تحلیل فنی «مهدی دغاغله» از تلاوت آیات سوره یوسف «محمدعمران»

به گزارش ایکنا؛ «محمد عمران» در سال 1323 ه ش به‌دنیا آمد و کمتر از 10 سال داشت که حافظ کل قرآن شد. در سن 11سالگی مباحثی در مورد وقف و ابتدا را گذراند و علاوه بر کار قرائت قرآن، کار انشاد دینی را انجام می‌داد و در سن 26 سالگی وارد رادیو مصر شد. این‌ها بخش‌هایی از زندگی عمران مصری بود که توسط احمد فراهانی در ابتدای تحلیلش درباره تلاوت آیات 1 تا 18 سوره یوسف ارائه شد. این تلاوت به مدت هشت دقیقه است که صرفاً تحلیل دقیق‌تر از آیات 13 تا 17 صورت می‌گیرد. در ادامه پس از شنیدن صوت این تلاوت، تحلیل مهدی دغاغله، مدرس و داور بین‌المللی کشورمان را می‌خوانید.

مهدی دغاغله: «قَالَ إِنِّي لَيَحْزُنُنِي أَنْ تَذْهَبُوا بِهِ وَأَخَافُ أَنْ يَأْكُلَهُ الذِّئْبُ وَأَنْتُمْ عَنْهُ غَافِلُونَ» محمد عمران، این آیات را به زیبایی تمام تلاوت و با ذوق و احساس صادق خود آن را پیاده می‌کند. در این فراز مقام کُرد را می‌خواند، کردی که همراه با صبازمزم ترکیبش می‌کند. صبازمزم را در عبارت «أَنْ تَذْهَبُوا بِهِ وَأَخَافُ» پیاده می‌کند و در ضمیر «هی» و «واو» اشاره می‌کند به صبازمزم که جلوه زیبایی به دستگاه کُرد می‌دهد.
در فراز دوم به‌طور خالص، کُرد می‌خواند و در نفس سوم، اُکتاو مقام کُرد را می‌خواند. یعنی جواب کُرد، یک کُرد مقابل در درجات بالا می‌خواند. بعد تا «غَافِلُونَ» تلاوت می‌کند و در«غَا» دوباره کُرد می‌خواند و با صبازمزم ترکیب می‌کند. در فراز پنجم «قَالُوا لَئِنْ أَكَلَهُ الذِّئْبُ» را در بیات اجرا می‌کند. در طبقه پایین به‌عنوان یک مقدمه برای ورود به بیات می‌خواند که خیلی نزدیک به مقام کُرد است. اختلاف بیات و کُرد در ربع‌درجه یا ربع‌پرده است، با همان ربع‌درجه رنگش عوض می‌شود.
فراز ششم وارد بیات می‌شود و یک جواب بیات به اصطلاح قاریان می‌خواند، یعنی بیات محیَّر را حالت پایین رونده در آن اجرا می‌کند. این کار را در فراز هفتم «وَأَوْحَيْنَا» حالت زیبای انتقال درجات و نشان‌دهنده چابکی و سرعت انتقال که یکی از ویژگی‌های انعطاف صوت است.
فراز هشتم از «وَجَاءُوا أَبَاهُمْ» شروع می‌شود و شش بار تکرار می‌کند که این نوع تکرار یکی از هنرهای مصریان است که با این تکرار معنا را بروز می‌دهند و در واقع معنا را آشکار می‌کنند و به مخاطب می‌رسانند. در اینجا مقام بیات می‌خواند که هم بالا‌رونده و هم پایین‌رونده را اجرا می‌کند.
محمد عمران در فراز نهم، بیات محیّر را می‌خواند و دوباره در فراز دهم همین آیه را تکرار می‌کند.
در فراز یازدهم که یک فراز بسیار زیباست، با حجاز شروع می‌شود و بعد به کُرد منتقل می‌شود، و در نهایت این قسمت را به مقام بیات ختم می‌کند که بسیار زیباست، و بعد منتقل می‌شود به فراز دوازدهم که در این فراز بازهم بیات محیّر را تکرار می‌کند و سپس فراز سیزدهم را که به عنوان آخرین «وَجَاءُوا أَبَاهُمْ» که ششمین تکرارش است، در مقام نهاوند اجرا می‌کند.

«يَبْكُونَ» یعنی گریه می‌کند؛ اینها(برادران یوسف) گریه‌شان دروغ بوده، که در اینجا، تباکی در صدای محمد عمران موج می‌زند. خیلی از قاریان مصری به بکاء در صوت استاد محمد عمران اشاره شده است. در فراز چهاردهم «قَالُوا يَا أَبَانَا» مقام نهاوند می‌خواند، یعنی تعبیری از حالت خجالت برادران یوسف(ع) را نشان می‌دهد که استاد عمران با صدای بم و پایین، جوری این آیه را تلاوت می‌کند که بگوید در این موضع، برادران یوسف(ع) حالت شرم و خجالت گرفتند.
در فراز پانزدهم «قَالُوا يَا أَبَانَا» یک کار کروماتیک و انتقال‌های نیم پرده‌ای در این فراز وجود دارد که خیلی زیباست، که این زیبایی به دلیل آن است که انتقال کروماتیک صورت می‌گیرد؛ یعنی به سمت درجات پایین عجم و انتقال از نهاوند به عجم صورت می‌گیرد و دوباره به نهاوند برمی‌گردد.
فراز شانزدهم «وَتَرَكْنَا» یک غفله تشویقی دارد، یعنی انتهای توقف این فراز جوری هست که مستمع را منتظر می‌گذارد که بقیه جمله را بخواند در حالی‌که بقیه جمله در فراز هفدهم است.
فراز هفدهم یک درجه عرضی در کلمه «صادقین» تعبیر می‌کند که معنای فرازهای قبلی را ادامه می‌دهد. بدین ترتیب فرازها تمام می‌شود.

در ادامه صوت متن تحلیل مهدی دغاغله در ذیل قابل دریافت است.