نستعلیق مظهر هویت در تمدن ایران اسلامی/ ایرانی از تبار کلمه است، نه تصویر

به گزارش خبرنگار ایکنا، مراسم اختتامیه آئین رونمایی از ثبت ملی مکتب نستعلیق میرعمادالحسنی و اعطای جایزه ملی مسئولیت اجتماعی، بعد از ظهر امروز سه‌شنبه 19 تیر در سالن اجتماعات کاخ موزه ملت مجموعه فرهنگی و تاریخی سعدآباد برگزار شد.

در ابتدای این مراسم، کیا پارسا؛ مدیر مجموعه فرهنگی و تاریخی سعدآباد به ایراد سخن پرداخت و گفت: یکی از اهداف سازمان میراث فرهنگی حمایت، صیانت و حفاظت از میراث فرهنگی و معنوی ایران‌زمین است؛ کشور ایران با سابقه هزاران ساله تمدنی، یکی از کشورهای متمدن جهان است و قدمت و اصالت آن از یک سو و غنای ناشی از آمیختگی این مقوله با آموزه‌های آسمانی از سوی دیگر موجب فخر و بزرگ‌منشی آن شده است.

وی ادامه داد: هنر ایرانی مظهری از غنای هنر در جهان است و به جرئت می‌توان گفت که یکی از نمونه‌های بارز این بزرگی و فخامت، هنر خوشنویسی است که زبان دل را به دست قلم می‌سپارد تا از عاطفه پلی به سوی خرد ناب زند.

پارسا با اشاره به قدمت خط نستعلیق به عنوان عروس خطوط اسلامی تصریح کرد: نستعلیق دومین خط ایرانی است که پس از گذشت 7 قرن از آغاز تاریخ هجری قمری شکل می‌گیرد و در این سیر تکاملی بنا به گواه تاریخ اساتید زیادی را به خود دیده که اسباب تحول و تکامل آن را فراهم کرده‌اند، اما این میان میرعمادالحسنی در عرصه هنر خوشنویسی به چنان عظمت و شکوهی دست می‌زند که اکنون پس از بیش از 400 سال از زمان حیات وی، همچنان اساتید و هنرآموزان مبرز هنر خوشنویسی خود را وامدار هنر و اسلوب خوشنویسی او می‌دانند.

مدیر مجموعه فرهنگی و تاریخی سعدآباد در پایان سخنان خود به تلاش دوستان مسئول به ویژه در سازمان میراث فرهنگی در ثبت ملی این خط به نام میرعماد اشاره کرد و گفت: ضمن تشکر از تلاش این دوستان و در رأس آنها دکتر طالبیان؛ معاون سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باید به این نکته اذعان کنم که ثبت ملی این خط به نام مُوَضِع آن یعنی میرعماد، مقدمه و زمینه لازم را برای ثبت جهانی آن در آینده نزدیک در سازمان یونسکو فراهم خواهد آورد.

این گزارش حاکی است سخنران دوم این مراسم محمدحسن طالبیان؛ معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بود که در سخنان کوتاهی خوشنویسان را اهل اندیشه و حامیان عرصه فرهنگ و هنر نامید و گفت: این قشر از جامعه هنری که حاملان واژگان علم و دانش ایران در قالب تجلی هنر خویش هستند، در ابتدا ارزش‌های بنیادین را درک و سپس آن را در لوح تاریخ درج و ثبت می‌نمایند.

وی هنر خوشنویسی و آثار برجای مانده این هنر به قلم مفاخر خوشنویسی ایران را سند زنده هویتی ایران‌زمین دانست و گفت: تلاش ساعی هنرمندان خوشنویس موجب سربلندی و اعتبار فرهنگ و هنر ایرانی است؛ هنر خوشنویسی از جمله فنون هنری است که در فراز و نشیب‌های تاریخ ما ایرانیان، منشأ اثر بوده است و هنرمندان فعال در این عرصه در رشته‌های گوناگون خوش درخشیده‌اند تا جایی‌که هنر خوشنویسی و آثار برجای مانده از آن را می‌توان مواریث فرهنگ بزرگ ایران نامید.

طالبیان تصریح کرد: خط از جمله ابداعات بشری است که آن را می‌توان مظهری از فرهنگ بزرگ همه تمدن‌ها از جمله تمدن عظیم ایرانی دانست که ما به آن همواره مباهات کرده‌ایم اما هنر خوشنویسی زیبایی این مظهر فرهنگی است که در ادوار مختلف تاریخی متجلی شده و مشهورترین این تجلیات را ما در نستعلیق‌نویسی هنرمند خوشنویس ایرانی می‌توانیم مشاهده کنیم که در اوج این شیوه خوشنویسی میرعماد در دوران صفویه قرار دارد.

معاون سازمان میراث فرهنگی در ادامه افزود: هنر خوشنویسی و خط نستعلیق مظهر هویت و استقلال‌طلبی فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی است و حفظ و صیانت از آن از جمله وظایف مسلم مسئولان فرهنگی است که یکی از مصادیق این حفظ و صیانت ابتدا ثبت آن به منظور مصون ماندن از هجمه فرهنگی برخی بدخواهان است که قصد دارند آن را به نام و در جهت منافع خود مصادره و به تاراج برند و دیگر مصداق آن آموزشی هدفمند و انتقال مؤثر آن به نسل آینده است.

وی نیز با تأکید بر ثبت جهانی این خط و مکتب به نام میرعماد‌الحسنی در آینده نزدیک در پایان سخنان خود گفت: ثبت این مکتب در فهرست میراث ملی و معنوی ایرانی گام نخست در مسیر ثبت جهانی آن به عنوان مظهری از میراث ناملموس جهانی در یونسکو خواهد بود.

بلخاری: ظهور میرعماد و بروز مکتب خوشنویسی او در تکامل خط نستعلیق تصادفی نیست

در ادامه این مراسم حسن بلخاری؛ رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به ایراد سخن پرداخت و ضمن تشکر از ابتکار سازمان میراث فرهنگی در ثبت ملی این مکتب گفت: در شرایطی که برخی از همسایگان در رقابتی شتاب‌آلود در پی سرقت آثار و مفاخر فرهنگی ما به نفع و در جهت مطامع خود هستند، باید گفت که اینگونه اقدامات ستودنی است و باید به شکلی پیگیر شاهد آن در سایر حوزه‌های فرهنگی و هنری نیز باشیم.

وی ادامه داد: ما ملتی بی‌نظیر با تاریخی مملو از میراث‌های مختلف هستیم که نیازمند به بازشناسایی کاملی از آنها ابتدا برای خود و بعد به سایر جهانیان داریم و تصور می‌کنم این اقدامات شایسته در ثبت ملی و سپس جهانی آنها گامی مؤثر در تحقق این نیازمندی است.

بلخاری تصریح کرد: ظهور میرعماد در برهه‌ای از تاریخ و بروز مکتب خوشنویسی او در تکامل خط نستعلیق تصادفی نیست چرا که او در مقطعی از زمان سر برآورد که قله شعر فارسی یعنی حافظ شیرازی رخ در نقاب خاک کشیده بود و لذا هنرنمایی او در انتهای قرن 10 و ابتدای قرن 11هجری قمری توانست حافظ عرصه هنری ما در قالب خط و خوشنویسی باشد.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی افزود: حیف است که وقتی غزل‌هایی اینچنین سترگ و پرمغز سر به آسمان ساییده و تا این مقدار در اوج و وقار سروده شده‌اند، با هنرنمایی امثال میرعماد در عرصه خوشنویسی و نستعلیق به شورانگیزی و تأثیر مضاعفی که هنرنمایی خوشنویس از آن بهره‌مند است زیبنده نشوند که خوشبختانه شاهد هستیم که هنر میرعماد و تابعین او توانست حق مطلب را حداقل در  مواجهه با غزلیات حافظ شیرازی ادا کند.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه میرعماد حافظ خوشنویسی به معنا و صورت است، گفت: ما ایرانیان از تبار کلمه‌ایم و نه از تبار تصویر و دوستانی محقق و پژوهشگر در عرصه تاریخ تمدن ایران به وضوح به این موضوع قائل هستند که در عرصه تاریخ هنر ایرانی تصویر در خدمت کلمه بوده است؛ کلمه اصل است و تصویر جریانی فرعی است، همچنان که در غور تاریخی ما در عرصه هنر نقاشی و تصویرگری ایرانی، با فردی معادل و هم‌مرتبه با حافظ در عرصه ادب و شعر مواجه نمی‌شویم.

بلخاری تأکید کرد: مطالعه تاریخ ایران باستان و اوستا به عنوان کتاب مقدس زرتشتیان نشان از حاکم بودن آئین توحیدی در ایران دارد و اینکه ما هیچگاه مردمانی مشرک نبوده‌ایم و معنا و صورت در قرآن کریم تنها کامل‌کننده آن آئین وحدانی است که پیشتر ما در اوستا از آن سراغ داریم؛ اما در مواجهه با قرآن به عنوان معجزه حضرت رسول(ص) نیز با این واقعیت روبرو هستیم که خطاطی و خوشنویسی قرآنی با نستعلیق است که به اوج می‌رسد.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با اشاره به اصلی حاکم بر آئین مسیحیت گفت: در این آئین آسمانی ما با مفهومی به نام تجسد که در ادبیات سانسکریت از آن به واژه «آواتار» تعبیر می‌شود مواجهیم به این معنی که امر مطلق یعنی ذات باری تعالی در صورت و کالبد انسانی ظهور و هبوط کرده است و بر این باور است که عیسی(ع) نعود بالله  همان خداست و یا جلوه‌ای از صورت خدایی است در چنین آئینی که تجسد محور است براساس انجیل یوحنا، هنرهای تجسمی و هر آنچه که ماهیتی مجسم و قابل لمس داشته باشد، مقدس است.

وی افزود: این فرقی است که میان آئین مسیحیت و اسلامی وجود دارد و موجب می‌شود که مفاهیم  به شکلی تنزیهی به باور مخاطب برسند و نه مانند مسیحیت به شکلی تشبیهی؛ ما از صورت اگر گریزان هستیم نه از این باب که از آن واهمه  داریم بلکه ماهیت آن را در مظاهر دیگری برای خود تجلی یافته می‌دانیم.

بلخاری در پایان اظهار داشت: در حقیقت ما ناظر بر آیه 143 سوره مبارکه اعراف که می‌فرماید: «وَ لَمَّا جاءَ مُوسي‏ لِميقاتِنا وَ کَلَّمَهُ رَبُّهُ قالَ رَبِّ أَرِني‏ أَنْظُرْ إِلَيْکَ قالَ لَنْ تَراني‏ وَ لکِنِ انْظُرْ إِلَي الْجَبَلِ ...» هرگز قادر به دیدن مادی پروردگار نیستیم و در چنین شرایطی تنها یادگار متجسد ما از وجود لایتناهی خداوند، کلمه است و هنر خوشنویسی به خدمت آمده تا آن را تزئین و فخر ببخشد.

تجلیل از حامیان فرهنگ و هنر

این گزارش حاکی است در ادامه این مراسم به شرح زیر از برخی از حامیان فرهنگ و هنر ایران تقدیر به عمل آمد:

هوتن پناهی‌پور(شبکه خبری اوج)، آیت ابراهیمی(بانک انصار)، محمدرضا داورپناه(شرکت پارس ایزوتوپ)، محمدابراهیم تحصیلی(شرکت بیمه معلم)، بیژن صادق(شرکت بیمه دانا)، بهرام سبحانی(شرکت فولاد مبارکه اصفهان)، حجتالله ملاصالحی(شرکت سرمایه‌گذاری شهرآتیه)، هانی دیزبند(شرکت بین‌المللی ساروج بوشهر)، منصور یزدیزاده(شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان)، غلامرضا عطاران(شرکت بازاریابان ایران زمین)، امیرخسرو فخریان(مدیرعامل شرکت فروشگاه‎های زنجیره‌ای افق کوروش)، حسین بزرگ‌نژاد( شرکت کارگزاری بیمه سایپا)، داریوش حمیدی(شرکت سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران)، جعفر احمدپور(شرکت گاز استان مازندران)، سعید حسین‌پور(شرکت سپاد خراسان)، مسلم  فدایی(شرکت چوب شمال)، میلاد مشرفی(گروه صنعتی صا)، مهدی کرمی(مجتمع غذایی گلها)، محمدمهدی ایزدی(گروه ایده)، هادی اسماعیلی نوش‌آبادی(شرکت خانه)، سید صابر امامی (شرکت مبین بان کیش)، ارسلان فتحی‌پور(ایران تراسپو)، حمیدرضا مشیری(شرکت فرش مشهد اردهال)، ارسلان خیرخواه (شرکت فرش پازیریک)، فریدون حاجی‌بابایی(شرکت فراگردشگر بابلسر)، علیرضا حسینی کوهپایی(مؤسسه کارن دیزاین) و...

مستکین: نواختن نی حکایتگر هجران و نگارش نی حکایت انس با معبود

پس از مراسم تقدیر از حامیان عرصه فرهنگ و هنر، عبدالمهدی مستکین؛ مدیر بخش فرهنگ کمیته ملی یونسکو به ایراد سخنان کوتاهی در مورد اهمیت و جایگاه نی در فرهنگ و هنر ایرانی پرداخت و تمثیلی شاعرانه از این جسم گیاهی که اگر نواخته شود شکایت از هجران دارد و اگر بنگارد، حکایت از انسی عمیق با معبود دارد، ارائه کرد.

در ادامه این مراسم با حضور علی‌اصغر مونسان؛ معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که با تأخیر به این محفل آمده بود، از لوح و لوگوی مکتب نستعلیق مسمی با نام میرعمادالحسنی رونمایی شد و پس از آن تندیس و جایزه ملی مسئولیت اجتماعی به نمایندگان برخی بانک‌ها و شرکت‌های بیمه و مؤسسات به شرح زیر اهدا شد:

محمد حسین‌زاده(بانک ملی ایران)، محمدعلی سلمانی(بانک رفاه کارگردان)، عباس عسگرزاده( بانک حکمت ایرانیان)، علی‌اکبر امین‌تفرشی(شرکت سرمایگذاری پارس آریان«هولدینگ بانک پاسارگاد»)، علیرضا ابراهیم‌پور(شرکت بیمه ملت)، سیدمجید بختیاری(شرکت بیمه دی)، حمیدرضا خلیلی(شرکت نفت پارس)، خداداد غریب‌پور(شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی)، محمدمهدی صادق(پرداخت الکترونیک سداد)، سید داوود عربشاهی(گروه بین‌الملل عصر نوین).

گزارش تصویری این مراسم را اینجا ببینید.

گزارش از امیرسجاد دبیریان

انتهای پیام