نبود آمار دقیق از محصولات تراریخته در ایران/ الزام به زدن برچسب تراریختگی

به گزارش ایکنا، چند سالی است موضوع محصولات تراریخته، تراژنه یا (تغییر ژنتیک یافته) و تأثیر آنان بر سلامت مردم به دغدغه مردم و برخی مسئولان تبدیل شده است، این محصولات همواره در جهان و ایران موافقان و مخالفانی داشته است.
عمده استدلال موافقان این محصول کمک به تولید محصول بیشتر و در دسترس قرار دادن مواد غذایی برای جمعیت روز افزون مردم جهان است، از سوی دیگر نگرانی عمده مخالفان عدم آگاهی از سلامت این محصولات است و نوع ژنی است که در آن تغییر پیدا کرده است.
برای تولید یک محصول تراریخته، ژنی را در یک گیاه تغییر داده و آن را در برابر آفت مقاوم می‌کنند، این گیاه با مقاوم سازی می‌تواند در برابر آفات گوناگون ایمن شده و محصول بیشتری را ارائه دهد، همین موضوع عمده استدلال موافقان آن است.

سلامت در برابر کود‌ها و سموم
موافقان تولید این محصولات چنین استدلال می‌کنند که این تکنولوژی موجب شده تا از مصرف سموم و کود‌های گوناگون جلوگیری شود و مسمومیت کمتری از این بابت متوجه مصرف کنندگان مواد غذایی باشد، بهزاد قره‌یاضی رئیس مرکز تحقیقات و فن‌آوری سازمان برنامه و بودجه جمهوری اسلامی ایران و از موافقان اصلی تولید این محصولات در ایران به ایکنا گفت: محصول تراریخته یعنی محصول پاک و خوب و حاصل تلاش بشر برای بهبود صفات محصول و اینکه این محصولات سم نداشته و از کیفیت بهتری برخوردار باشند، نزدیک ۲۰ سال است که این محصولات وارد ایران می‌شوند و تاکنون موردی از بیماری ناشی از این محصولات ثبت نشده است.
وی افزود: در سال ۲۰۱۲، در آمریکا نزدیک ۱۲۵ هزار نفر در اثر مسمومیت غذایی ناشی از مصرف محصولات کشاورزی بستری شده و ۳ هزار نفر از این افراد فوت کردند بزرگی این تعداد برای جامعه آمریکا بیش از کشته شده‌های این کشور در تهاجم به یک کشوری مانند افغانستان و عراق است، لذا این یک عدد بسیار بزرگ برای نا‌امنی محصولات غذایی است؛ طی بررسی‌های ایجاد شده حتی یک مورد از این مسمومیت‌ها ناشی از محصولات تراریخته نبود.
در عین حال مخالفان نیز با این استدلال که هنوز سلامت این محصولات از سوی مراجع بهداشتی به ویژه سازمان بهداشت جهانی تأیید نشده است می‌گویند نباید از این محصولات استفاده کرد.

تهدید در چرخه مواد غذایی
علی اکبر کریمی، نماینده اراک در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه یکی از بزرگ‌ترین تهدید‌های سلامت جامعه مصرف محصولات ترا‌ریخته است که به علت نبود کنترل‌های لازم از طریق واردات در چرخه مصرف و تولید وارد می‌شود، گفت: این یک نمونه است که سلامت مردم را تهدید می‌کند و برای پیشگیری از آن باید راه‌حل‌های مناسب اندیشیده شود. در قانون برنامه ششم در بند چ. ماده ۳۱ توزیع، واردات و مصرف تراریخته منع و موردی بود که در مجلس بحث شد، زیرا عده‌ای اعتقاد داشتند این فرآیند در تمام دنیا جاری است و برای بهبود محصولات کشاورزی باید از این روش استفاده شود و عده‌ای دیگر نظر داشتند که این مواد در کشور‌های پیشرفته منع شده است.
کریمی گفت: مسئولیت این حوزه بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است و در تولید محصولات زراعی و غذایی وزارت بهداشت و درمان فقط در چرخه صنعت تایید‌های و مجوز‌های لازم دارو را برعهده دارد.

آمار محصولات تراریخته در جهان
اما باید دانست که هنوز درصد بسیار کمی از مواد غذایی ما را محصولات تراریخته تشکیل می‌دهند، به گفته داوود حیات غیب، هماهنگ کننده پروتکل ملی ایمنی زیستی و یکی از مدیران سابق سازمان حفاظت از محیط زیست ۸۹ درصد محصولات کشاورزی در دنیا غیر تراریخته است، ضمن اینکه ۹۹ درصد محصولات دستکاری شده ژنتیکی تجاری شده در دنیا مربوط به چهار محصول سویا، ذرت، کانولا و پنبه است و ۱۱ درصد زمین‌های کشت دنیا زیر کشت محصولات GMO یا تراژنه است. بر اساس آمار موجود در دنیا، سویا بیشترین سطح زیر کشت محصولات GMO را به خود اختصاص داده و ذرت و کانولا کمترین سطح زیر کشت را تشکیل می‌دهند.
تراژنه ذرت، کلزا و کانولا در ایران بیشتر برای روغن‌گیری استفاده می‌شود، این محصولات یا وجود آن‌ها در هر فرآورده غذایی باید به صورت عمومی اطلاع‌رسانی شوند، تا مردم خود حق انتخاب داشته و محصول مصرفی خود را از بین مواد ترایخته یا غیر تراریخته انتخاب کنند.
در اروپا به ویژه کشور فرانسه تمام اطلاعات و نتایج تحقیقات مربوط به محصولات تراریخته عمومی محسوب شده و از طریق پایگاه‌های اطلاع‌رسانی عمومی در اختیار عموم مردم قرار می‌دهند. اما در ایران این اطلاعات به نوعی در حریم مالکیت معنوی قرار دارند و در اختیار مردم قرار نمی‌گیرند.
در عین حال برچسب گذاری محصولات تراریخته یکی از راه‌هایی است که به شهروندان این اجازه را می‌دهد تا بین محصول تراریخته و غیر تراریخته انتخاب دست به انتخاب بزنند، از سال ۹۵ برچسب گذاری محصولات تراریخته در ایران آغاز شده است؛ اما هنوز بسیاری از این محصولات از درج لوگو یا برچسب آن خودداری کرده و یا برخی دیگر با فونت کوچک در توضیحات خود عنوان تراریختگی درج کرده‌اند.

آمار محصولات تراریخته در ایران وجود ندارد
به گفته مسئولان وزارت بهداشت در حال حاضر تنها روغن‌های مصرفی از مواد ترایخته استفاده می‌کنند و هنوز محصول دیگری این مجوز داده نشده است، اینکه چند درصد روغن‌های مصرفی یا وراداتی به کشور تراریخته هستند هنوز مشخص نیست.
آزاد عمرانی، دبیر انجمن ارگانیک ایران نیز در گفت‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: هنوز آمار مشخصی در این رابطه وجود ندارد، چرا که این آمار را باید اتاق تهاتر زیستی ارائه دهد، این اتاق در ایران علی‌رغم تصریح قانون چندان فعالیت ندارد، این اتاق باید این آمار‌ها را ارائه دهد.
وی افزود: عمده نظر‌ها در رابطه با روغن‌های تراریخته بر پایه حدس و گمان است، عده‌ای چنین استدلال می‌کنند که، چون سویا ۱۰۰ در صد تراریخته است؛ پس روغن‌های ما هم تراریخته است در حالیکه اصلا این‌طور نیست، ممکن شرکتی از ذرت یا کلزای غیر تراریخته استفاده کند.
عمرانی تصریح کرد: هنوز هیچ آمار دقیقی وجود نداشته و آماری که وزارت کشاورزی دارد آمار خوراک دام و طیور را داشته و آمار وزارت بهداشت نیز در مورد گوشتی است که در بازار وجود دارد، این وسط ممکن است مثلا ذرت خوراک دام وارد کارخانه‌های روغن کشی شود و از آن روغن بگیرند این هم به نوعی روغن تراریخته است.
مشاهدات خبرنگار ایکنا حاکی از این است از بین روغن‌های موجود در بازار تنها تعداد محدودی از آن‌ها به درج عنوان ترایختگی در مواد تشکیل دهنده اقدام کرده‌اند، این عنوان نیز با حروف بسیار ریز درج شده است.

  

سرانجام الزام به درج لوگوی تراریختگی
بر این اساس روز گذشته ایرج حریریچی قائم مقام وزیر بهداشت از الزامی کردن درج لوگوی تراریختگی بر روی تمامی محصولات تراریخته خبر داد و تصریح کرد: تنها دو محصول تراریخته شامل روغن ذرت و سویا مجوز ورود دارند و از اول مردادماه تمام روغن‌های موجود در بازار کشور ملزم به درج لوگوی تراریخته با فرمت اعلامی اداره کل فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو هستند.
وی با اشاره به اینکه در دنیا سه نوع محصول غذایی موجود در بازار شامل محصول معمولی، ارگانیک و تراریخته اعلام شده، عنوان کرد: بر این اساس مردم می‌توانند با آگاهی کامل مواد غذایی مصرفی خود را انتخاب کنند.
سخنگوی وزارت بهداشت افزود: از اول شهریورماه نیز، تمام فرآورده‌ها و محصولاتی که در اجزای آن از روغن و یا سایر محصولات با منشا تراریخته استفاده شده باشد، با نصب برچسب اطلاع رسانی می‌شود. برچسب گذاری محصولات غذایی تراریخته به شکل دایره سفید رنگ و به قطر ۱.۵ سانتیمتر بوده و واژه تراریخته در درون آن با فونت قابل رویت در کنار آرم سازمان غذا و دارو بر روی بسته‌های تمام محصولات تراریخته الزامی است.
محمود حجتی وزیر کشاورزی نیز پیش از این نیز وزیر کشاورزی از الزامی بودن درج تراریختگی بر روی این محصولات خبر داده بود وی با بیان اینکه باید به محصولات تراریخته برچسب زده شود، گفت: همکاران ما در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موضوع برچسب محصولات تراریخته وارداتی را دنبال می‌کنند.
عمرانی در این رابطه گفت: وزارت بهداشت اقدام درستی را برای الزام شرکت‌ها در درج لوگوی تراریختگی بر روی محصولات تراریخته انجام داده است، ما در بررسی‌های انجام شده تنها ۵ شرکت را مشاهده کردیم که این کار را انجام داده باشند، باید این مطالبه گری در فضای آرامی شکل بگیرد تا بتوانیم به نتیجه برسیم و محصول معمولی، ارگانیک و تراریخته را بتوانیم به راحتی و با خیال آسوده تشخیص دهیم.
گزارش از یاسر مختاری
انتهای پیام