دکتر سنگری؛ سنگربان ادبیات عاشورایی/ درخت سدر یک نشان است

به گزارش ایکنا از خوزستان و به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه هنری، مراسم رونمایی از کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» زمانه و زندگی دکتر محمدرضا سنگری اثر حسین قرایی روز گذشته شنبه 23 تیرماه با حضور جمع کثیری از اهالی ادبیات، مسئولان فرهنگی و هنری کشور و علاقه‌مندان در حوزه هنری برگزار شد.

غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در مراسم رونمایی از کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» اظهار داشت: انقلاب اسلامی 40 ساله شده است. ما طی این مدت 4 دهه پر فراز و نشیب را پشت سر گذاشته‌ایم و سرمایه خوبی از تجربه مدیران در اختیار داریم.

وی ادامه داد: یکی از کارهایی که باید مقارن این 40 سالگی وسعت یابد، تدوین تجربه‌های مدیریتی است. در همه حوزه‌ها مستندسازی و کارهایی که مدیران موفق کرده‌اند باید ثبت شود و در آموزش و پرورش شاید این کار از سایر بخش‌ها ضروری‌تر باشد.

وی افزود: ما در آموزش و پرورش دچار یک خلأ متون و منابع نظری بوده‌ایم، نه اینکه پیش از انقلاب دست‌مان از کارها کوتاه بوده بلکه ما نظریه‌پردازی به اندازه کافی برای تعلیم و تربیت نداشتیم.

حدادعادل به فرموده امام (ره) اشاره کرد و گفت: ایشان فرموده بودند اگر آموزش و پرورش و صدا و سیما را به دست ما بدهید ما انقلاب می‌کنیم؛‌ حالا انقلاب پیروز شده و در کنار این دو دستگاه سایر دستگاه‌ها نیز در اختیار ما است اما ما چه کرده‌ایم؟ ما مشکلات نظری داشته و هنوز هم داریم و اقدام شایسته‌ای که می‌تواند این خلأ را جبران کند یکی این است که کسانی که کار کرده‌اند عالم بوده و تجربه دارند از تجربیات خود بگویند و ثبت شود.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه نباید این کارها دست کم گرفته شود تصریح کرد: در حدود 64 سالگی با آقای سنگری این مصاحبه‌ها صورت گرفته که فکر می‌کنم سن خوبی است؛ چون پس از این سن و سال قوای ذهنی فرد تحلیل می‌رود،‌ درست زمانی که 40 سال تجربه کاری داشته آن‌ها را نیز بیان کرده است.

یاران امام حسین(ع) ادامه‌دار هستند

وی افزود: وقتی نام سنگری در میان نیروهای انقلابی شنیده می‌شود اولین تصویر ما از او عاشورایی بودن ایشان است، یعنی بیش از هر کلمه و مفهوم دیگری سنگری خود را با التزام با عاشورا شناسانده و انقلاب اسلامی در نظر او احیای عاشورا در دوران ما است. او با آثار خود این پیام را داده است که همان‌گونه که در زیارت عاشورا از اصحاب ایشان یاد می‌شود او نیز جزو آن‌هاست، زیرا اصحاب امام حسین(ع) تنها 72 تن نبودند، بلکه یاران ایشان ادامه‌دار هستند. در روزگار ما از انقلابیون و بچه رزمنده‌ها، جانبازان و اسرا و افرادی که پای انقلاب ایستاده‌اند همه در خط و مسیر شهادت‌طلبانه امام حسین (ع) کار می‌کنند.

به گفته وی،‌ این اولین تصویر از زندگی دکتر سنگری است اما تصویر دیگری که در ذهن‌ها می‌ماند استاد بودن او در دانشگاه است آن هم استادی تمام‌عیار، او یک معلم باسابقه و باتجربه است که در انواع سطوح تدریس داشته، و چهره سوم کارشناسی و مدیریت انقلابی او در درگاه حساسی مثل آموزش و پرورش است.

وی افزود: سنگری عمر خود را در آموزش و پرورش سر کتاب‌های درسی صرف کرد، هر چند دانشگاهی‌ها به کار در آموزش و پرورش رغبتی ندارند اما اندک هستند کسانی که کار در آموزش و پرورش را به کار در دانشگاه ترجیح می‌دهند و یکی از آن‌ها دکتر محمدرضا سنگری است که قدر مدرسه را می‌داند.

حدادعادل ضمن اشاره به اینکه هیچ آینده‌ای برای ایران قابل تصور نیست مگر اینکه سنگ بنایش در آموزش و پرورش نهاده شود، گفت: سنگری هرگز در برابر هیاهوها مرعوب نشد خط و ارادتش به امام و رهبری تغییر نکرد؛ چرا که او دارای شخصیتی سالم و محبوب است.

سنگری هرگز دنیاطلبی نکرد او تنها به تحقیق پرداخت

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: سنگری هرگز دنیاطلبی نکرد او تنها به تحقیق پرداخت و مورد احترام همگان است. او همت کرد در روزگاری که بسیاری از روشنفکران راغب نیستند ادبیات انقلاب اسلامی را بپذیرند ایشان با اعتماد به نفس ادبیات انقلاب را به کتاب‌های درسی و تعلیم و تربیت و هر محفلی که نامی از انقلاب دارد برد سخنرانی کرد،‌ مقاله نوشت و کتاب تعریف کرد.

ای کاش دکتر سنگری 10 سال زودتر متولد شده بود

حدادعادل گفت: کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» چند روزی است به دستم رسیده و آن را خوانده‌ام. من می‌دانم دکتر سنگری چه کشیده است. او 13 سال تمام با من همکار بود و برای کتاب‌های درسی با هم سر و کار داشتیم. خدا را شکر می‌کنم اگر از سازمان پژوهشی رفتم لااقل پای امثال دکتر سنگری را به آنجا باز کرده‌ام. ای کاش دکتر سنگری 10 سال زودتر متولد شده بود و به سازمان می‌آمد در این صورت کتاب‌های فارسی و ادبیات وضع بهتری می‌داشت.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به سال‌های ابتدایی انقلاب اشاره و تغییرات را با روند کند در کتاب‌های درسی مطرح کرد و گفت: من بهترین کاری که کردم تألیف سه جلد کتاب‌های فارسی برای دوران راهنمایی بود که در یک گروه 4 نفره با اساتیدی چون احمد سمیعی، محمدجواد شریعت و خانم سیما وزیرنیا این کار انجام شد. مهم نیست کسی کتابی بنویسد و آن کتاب تغییر کند و از هیچ کتاب درسی نباید انتظار داشت تا ابدی شود. مهم این است که کسی که بعداً می‌آید کتاب بهتری بنویسد و من وقتی کتاب می‌نوشتم دلم می‌خواست کتاب‌هایم در آموزش و پرورش خوانده شود اما می‌گفتم من تلاشم را می‌کنم کتاب خوب بنویسم اما باید روزی کسی بیاید و خوب بنویسد تا گامی در جهت تعالی کشور باشد که امیدوارم در آموزش و پرورش این اتفاق افتاده باشد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه خدا را شکر می‌کنم آقای سنگری توانسته در بهترین سال‌های عمرش در بهترین نهادهای کشور از جمله سازمان تألیف کتب درسی به انقلاب کمک کند،‌ گفت: این را بدانید هیچ کتابی به اندازه کتاب‌های درسی خوانده نمی‌شود.

حدادعادل در پایان سخنرانی خود به تلاش‌های برخی معاندین نظام در راستای سیاه‌نمایی مسیر انقلاب اشاره کرد و گفت: روزهایی که خوزستان و خرمشهر آب نداشت، دیدیم که در فضای مجازی چه غوغایی به پا کردند، البته حق با مردم بود، اما به هر حال باید زودتر اقدام می‌شد. ولی چه اخبار کذبی همین شبکه‌های معاند نظام منعکس می‌کردند، ولی به سرعت به همت بچه‌های سپاه لوله‌های 2 متری به مساحت 90 کیلومتر بنا شد و آب‌ به سرعت رسید. آیا امروز که آب به خوزستان رسیده ما به همان اندازه که برخی سیاه‌نمایی کردند اخبار فعالیت مثبت سپاه را منتشر کرده‌ایم؟ جایی که باید کارهایی برای انقلاب صورت بگیرد انجام شده ما نیز باید برای انقلاب حرف بزنیم ولی می‌بینیم که قلم‌ها خشک می‌شود ولی کار دکتر سنگری هم مقابله با چنین سیاه‌نمایی‌ها است.

محسن مومنی شریف رئیس حوزه هنری نیز در این مراسم گفت: علاقه‌مندان به محمدرضا سنگری مشتاق بودند که با خلوت این شاعر و ادیب و پژوهشگر آشنا شوند. من از کسانی بوده‌ام که بیش از 20 سال است ایشان را می‌شناسم و همیشه علاقه‌مند بودم زوایای پنهان و خلوت دکتر سنگری را بشناسم و با پشتکار آقای قرایی این اتفاق تا حدود زیادی محقق شد.

وی با بیان اینکه سنگری دارای ابعاد مختلفی است، اظهار کرد: او انسانی متفکر، ادیب، شاعر، خطیب، پژوهشگر حوزه تاریخ است که در سال‌های اخیر خدمات بزرگی در این زمینه ارائه کرده است؛ اما چیزی که بیش از این‌ها برای من از ایشان مورد توجه است، خصلت‌های والای انسانی ایشان است.

دکتر سنگری بی اعتناترین انسان به مسائل مالی است

مومنی تصریح کرد:  خاطرنشان کرد: به عنوان کسی که در طول زندگی با انسان های بسیاری در ارتباط بوده‌ام، شاخصه‌ای برای شناخت انسان‌ها دارم و آن هم این است که نسبت به منافع شخصی خود چه واکنشی دارند. خیلی‌ها وقتی حرف می‌زنند، آوینی هستند، اما وقتی پای قرار داد و مسائل مالی به میان می‌آید، تبدیل به شخصیت‌های دیگری می‌شوند. دکتر سنگری این‌گونه نیست و ایشان بی اعتناترین انسان به مسائل مالی است.

دکتر سنگری تندیس و مجسمه ادب درس و ادب نفس است

همچنین دکتر علیرضا کمری، پژوهشگر و نویسنده تاریخ شفاهی نیز در سخنانی اظهار کرد: کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» کتابی با خصوصیات آثار اخلاقی است. دکتر سنگری تندیس و مجسمه ادب درس و ادب نفس است. سال‌هاست که در خدمت ایشان مراوداتی داریم و نشده است که در کنار ایشان بنشینم و نکته ای نیاموزم. آموزه‌های قرآنی و اهل بیت(ع) با جان ایشان عجین است.

این پژوهشگر تاریخ شفاهی با تاکید بر اینکه دکتر سنگری تنها در سنگر علم و ادب و فرهنگ کشور خدمت نکرده است، اظهار کرد: ایشان در مبارزات پیش از انقلاب اسلامی نقش داشته‌اند و در دوران دفاع مقدس هم حضوری جدی داشته‌اند. ایشان غیرتمندانه، دردمندانه و باورمندانه و عالمانه در اوایل انقلاب اسلامی به مسئله کتاب‌های درسی ورود می‌کنند.

حسین قرایی نویسنده کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» نیز در این مراسم گفت: برخی‌ها به این کتاب و امثال آن خاطره‌نگاری، شرح حال نویسی و یا تاریخ شفاهی می‌گویند. اما این کتاب همه این موارد است. مهم نیست که چه اسمی برای آن در نظر گرفته‌اند. مهم آن چیزی‌ است که به مخاطب ارائه می‌دهد. داده‌های مورد استفاده این کتاب مهم است که به گوشه‌ای از زحمات انقلابی یک چهره و شخصیت انقلابی پرداخته است.

سال‌های سال به دنبال دکتر «محمدرضا سنگری» بودم

وی در ادامه به چگونگی نوشتن کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» پرداخت و گفت: سال‌های سال به دنبال دکتر «محمدرضا سنگری» بودم تا بتوانم خاطرات زندگی‌اش را مکتوب کنم. این قصه سر دراز دارد؛ قصه ستاره سهیلی که به‌ندرت در آسمان رخ می‌نماید و شاید شما حوصله شنیدن مثنوی هفتادمن خاطراتی را نداشته باشید که درنهایت منجر به تدوین کتاب «همسایه سدر و همسفر رود»، شد.

قرایی گفت: شوق نوشتن خاطرات و گفته‌های دکتر از سالی در جانم افتاد که کتاب «ادبیات معاصر» ایشان را در «تربیت معلم» می‌خواندیم و استاد آن درس با بی‌مهری تمام از آن می‌گذشت و خودش قصه حسین کُرد شبستری نقل می‌کرد! نگاه فکورانه دکتر سنگری به ادبیات معاصر، عطش مرا به این‌گونه ادبیات شعله‌ور کرد. دقیقا 14 سال از آن بهاری که استادمان خزان کرد، می‌گذرد. در این 14 سال مدام دکتر را با تماس‌ها و دیدارهایم آزردم. اما هر قدر که با این پژوهشگر و نویسنده صبور صحبت می‌کردم، شیفتگی‌ام به ادبیات شدت می‌گرفت. در این میان دو گونه ادبیات معاصر و عاشورایی بیشتر ضریب داشت.

فعالیت‌های پژوهشی دکتر سنگری در ده حوزه

قرایی افزود: هرگاه به حجم فعالیت‌های پژوهشی دکتر سنگری توجه می‌کردم، حیرت‌زده می‌شدم. برایم جالب بود که فردی تا چه اندازه می‌تواند زمان را مدیریت کند و از لحظه‌لحظه آن بهره ببرد. از زمانی که به تحقیق پیرامون شخصیت ادبی دکتر سنگری همت گماشتم، به این تحلیل رسیدم که او در ده حوزه ادبیات معاصر، عاشوراپژوهی، ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، نثر ادبی، شعر، ادبیات کودک و نوجوان، کاریکلماتور، فعالیت مطبوعاتی، تدریس، تدوین کتب زبان و ادبیات فارسی فعالیت‌های دقیق و بزرگی داشته و دارد. سنگری یک وجهی نیست. ایشان چندین وجه متفاوت دارد که در هر کدام به خوبی عمل و آنچه را خواسته ارائه کرده است. در کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» چند وجهی بودن سنگری را اثبات کرده‌ام.

محمدرضا سنگری هم در پایان این مراسم ضمن تشکر از حسین قرایی اظهار کرد: قرایی پیش از اینکه با من به سخن بنشیند تمام آثار مرا خوانده بود هر چند در حوزه‌های گوناگون ورود دارم و آثارم بسیارند اما او تمامش را خوانده بود.

سنگری با تأکید بر اینکه سال‌های پیش در دفتر آقای حدادعادل با شاعران جمع می‌شدیم و این محفل از بهترین‌ها بود، گفت: سال‌های سال اتاق آقای حدادعادل محل تجمع شاعران عزیزی همچون مرحوم حمید سبزواری، محمدجواد محبت، نصرالله مردانی و ... بوده، ایشان این جمع را گرد هم آورده بود تا کار نگارش کتاب‌های درسی را که بسیار سخت است،‌ انجام دهد. در واقع آقای حداد دهقان فداکار عرصه فرهنگ است.

سنگری در ادامه سخنان خود به نام کتاب هم اشاره کرد و توضیح داد: اگر امروز در جنوب کشور باشید گرمای آفتاب به 76 درجه می‌رسد و اگر در سایه باشید 53 درجه خواهد بود و اگر روی آسفالت قدم بزنید زیر پایتان «پرنیان آید همی» یعنی آسفالت‌ها نرم شده و پا در آن فرو می‌رود و حتی ماشین‌هایی که یک ساعت ایستاده مانده باشند چرخ‌هایشان در آسفالت می‌ماند. در همین سرزمین درختی در آنجا وجود دارد که در برابر این هوای داغ تاب می‌آورد و همیشه سبز است،‌ سبز و سایه‌گستر و معطر و به آن درخت عشق می‌ورزند. ظاهراً نام زینب از مفهوم این درخت برمی‌خیزد یعنی هر آنچه سبز، سایه‌گستر و معطر است و درخت‌ «سدر» این خصوصیات را دارد و در برابر جریان‌های سخت و دشوار می‌ایستد.

درخت سدر برای کسانی که قرار است چتری روی سر دیگران بگسترانند نشان است

وی افزود: درخت سدر هم نشان است برای کسانی که قرار است چتری روی سر دیگران بگسترانند. من خواستم کد و نشانی راه را بدهم تا بگویم خانه دوست کجاست؛ چرا که رود نماد حرکت است و سکوت در رسیدن؛ رود وقتی به دریا می‌رسد خاموش می‌شود و خصوصیت بزرگ رود این است که هیچ مانعی نمی‌شناسد.

باید همسایه سرسبزی باشیم

سنگری در پایان گفت: ما باید همسایه سرسبزی باشیم و هیچ چیز ما را از حرکت باز ندارد. ما راه سختی پیش رو داریم این همه به انکار ایستاده‌اند و این همه به این و آن کار ایستاده‌اند، اما باید ارزش‌های خود را بازشناسیم و بخشی از این تلاش و تکاپو همین تاریخ شفاهی است.

حجت الاسلام محمدرضا زائری فعال فرهنگی و رسانه‌ای نیز اظهار کرد: اگر آن‌گونه که رهبر معظم انقلاب گفته‌اند و در منابر و رسانه‌ها می شنویم در دوران جنگ نرم باشیم، می‌توانم بگویم کمتر کسی را دیده‌ام که به این جنگ فرهنگی اعتقاد داشته باشد. 

اگر بخواهم زندگی ایشان را تفسیر کنم می توانم تنها بگویم «برکت»

زائری تصریح کرد: امروز مسئله من نسلی است که امام خمینی(ره) پرورش داد و دغدغه ام این است که آیا آن نسل باز هم قابل پرورش است یا خیر. برایم قابل درک و فهم است که نمی توان این جنس از آدم های اوایل انقلاب اسلامی را به شکلی انبوه پرورش و آموزش داد. اما باید پرسید آیا نمی شود زیست بوم و محیط و فضا و اتمسفری تولید کرد که انسان ها در آن بهتر رشد کنند؟ وقتی کتاب «همسایه سدر و همسفر رود» را ورق می زنیم کتاب به ما می گوید که اگر می خواهیم امثال سنگری را داشته باشیم باید چه کنیم. حسرت من زندگی امثال سنگری است. نام من و بخشی از نام خانوادگی ام مانند نام و نام خانوادگی سنگری است و تنها در کلمه سنگ با هم متفاوت هستیم. ایشان سنگی در بنای زندگیشان وجود دارد و زندگیشان کاملا پربار است. اگر بخواهم زندگی ایشان را تفسیر کنم می توانم تنها بگویم «برکت».

وی همچنین با انتقاد از اینکه ریا در جامعه زیاد شده است، عنوان کرد: باید در روز چراغ به دست بگیریم و به دنبال کسی باشیم که ریا نداشته باشد و بدون تکلف رفتار کند. شخصیت هایی مانند سنگری را خداوند به این روزگار هدیه کرده است و چه می شود که باز هم دکتر سنگری ها را داشته باشیم؟

 دکتر سنگری، سنگربان ادبیات عاشورایی است

حسین اسرافیلی، شاعر پیش‌کسوت آیینی کشور، نیز در سخنانی ضمن ابراز امیدواری از این که آثار حسین قرائی به صدمین جلد برسد، عنوان کرد: اظهار بی هویتی در آثار ادبی جوانان موج می زند و در چنین دورانی، همت عالی امثال دکتر سنگری در حوزه ادبیات عاشورایی و پژوهش ستودنی است. دکتر سنگری، سنگربان ادبیات عاشورایی است.

وی خاطرنشان کرد: دکتر سنگری حاصل تلاش عالی و البته جوهره وجودی نابی است که در ذاتشان داشته اند و ایشان را به این سمت و سو کشانده است. ایشان ادبیات عاشورایی را حوزه تحقیقاتی خود قرار داده اند و وجود نازنین‌شان نعمتی برای جوانان کشور است.

 انتهای پیام