مثبت‌اندیشی؛ راه درمان کینه‌توزی/ گذشت، مصداق بارز اخلاق اجتماعی است

حجت‌الاسلام حجت‌الله سروری، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، اظهار کرد: یکی از مهمترین عواملی که امنیت، سلامت و آرامش انسان را تهدید کرده و باعث توقف و ایستایی وی می‌شود، «کینه» است.

وی کینه‌توزی را از گناهان بزرگ و زمینه‌ساز شرک به خداوند و دشمنی با دیگر همنوعان دانست و افزود: اگر انسان بتواند این بیماری را درمان کند، از بسیاری گناهان و رفتارهای ناپسند در امان خواهد بود.

این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه ادامه داد: معنای کینه‌توزی این است که اگر بین دو نفر درگیری و برخوردی به وجود آید، پس از پایان درگیری ذهن و فکر هر کدام نسبت به دیگری تیره و تاریک شده و در دل نسبت به او بدبین و بدخواه باشد و به عبارت دیگر، دنبال فرصت و موقعیتی باشد که به نوعی از او انتقام بگیرد.

کینه‌توزی؛ گره روحی و روانی
حجت‌الاسلام سروری کینه یا حِقد را نوعی عقده و گره روحی و روانی دانست و تصریح کرد: تفاوتی ظریف میان کینه و عداوت و دشمنی وجود دارد، کینه یعنی دشمنی پنهان با طرف مقابل، ولی عداوت به معنای دشمنی آشکار با طرف مقابل است.

وی اضافه کرد: کینه قلب را از دریافت حقایق معنوی بازمی‌دارد، راه خیر را بر انسان بسته و چشم انسان را بر حقایق می‌بندد، حتی لحن و صدا را تغییر می‌دهد، صدای انسان کینه‌ای سرد می‌شود، شاید کمی سردتر از آنچه قبلا بود، صدایی خشن‌تر پیدا می‌کند. احساس درد دارد، انگار قفسه سینه انسان کینه‌ای به سنگری پر از سربازان مسلح خشمگین تبدیل شده است که هر لحظه می‌خواهند به طرف مقابل حمله کنند.

این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه اظهار کرد: رسول خدا(ص) فرمود؛ «المومن لیس بحقود»، مومن کینه‌توز نیست و هرگز عداوت کسی را به دل نمی‌گیرد. برای اینکه بتوانیم این صفت ناپسند را از وجود خود دور کنیم، لازم است علل پیدایش کینه‌توزی را بشناسیم، علّت‌شناسی به درمان و پیشگیری از یک بیماری کمک می‌کند.

مثبت‌اندیشی؛ راه درمان کینه‌توزی
وی بدگمانی و سوءظن نسبت به دیگران را از عوامل کینه‌توزی دانست و گفت: سوره مبارکه حجرات آیه ۱۲، در خصوص سوءظن می‌فرماید؛ «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کثِیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ، ای کسانی که ایمان آورده‏‌اید! از بسیاری از گمان‌ها بپرهیزید، چرا که بعضی از گمان‌ها گناه است».

حجت‌الاسلام سروری یکی از مهمترین راه‌های درمان کینه را مثبت‌نگری در زندگی دانست و افزود: حضرت علی(ع) فرمود؛ «گمان بد، کارها را فاسد می‌کند و انسان را بر کارهای زشت وا می‌دارد».

وی شوخی بی‌مورد را از عوامل ایجاد کینه و دشمنی دانست و بیان کرد: از شوخی بپرهیزید که موجب کینه و جدایی خواهد شد، شوخی آبرو را می‌برد و دوستان را می‌پراکند. هر چیزی را تخمی است، تخم دشمنی، شوخی می‌باشد.

این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه یکی از علل اصلی پیدایش کینه‌توزی را جدال و خصومت دانست و اظهار کرد: در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمودند:«از جدال و خصومت بپرهیز، زیرا دشمنی و عداوت در درجه اول قلب آدمی را مشغول می‌دارد و در درجه دوم موجب نفاق و دورویی می‌شود و در درجه سوم کینه‌ها و دشمنی‌ها را در دل مشتعل می‌سازد».

وی خاطرنشان کرد: البته اولیاء دینی مزاح می‌کردند و مؤمنین را نیز به آن سفارش کرده‌اند، ولی مزاحی که تنها به شادی می‌انجامد و باعث آسیب به شخصیت، اهانت، تمسخر و ناراحتی کسی نمی‌شود.

خشم و غضب؛ مهمترین عامل ایجاد کینه
حجت‌الاسلام سروری خشم و غضب را مهمترین عامل به وجود آمدن کینه دانست و تصریح کرد: امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید:«قِلّةُ العَفوِ أَقبَحُ العُیوبِ، زشت‌ترین عیب‌ها کم گذشت‌ بودن، والتَّسَرُّعُ اِلَی اِلانتقامِ، أَعظَمُ الذُّنوبِ و بزرگترین گناهان عجله در انتقام گرفتن است». قرآن کریم می‌فرماید؛ «أَمْ حَسِبَ الَّذینَ فی‏ قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَنْ لَنْ یُخْرِجَ اللَّهُ أَضْغانَهُمْ آیا کسانی که در دل‌هایشان مرضی هست، پنداشتند که خدا هرگز کینه آنان را آشکار نخواهد کرد؟».

وی یادآور شد: علت اصلی کینه‌توزی، جنگ و جدال و بدبینی نسبت به یکدیگر است که به طور طبیعی موجب تنافر و جدایی میان مومنین شده و در دل‌هایشان حقد و کینه ریشه می‌گیرد. لعن و نفرین کردن دیگران، فحش، مسخره کردن، طمع، توقع بیش از اندازه، خرده‌گیری، غیبت کردن و ضعف شخصیتی از دیگر عوامل مهم ایجاد کینه است.

تاریکی باطن؛ مهمترین پیامد کینه‌توزی
این استاد و پژوهشگر حوزه علمیه به بیان آثار کینه از دیدگاه امیرمومنان(ع) پرداخت و افزود: حضرت علی(ع) می‌فرماید: کینه، خوبی‌ها را نابود می کند، علت فتنه‌ها و آشوب‌ها کینه‌توزی است، کینه‌توز روحش در عذاب است و اندوهش دو چندان.

وی غضب را یکی از ثمرات کینه عنوان کرد و گفت: حسد از دیگر پیامدهای کینه است، در این مورد انسان آرزوی سلب نعمت از فرد مورد کینه می‌کند. طعنه و سرزنش و کنایه زدن به دیگران باعث قطع ارتباط با فرد می‌شود، اگر چه آن فرد تمایل به وصلت داشته باشد.

حجت‌الاسلام سروری بیان کرد: مهمترین ضرری که کینه‌توز می‌کند، از ناحیه تاریکی و کدورت باطن خود او است که چه بسا باعث پیری زودرس و آسیب بدنی و روانی وی شود.

وی یکی از مهمترین راه‌های درمان کینه را عفو و بخشش دانست و گفت: رسول خدا(ص) می‌فرمایند:«ببخشید که بخشش عزت می‌آورد، پس همدیگر را ببخشید تا خدا عزتتان دهد». ایجاد روحیه عفو و گذشت یکی از بارزترین مصداق‌های اخلاق اجتماعی است که در درمان و پیشگیری از کینه‌توزی نیز مؤثر می‌باشد. اگر فرد دیگری شما را مورد اذیّت و آزار و توهین قرار داد، به جای آنکه نسبت به او خشمگین شده و خصومت وی را در دل خود جای دهید، بهتر است با عفو و گذشت برخورد کنید.

انتهای پیام