصاف آگاه سازد؟ پی می‌بریم که عصاره این‌ها ذیل جمهوری اسلامی است و این نظام بر اساس آموزه‌های پیغمبر (ص) و اهل بیت (ع) تشکیل شده است. اگر در این نظام اختلاس‌گر وجود دارد، افرادی سوءاستفاده می‌کنند و مجریانی بد عمل می‌کنند، این‌ها کلیت نظام که مبتنی بر انقلاب و خون شهداست زیر سوال نمی‌رود. وظیفه یک مسلمان در عصر حاضر با توجه به شرایط امروز جهان، نخست؛ روشنگری است، دوم؛ تبعیت از، ولی امر و سوم؛ در هر منصب و موقعیتی که قرار دارد، وظایف خود را به نحو احسن انجام دهد.
حجت‌الاسلام قهرمانی‌نژاد در پایان گفت: اوایل انقلاب مسئولانی داشتیم که عاشق خدمت به مردم بودند و مانند شمعی برای مردم می‌سوختند، الان در شرایط حاضر نیاز به چنین مسئولانی داریم. اگر این‌ها راس کار باشند، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. باید بدانیم با توجه به آنچه امیرالمومنین (ع) در وصیت خود فرمودند، اگر قدر نعمتی که در اختیارمان است را ندانیم این نعمت از ما گرفته خواهد شد.
انتهای پیام
