افزایش شفافیت حکومت و تقویت اعتماد مردم؛ محور اصلی توصیه‌های امام علی(ع) به مالک

به گزارش ایکنا، 14 مردادماه روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی نام نهاد شده است که بیانگر نگاه خاص و متمایز اسلام به مقوله حقوق بشر است؛ نگاهی که برگرفته از آموزه‌های وحیانی ارزش فراوانی برای انسان بماهو انسان قائل است و برهمین مبنا بشر را دارای کرامت می‌داند. از همین منظر حکومت در نگاه اسلام نیز وظایف مهمی در مقابل انسان‌ها و افراد تحت حاکمیت خود دارد که یکی از مهم‌ترین آنها پاسخگویی و عملکرد شفاف است تا از این مسیر حقوق شهروندی رعایت شده و شهروندان بتوانند عملکرد حکومت و دولت منتخب خود را مورد ارزیابی دقیق قرار دهند.

پاسخگویی حکومت از مهم‌ترین اصول حقوق شهروندی است

آیت‌الله محسن غرویان، عضو هیئت علمی جامعة‌المصطفی العالمیه، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره نگاه اسلامی به حقوق بشر و نسبت شفافیت و پاسخگویی حکومت با حقوق شهروندی در نگاه دینی گفت: انسان به تعبیر ارسطو «مدنی بالطبع» است و در جامعه زندگی می‌کند. همین اجتماعی زندگی کردن انسان حقوقی را اقتضا می‌کند و در کنار هر حقی تکلیفی هم وجود دارد. یکی از حقوقی که بشر در زندگی اجتماعی دارد این است که حاکمیت و مسئولان حکومت باید حقوق او را رعایت و تأمین کنند و از طرفی شهروندان نیز نسبت به هم حقوق یکدیگر را رعیت کنند مانند حق بین کارگر و کارفرما، حق بین همسایگان و ....

وی با بیان اینکه این حقوق شهروندی به خصوص در رابطه میان حاکمیت و مردم مطرح است، گفت: به عنوان نمونه حاکمیت باید حق مسکن، حق تحصیل، حق آزادی بیان و قلم، حق استفاده از محیط زیست سالم و ... را برای شهروندان تأمین کند. اینها حقوقی است که در نهج‌البلاغه و قرآن به آنها اشاره شده است. مثلا «انفال» در تصرف حکومت است و حکومت باید درآمدهای ملی و عمومی برای عموم مردم هزینه کند و در جهت مصالح عمومی مصرف کند.

غرویان اظهار کرد: از این منظر شفافیت و پاسخگویی حکومت یکی از حقوق مردم و تکالیف حاکمیت است که مسئولان باید آن را رعایت و اجرا کنند. مسئول در نگاه دینی در قالب نماینده مجلس، رئیس‌جمهور، وزیر، رئیس قوه قضائیه و ... وکیل مردم است. وکیل باید به موکل خودش پاسخگو باشد وگرنه نماینده محسوب نمی‌شود. با چنین رویکردی اگر وکیل مسائل و مشکلات کشور را درست به موکل خود منتقل نسازد، شفاف عمل نکند و بدتر از آن حقایق را نگوید و دروغ بگوید در واقع نقض حقوق شهروندی کرده و خود بخود از وکالت منعزل است.

عضو هیئت علمی جامعة‌المصطفی عنوان کرد: اینها بحث‌هایی است که در منابع دینی فراوان مطرح شده واسلام تأکید زیادی بر رعایت حقوق جامعه از سوی حکومت کرده است. یکی از مهم‌ترین حقوق جامعه، راستگو و صادق بودن مسئولان و پرهیز آنها از پنهان‌کاری است مگر در موارد خاص و استثنائی که اسرار مملکت و در شرایط جنگ با دشمنان است که بحث جدایی دارد.

وی یادآور شد: این تأکید هم از این جهت است که چون مردم مالک منابع ملی هستند حق دارند از کسانی که به عنوان مسئول برگزیده‌اند، طلب شفافیت کنند و آنها را مورد سؤال قرار دهند و مسئولان هم وظیفه دارند که صادقانه، صریح و شفاف پاسخگو باشند.

شفافیت حکومت، از بین‌برنده سوءظن و تقویت کننده اعتماد مردم به مسئولان

آیت‌الله غرویان درباره نقش شفافیت و پاسخگویی حکومت در افزایش اعتماد عمومی گفت: وقتی روند تصمیم‌گیری، قانونگذاری، اجرا و نظارت شفاف باشد مردم نه تنها نسبت به مسئولان سوء ظن پیدا نمی‌کنند بلکه اعتماد آنها افزایش می‌یاید، اما در شرایطی که مسائل غیر شفاف باشد و تصمیمات و دلایل اتخاذ آنها و مشکلات پیش روی کشور برای مردم توضیح داده نشود مردم به طور قهری اعتماد خود را به مسئولان از دست می‌‌دهند و حرف‌هایی مانند اینکه در پشت پرده خبرهایی است یا مسئولان بیت‌المال را بین خود تقسیم می‌کنند یا فلان مسئول اختلاس انجام داده و ... شایع و در جامعه تکثیر می‌شود و دشمنان نیز بر روی موج چنین صحبت‌هایی سوار شده و جهت‌دهی فکری جامعه را به دست می‌گیرند و این مسئله ضربه مهلکی به اعتماد عمومی می‌زند.

این استاد حوزه اظهار کرد: برهمین اساس می‌بینیم که امام علی(ع) در نامه‌ای که به مالک اشتر می‌نویسند بخش عمده تأکیدات خود را به رعایت حقوق مردم، ارائه گزارش عملکرد به آنها، شنیدن نظرات و انتقادات مردم و ... اختصاص می‌دهند و همه این توصیه‌ها برای این است که اعتماد مردم به حکومت حفظ شود و رابطه میان حکومت و مردم آسیب نبیند.

وی تصریح کرد: در واقع تقویت ارتباط حکومت و مردم هیچ راهی جز شفافیت حکومت در تصمیم‌گیری‌، تقنین، اجرا، نظارت، قضاوت و ... ندارد تا اعتماد مردم روز به روز افزایش یافته و دشمنان نتوانند از طریق اشاعه سخنان غیر مستند و دروغین مدیریت افکار عمومی را به دست بگیرند و میان مردم و حکومت شکاف ایجاد کنند.

گفت‌وگو از مهدی مخبری

انتهای پیام