لزوم هدفمندی تئاتر بچه‌های مسجد در تحقق یک باور دینی/تأکید بر اجرای آثار برمبنای اقتضائات مسجد
گروه هنرــ تئاتر مسجد در زمره تئاتر محیطی تعریف می‌شود، تئاتری که باید برمبنا و اساس اقتضائات مسجد بنیان گذاشته شود ضمن آنکه باید در آن به شکلی هدفمند به موضوعات مستقیم با مسجد و یا در ارتباط با آن پرداخته شود.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ سیزدهمین جشنواره سراسری تئاتر مردمی بچه‌های مسجد به همت مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری و با مشارکت دفتر تئاتر بچه‌های مسجد حوزه هنری استان قزوین، 16 تا 19 مرداد در مرکز این استان برگزار شد.
12 گروه نمایشی از استان‌های مازندران، گلستان، خراسان شمالی، آذربایجان شرقی، اردبیل، قزوین، چهارمحال و بختیاری، بوشهر، اصفهان، هرمزگان طی سه روز برپایی این جشنواره با یکدیگر به رقابت پرداختند و هیئتی متشکل از علی سلیمانی، کوروش سلیمانی، سیدحسین فدایی‌حسین و امیر نصیربیگی وظیفه ارزیابی و داوری این جشنواره را به عهده داشتند.
به هر حال این دوره از جشنواره نیز جمعه گذشته 19 مرداد به کار خود پایان داد و گروه‌های نمایشی اول تا سوم مورد تقدیر قرار گرفتند و گروه برتر این دوره از جشنواره از استان بوشهر با دریافت جایزه ویژه و سردیس مرحوم سلحشور، معرفی و مورد تقدیر قرار گرفت.
حال با فاصله گرفتن از این دوره جشنواره و در شرایطی که تکاپو برای تشکیل دبیرخانه دوره چهاردهم تئاتر بچه‌های مسجد در شرف آغاز است، ذکر چند نکته با توجه به مشاهدات میدانی خبرنگار ایکنا از روند اجرایی این جشنواره لازم به نظر می‌رسد تا مگر دوستان مسئول آن را برای بهبود شرایط این جشنواره در دوره‌های بعد لحاظ نمایند.
به نظر می‌رسد که این جشنواره با توجه به عبارت تئاتر مردمی بچه‌های مسجد که برای آن به کار برده می‌شود در ابتدا باید هم به لحاظ ساختاری و هم محتوایی ارتباط تنگاتنگ‌تری با مقوله مسجد داشته باشد و به این منظور باید آثار ارائه شده به منظور ارزیابی و شرکت در این جشنواره یا برآمده از گروه‌های فعال در کانون‌های فرهنگی مساجد باشند.
در اولویت بعدی آثار ارائه شده به این جشنواره باید حداقل به لحاظ قصه و داستانی که برای نمایشنامه آنها طراحی می‌شود مرتبط با حال و هوا و فرهنگ جاری در مساجد باشند و از منظر سوم حداقل روایت نمایشی آنها ولو بی‌ربط با فرهنگ جاری در مسجد، لوکیشن و مکانی همچون مسجد را برای وقوع واقعه نمایش، انتخاب نمایند.
از بررسی آثار این دوره از جشنواره سراسری تئاتر بچه‌های مسجد نتیجه می‌شود که صرفنظر از ویژگی و توفیق نسبی آثار این دوره از جشنواره اما در کمتر نمایش‌های آن می‌توان رگه‌هایی از پرداختن به مقوله مسجد را براساس سه دیدگاه طرح شده در آنها جستجو کرد.
هرچند که جشنواره سراسری تئاتر بچه‌های مسجد پس از دو دهه وقفه سال گذشته با رویکرد مؤثری که هدف اصلی از آن آشتی دادن قشر متدینین اصطلاحاً مسجدرو به مقوله تئاتر بود، احیا شد اما پس از دو دوره برگزاری آن هم پس از سرگیری مجدد این توقع می‌رود که جشنواره هدفمند و براساس یک فراخوان رسمی که در آن بر مقولات و موضوعات مرتبط با مسجد تأکید شده است، راه خود را ادامه دهد و جریان‌ساز باشد.
در اینجا لازم به نظر می‌رسد، شرایط حاکم بر جشنواره و چشم‌انداز پیش روی آن را در ادوار آتی در گفت‌و‌گو با دو داور سیزدهمین جشنواره سراسری تئاتر مردمی بچه‌های مسجد مورد بررسی قرار دهیم که در ادامه می‌خوانید:
امیر نصیربیگی؛ یکی از اعضای هیئت داوران این دوره از جشنواره با مثبت خواندن روند اجرایی این رویداد تئاتری و حضور پرشور گروه‌های نمایشی در آن گفت: هیچ‌گاه نباید آثار این جشنواره را با معیارها و شاخص‌های تئاتر حرفه‌ای مورد بررسی و سنجش قرار داد. مهم این است که جشنواره توانسته به هدف اصلی خود دست پیدا کند و در طول برگزاری آن حداقل در این دوره شاهد حضور و استقبال پُرشور مخاطبان و نمازگزاران از آثار نمایشی بودیم.
وی گفت: هرچند که شاید آثار نمایشی اجرا شده در این جشنواره به شکل مستقیم در ارتباط با موضوع مسجد نبودند اما روایت نمایشی آنها پرداختن به مسائلی بود که به نوعی دغدغه امروز زندگی اجتماعی مردم در آنها مطرح شده و از آنجا که باید براساس یک دیدگاه کلی مسجد را علاوه بر مکانی برای انجام اعمال عبادی، مرجع و کانون اجتماع مردم به منظور حل و فصل بسیاری از مشکلات مردمی فرض کرد لذا نمایش‌های اجرا شده در این همایش چندان هم بی‌ربط به موضوع مسجد نبودند.
رئیس سازمان بسیج هنرمندان کشور در پایان سخنان خود گفت: با این وجود همچنان قضاوت در مورد توفیق این جشنواره پس از احیای دوباره زود است و باید شاهد آزمون و خطا در روند اجرای این جشنواره بود تا پس از چند دوره شاهد قوام و پختگی آن در بُعد محتوایی و هم بُعد اجرایی باشیم، البته من برپایی کارگاه‌های آموزشی که در این دوره نظاره‌گر آن بودیم را نیز در رسیدن به هدف بسیار مؤثر می‌دانم چرا که به هر حال در آنها هم برای گروه‌های نمایشی برای تقریب ذهن بیشتر و هم برای مسئولان به منظور ترسیم راهی معقول‌تر مسائلی طرح می‌شود که روشنگر است و می‌تواند افق پیش روی این جشنواره را تضمین کند.
کوروش سلیمانی دیگر عضو از هیئت داوران سیزدهمین جشنواره سراسری تئاتر مردمی بچه‌های مسجد نیز در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه در آثار این دوره از جشنواره روح و حال و فضای مسجد را حاکم بر آثار ارزیابی کردید، گفت: اتفاقاً به این مسئله باید با نگرش و دیدگاه گسترده‌تری نگاه کرد. مسجد به عنوان یک پایگاه دینی که البته کارکرد اجتماعی نیز برای مردم دارد شناخته شده و اغلب آثار به نمایش درآمده در این جشنواره از آنجا که به مناسبات و اخلاقیات انسانی می‌پرداختند لذا روحاً و ذاتاً آثار نمایشی مسجدی محسوب می‌شوند.
این بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینما گفت: تئاتر مسجد از گونه تئاتر محیطی است و در نتیجه در بُعد ساختاری و شیوه اجرایی به این مسئله نیز باید بسیار اهمیت قائل شد، به هر حال مسجد اقتضائات خاص خود را دارد، در چنین مکانی عملاً از نظر نورپردازی، طراحی صحنه در مضیقه هستیم و لذا باید به دنبال اجرای آثاری باشیم که از همین ویژگی فضای شبستان مسجد تبعیت کنند که در این دوره آثار نمایشی ظاهراً چندان مناسبتی با چنین فضایی نداشتند.
این کارشناس سینما تصریح کرد: اتفاقاً چنین محدودیت‌هایی را نباید یک نقص در اجرای آثاری در فضای مسجد به حساب آورد. به هر حال معذورات و کمبودهایی که به ویژه در زمینه وسایل مورد نیاز یک اجرای نمایش وجود دارد سبب می‌شود تا خلاقیت عوامل، کارگردان و بازیگران نمایش در عرض اندام خود بیش از پش نمایانده شود و آنها از کمترین ابزار و موادی که در اختیار دارند با تمرکز بر خلاقیت فردی و هنری خود اثری قابل قبول را تولید و در معرض دید تماشاگران و نمازگزاران قرار دهند.
وی در پایان و در پاسخ به این پرسش که آیا برای جلب نظر و رضایت تماشاگران تئاتر مسجد البته با حفظ شأن مسجد می‌توان متوسل به طنز و کمدی شد گفت: صدالبته که به کار بردن فضای و گفتار کمیک در اجرای یک تئاتر مسجد موجب جلب توجه و استقبال چشمگیر مخاطبان خواهد شد منتها همانطور که به درستی اشاره شد با در نظر گرفتن شأن مسجد به عنوان یک مکان مقدس که محل تردد قشری از جامعه است که ابتدا به نیت تعبد و بندگی معبود به آنجا رفت و آمد دارند اما نکته دیگری که باید به آن توجه داشت اینکه نه‌تنها مسجد بلکه هر مکانی که برای اجرای یک تئاتر کمدی و طنز در قالب خیابانی و محیطی انتخاب می‌شود باید به دور از کمدی سخیف و برخورنده باشد و در آن با استفاده از زبان و موقعیت طنز و کمدی فاخر، موضوعاتی طرح شود که علاوه بر ایجاد فضایی مفرح، جنبه آموزشی و آگاهی‌بخشی نیز داشته باشد.
در پایان باید به نکته دیگری نیز در راستای روند رو به رشد این جشنواره در ادوار آتی آن اشاره کرد و آن هم‌افزایی است که ستاد برگزاری و دبیرخانه این جشنواره می‌تواند با سایر نهادهای ذی ربط و متولی امور مساجد داشته باشد که البته شاید تا حد زیادی این تعاملات به انجام رسیده باشد اما ذکر آنها چندان هم بی مناسبت نیست؛ همکاری مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری با مرکز رسیدگی به امور مساجد، ستاد عالی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد و حتی سازمان اوقاف و امور خیریه که قادر خواهند بود در بسط و گشترش این جشنواره و ارائه هر چه کیفی آن حوزه هنری را مساعدت نمایند.
گزارش از امیرسجاد دبیریان
انتهای پیام
