موازین شرعی در جبران خسارت بانک‌ها رعایت شود/ دیدگاه قرآن درباره معسرین
گروه اقتصاد ــ عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق(ع) اظهار کرد: این حق بانک‌هاست که وقتی مشتریان اقساط خود را به موقع پرداخت نمی‌کنند، بتوانند جبران خسارت کنند اما باید این اقدام در چارچوب رعایت موازین شرعی و قوانین و مقررات انجام شود؛ چراکه این موضوع مورد تأکید قرآن هم قرار گرفته است.
کامران ندری، اقتصاددان و عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق(ع)، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره جایگاه حقوق شهروندی در سیستم بانکی و بانکداری اسلامی پرداخت و اظهار کرد: بانک مؤسسه‌ای است که مردم منابع مالی خود را با خیال راحت به آن بانک می‌سپارند و در واقع بانک‌ها امین مردم محسوب می‌شوند. اگر از منظر بانکداری اسلامی هم به این قضیه نگاه کنیم، بانک‌ها نقش یک وکیل را دارند.
آحاد جامعه باید به منابع بانکی دسترسی داشته باشند
وی افزود: در مرحله اول، آنچه در رابطه وکیل و موکل مهم است، مسئله امانتداری و اطمینان وکیل به موکل است که از این منابع به بهترین شکل ممکن استفاده و منابع سپرده‌گذاران را در مسیری مورد استفاده قرار می‌دهد که هم مسیر امن است و هم بازدهی قابل قبولی برای سپرده‌گذار فراهم می‌کند؛ بنابراین مسئولیت بانک بسیار سنگین است و اگر نتواند وظیفه امانتداری را به جا بیاورد طبیعتا اعتماد عمومی نسبت به بانک کاهش پیدا می‌کند.
ندری ادامه داد: از سوی دیگر وقتی بانک می‌خواهد این منابع را مورد استفاده قرار دهد باید بسیاری مسائل را رعایت کند. ابتدا باید به گونه‌ای عمل شود که همه آحاد جامعه بتوانند به منابع بانکی دسترسی داشته باشند، نیازهای مالی و کسری‌های مالی خود را تأمین کنند و فاصله زمانی بین درآمدها و هزینه مردم را پر کنند.
مشتریان باید به موقع به تعهدات خود عمل کنند
عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق(ع) تأکید کرد: از سوی دیگر بانک‌ها باید منابع را به صورت عادلانه و با نرخ سود معقول و منطقی در اختیار مردم قرار دهند؛ یعنی همه مردم به صورت عادلانه به این منابع و با نرخ سود مناسبی دسترسی داشته باشند.
ندری یادآور شد: از سوی دیگر، مشتریان بانک‌ها که منابع بانکی را مورد استفاده قرار می‌دهند هم باید به موقع به تعهدات خود عمل کرده و اقساط خود را به موقع پرداخت کنند؛ چراکه پرداخت دیرهنگام و کوتاهی کردن در پرداخت اقساط برای بانک می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند. اگر از منظر حقوق بانک‌ها به این قضیه نگاه کنیم، این حق بانک‌هاست که وقتی مشتریان اقساط خود را به موقع پرداخت نمی‌کنند، بتوانند جبران خسارت کنند.
موازین شرعی در جبران خسارت بانک‌ها رعایت شود
مدیرگروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی عنوان کرد: البته باید این اقدام در چارچوب رعایت موازین شرعی و قوانین و مقررات انجام شود؛ بنابراین به صورت خلاصه، بانک‌ها امین مردم و سپرده‌گذاران هستند و باید از منابع سپرده‌گذاران به نحو احسن استفاده کنند، فعالیت‌های دارای ریسک در حد امکان انجام ندهند و حقی که سپرده‌گذاران دارند را برآورده کنند. از سوی دیگر وقتی می‌خواهند تسهیلات دهند، بین مشتریان تفاوتی قائل نشوند.
وی ادامه داد: تنها تفاوت مشتریان، باید درجه اعتباری آنها باشد؛ بدین معنی که یک مشتری که خوش حساب است و سابقه اعتباری وی وجود دارد و یک مشتری هم بدحساب است نباید یکسان باشند اما دو مشتری که از هر حیث از لحاظ درجه اعتباری شبیه هم هستند، بانک‌ها نباید بین آنها تفاوت بگذارند بلکه باید تلاش کنند منابع مالی مورد نیاز جامعه را با کمترین هزینه ممکن برای آنها فراهم کنند. دریافت کنندگان تسهیلات هم باید به تعهدات مالی خود در قبال بانک‌ها عمل کنند.
مشتری معسر در نظام بانکی ایران قابل شناسایی نیست
عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق(ع) درباره جایگاه حقوق شهروندی در بانکداری اسلامی اظهار کرد: به نظرم حقوق شهروندی در بانکداری اسلامی اهمیت بیشتری دارد و اگر دریافت کننده در تنگنا قرار دارد و معسر است، بانک‌ها باید رعایت حال را آنها را بکنند و از سوی دیگر برخی از مشتریان هم که بدحساب هستند، باید با آنها باید به شکل دیگری برخورد شود.
ندری ادامه داد: بانک‌ها نباید به مشتریانی که دچار اعسار شده‌اند فشار بیاورند. البته مشکلی که الان در اقتصادمان داریم این است که برای این موارد سازوکاری فراهم نکرده‌ایم و مشتری معسر قابل شناسایی نیست و چون قابل شناسایی نیست بنابراین همه کسانیکه به موقع به تعهدات مالی خود عمل نمی‌کنند را مشتری بدحساب می‌دانیم و این اشکالی است که به نظام بانکداری ما وارد است.
دیدگاه قرآن درباره معسرین
وی ادامه داد: برخی مفاهیم و اصول در بانکداری اسلامی وجود دارد که البته در بانکداری متعارف هم هست اما مشکلی که در کشورمان وجود دارد این است که نتوانسته‌ایم سیستمی طراحی کنیم که این اصول در آن متجلی و متبلور شود. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: « وَإِنْ كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَى مَيْسَرَةٍ وَأَنْ تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ؛ و اگر بدهكارتان تنگدست باشد، پس تا هنگام گشايش، مهلتى به او دهيد و اگر به راستى قدرت پرداخت ندارد، بخشيدن آن براى شما بهتر است اگر بدانيد.» (البقره/ 280). بنابراین اگر کسی معسر است باید به وی فرصت دهیم.
ندری یادآور شد: قرآن کریم این قاعده کلی را به ما داده است اما باید در نظام بانکی خود، سیستمی را طراحی کنیم که بتوانیم معسرین را به راحتی شناسایی کنیم و بتوانیم فرصت لازم را به فرد معسر بدهیم و جزئیات این مسئله با خود نظام بانکی است که چگونه بتواند انضباط لازم را ایجاد کند که آن قاعده کلی پیاده شود.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق(ع) در پایان تأکید کرد: ما قواعد و اصول کلی را داریم اما جایی که مشکل وجود دارد این است که نتوانسته‌ایم این سیستم و دیسیپلین را ایجاد کنیم تا آن قواعد پیاده‌سازی شود.
انتهای پیام
