انگیزه‌های غلو و نحوه مواجهه امام صادق(ع) با غلات
گروه حوزه‌های علمیه ـــ حجت‌الاسلام کرمی ضمن تبیین انگیزه‌های غلات به نحوه مواجهه امام صادق(ع) با این گروه پرداخت و تاکید کرد: تطبیق کلام ائمه (ع) به قرآن، عقل، علم قطعی و سنت قطعی از جمله راه‌کار‌های امام صادق(ع) برای برخورد با این پدیده است.
به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام والمسلمین علی کرمی، استاد حوزه در نشست علمی «نحوه مواجهه امام صادق(ع) با غالیان افراطی» در موسسه فهیم با اشاره به این فرقه و فعالیت آنان در دوره امام صادق(ع) گفت: واژه غلو معانی مختلفی دارد ولی در فرهنگ قرآن کریم به معنای از حد گذشتن و زیاده گفتن است.
وی با بیان اینکه گاهی غلو بی غرض و مرض است ولی گاهی با انگیزه و مایه تباهی است تصریح کرد: در فرهنگ قرآن، تفسیر، فقه و روایات، غلو اصطلاحی است که به چیزی و غالی به کسانی گفته می‌شود که این افراد در مورد پیامبران و امامان گزافه بگویند و زیاد و بی محتوا حرف بزنند مثلا خداوند یکتا، رزاق است و مرگ و حیات به دست اوست؛ کسی بیاید بخشی از این ویژگی‌ها را به پیامبر و یا امامی بدهد.
این نویسنده و پژوهشگر با اشاره به آیه «يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ وَلَا تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ إِلَّا الْحَقَّ إِنَّمَا الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَكَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَى مَرْيَمَ وَرُوحٌ مِنْهُ ...»(نساء/171) تصریح کرد: غلو مسیحیان در این است که عیسی(ع) را فرزند و یا خود خدا معرفی کرده‌اند و یا یکی از آن سه تا گفته‌اند که مردود است اما غلو گاهی یک مرحله پائین تر آن است که وصف و ویژگی‌های خدا را به یکی از ائمه(ع) نسبت می‌دهند؛ چرا امام علی(ع) فرمود که دو گروه مرا هلاک کردند یکی کسانی که غالی هستند؛ این گروه خدا را آفریدگار آسمان و زمین می‌دانستند ولی علی(ع) را رازق می‌شمردند.
کرمی بیان کرد: این گروه حتی برخی آیات را تحریف معنوی کرده و به جای «علی» با فتحه ع و الف کوچک بر روی «یا» را به علی(ع) معنا می‌کردند. این جریان در تاریخ همزاد انسان است و در اسلام هم تا زمانی که پیامبر بود و آیات عتاب و خطاب به پیامبر میآمد و گاهی پرخاش و تند حرف زدن خدا با ایشان مطرح بود و پیامبر نیز مراقب بودند که این آفت گسترش نیابد، جلوی آن گرفته شد ولی باز هم برخی به این کار دامن می زدند که البته پیامبر بی درنگ در مقابل آنان ایستاد که نمونه آن در مرگ فرزند کوچکش شاهدیم.
این محقق و پژوهشگر تاکید کرد: امام علی(ع) نیز برخورد شدیدی با این افراد داشتند ولی در دوره خلفا این گروه قدرت و رواج زیادی پیدا کرد تا جایی که در دروه امام باقر و صادق(ع) شاهدیم که 40 تا 50 نفر در کتب رجالی به عنوان غالی و غلات شناخته می‌شوند کسانی مانند مغیرة بن سعید و ابوالخطاب و ... .
وی اظهار کرد: یکی از انگیزه‌هایی که سبب می‌شد تا گزافه‌گویی رائج شود این بود که این گروه معمولا کسانی بودند که می‌خواستند جایگاهی برای خود بیابند و به تعبیری خود شیفتگی و خود دوستی و بزرگی خواهی، خاستگاه این تفکرات بوده تا بتوانند در میان مردم وجهه و جایگاهی داشته باشند.
وی افزود: انگیزه دیگر آنان این بود که برخی فکر می‌کنند هرقدر کار و نحوه بیان دین را پیچیده تر و با خرافات و غلو انباشته و از سمحه و سهله فاصله بگیرند عبادتشان پرمغزتر و پرمحتواتر می‌شده است که الان هم در جامعه افرادی این طور هستند؛ افرادی در لباس روحانیت در مورد پیامبر و ائمه چنان جایگاه قدسی که هیچ دسترسی به آن ندارد تعریف می‌کنند که بوی غلو دارد؛ ولی باید بدانیم که اگر امام و پیامبر را طوری تعریف کنیم که فوق بشر و جلوه‌ای از فرشته و خدا باشند و در دسترس نباشند و برخی صفات خدا را به آنان بدهیم که غالیان می دادند امتداد مسیر آنان را رفته‌ایم.
این استاد و پژوهشگر حوزه بیان کرد: انگیزه دیگر غلات، نگاه قدرت‌جویانه به دین بوده است؛ اگر فرد و جامعه‌ای با این نگاه به دین بنگرد و آن را ابزاری برای رسیدن به اهداف ببیند هر جا لازم بود غالی می‌شود و زیاده از حد می گوید و هر جا لازم شد قالی می‌شود و به کف می‌رسد و کوتاه می‌آید و ظلم و حق‌کشی می کند.
کرمی تصریح کرد: یکی از علمای اهل سنت درمورد خلفای صدر اسلام وقتی بحث می‌کند می‌گوید ابوبکر، چندسال ولایت و خلافت کرد، عمر ده سال و چند ماه ولایت و خلافت کرد، عثمان هم همین طور ولی وقتی به امام علی(ع) می رسد می‌گوید ایشان 5 سال نعوذبالله فتنه کرد و جالب اینکه وقتی به معاویه و یزید می‌رسد می گوید معاویه 20 سال ولایت و خلافت و یزید هم سه ولایت و خلافت کرد؛ این فرد غالی و گزافه‌گو نسبت به آن‌هاست(خلفا و معاویه و یزید) و چیزی که ندارند به آنان می دهد ولی امام علی(ع) را آن طور تبیین می‌کند چرا؟ محققان بررسی کرده‌اند که افزون بر تعصب و کوته‌بینی و خشک اندیشی و برخی صفات نکوهیده در این فرد، گوئی ماموریتی برای نگاه ابزاری و قدرتمندانه به دین داشته است و به همین دلیل امام علی(ع) فرمود دین در دست اشرار اسیر شده است.
کرمی با اشاره به دیگر انگیزه غلات تصریح کرد: انگیزه دیگر، مال و ثروت بوده است و به همین دلیل کسانی در لباس تفسیر و بیان دین و دانش و احکام و کلام و ... دنبال زدن محتوای دین بودند؛ کسی که دانسته و آگاهانه به نام دین حرف بزند ولی دین را نشانسد دین را از درون تخریب می‌کند؛ حضرت فرمود «کونوا علینا زینا و لا تکونوا علینا شینا؛ یعنی قشنگ از دین حرف بزنید، حرف‌های گزافه و بی سند و بی مدرک و پوچ و خواب و خیال نگوئید.
این نویسنده و استاد حوزه تصریح کرد: امام صادق(ع) روشنگری می‌فرمود تا این پدیده رواج نیابد و غالیان را هم به مردم معرفی می‌کردند؛ همچنین امام سعی کرد این پیام را به همه مردم برساند که ای مردم آنچه از ما برای شما آورده و خوانده و گفته‌اند فورا نپذیرید بلکه آن را به قرآن شریف عرضه کنید؛ اگر با قرآن موافق بود معلوم است که این سخن از ما است و اگر موافق نبود آن را نپذیرید زیرا از ما نیست.
کرمی بیان کرد: چقدر منابر و دروس و حوزه و گفتارها و ... در فضای خواب و خیال است؛ سید بزرگواری در منبر و یا رسانه می‌گفت که فقیری به امام جواد(ع) رسید و از ایشان درخواست مال کرد و امام اشاره به درختی فرمود و به او گفت که دستت را دراز کن و آن درخت را تکان دادند و آنقدر سکه ریخت که فرد تعجب کرد؛ من منکر این کرامت و عظمت و شکوه از امام نیستم ولی با کدام مدرک چنین روایتی را می‌گوئیم.
وی ادامه داد: یا آقایی در جایی صحبت می‌کرد و داستان طولانی از شیطان و شکایت او به پیامبر(ص) از جوانی که کارش را کساد کرده بیان می‌کرد؛ می‌گفت شیطان گفته هر جا رفتم همه را وسوسه کنم این جوانی که نمی‌شناسم کار مرا کساد کرده است و در همین اثنا امام علی(ع) آمد و شیطان خودش را جمع کرد و گفت همین جوان است؛ این سید در بین جمعیتی کثیری این مسئله را بیان می کرد در حالی که ما برای این روایت سندی نداریم.
وی ادامه داد: امام فرمود آنچه از ما روایت شده به سنت و سخن و سنت قطعی و شناخته شده پیامبر عرضه کنید؛ همچنین امام صادق فرمود اگر حدیثی از ما برای شما آوردند آن را به مجموعه سخنان پیشین خودمان عرضه و تطبیق کنید و ببینید که این سخن با حرف‌های گذشته ما همخوانی دارد زیرا برخی تقطیع می‌کنند.
وی تاکید کرد: امروز هم اگر ما این گام‌ها را برداریم و مداح و طلبه و منبری و استاد حوزه و دانشگاه ما به این کار توجه کنند کمتر جامعه را دچار مشکل خواهیم کرد.
کرمی در پایان تصریح کرد: روش دیگر امام صادق(ع) این بود که فرمود روایتی که بیان می شود را بر عقل سلیم تطبیق دهید یعنی روایت تنها مهم نیست بلکه درایت مهم است، همچنین ایشان ما را بر علمی که از مرحله تردید و شک گذشته است ارجاع فرموده‌اند تا بر آن عرضه کنید؛ متاسفانه جامعه امروز ما خیلی در این زمینه گرفتار تعصب و جهالت، حق‌کشی و جهالت‌ها است و امیدواریم بتوانیم در این مسیر با الگوگیری از امام صادق(ع)، این موانع تبلیغ درست دین را برطرف کنیم.
انتهای پیام
