سازماندهی فرهنگی در حج؛ موضوعی پیچیده با ظهور و بروز اندک

حجت‌الاسلام ابوطالب خدمتی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا؛ با اشاره به کتابی که درباره حج با عنوان «مدیریت فرهنگی در حج و زیارت» به نگارش درآورده است،‌ اظهار کرد: موضوعات فرهنگی و مدیریت آنها برعهده روحانیون است. این موضوع و مباحث مدیریت در کتاب مورد نظر با کاربردهایی که دارد برای مدیران کاروان‌ها مطرح شده و موضوعات مدیریتی که شامل مسائل فرهنگی همچون برنامه‌ریزی است را بیان می‌کند.

وی با بیان این مطلب افزود: در حوزه مدیران فرهنگی در حج، به صورت عمده نگاه به سمت روحانیون است که در طول ایام برگزاری حج تمتع و حتی عمره با توجه به فرصت ویژه‌ای که در اختیار آنها قرار می‌گیرد،‌ برای کارهای فرهنگی زائران کاروان‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند.

حجت‌الاسلام خدمتی در بخش دیگری از سخنانش گفت: در این باره موضوعاتی را مورد توجه قرار می‌دهند که به صورت عملیاتی طراحی و اجرا شود. مدیریت زمان بحث دیگر در این رابطه است که از مباحث مهم به شمار می‌آید که در حج کاربرد دارد؛ به این معنی که روحانی کاروان بداند از زمانی که در اختیار دارد به چه نحوی برای مسائل فرهنگی استفاده و بهترین بهره‌بردای را کند. از سویی با توجه به فرصت محدودی که در این رابطه وجود دارد،‌ چطور به زائران آموزش دهد که بتوان استفاده مفیدی کرد.

وی از برگزاری جلسات مدیریت در کاروان‌های حج که به منظور تصمیم‌گیری انجام می‌شود یاد و عنوان کرد: در هنگام برگزاری حج عمره، این جلسات در هتل‌ها و با عنوان شورای فرهنگی عمره برپا می‌شود. به ویژه در جلسات حج، مدیران جلسات،‌ روحانیون کاروان هستند. از سویی نحوه مدیریت جلسات نیز مهم است که باید برآیند خوبی داشته باشد و به تصمیم مناسب و مطلوبی منجر شود.

حجت‌الاسلام خدمتی گفت: در این رابطه خطوط و اصولی کلی وجود دارد که در کتاب آمده است که درباره نحوه و چگونگی اداره و مدیریت جلسات بیان شده است. سازماندهی یکی از نکات مهم در مدیریت است که باید مورد توجه قرار گیرد و از مبانی اصلی به شمار می‌آید.

این استاد حوزه و دانشگاه به بخش دیگری از کتابش اشاره و عنوان کرد: در سازمان‌های امروزی، سازماندهی از مباحث پیچیده و فنی است که در کاروان‌ها بروز و ظهور نداشته و کاربرد ندارد. در عین حال مباحث جانبی سازمان‌ها بسیار مهم است و اگر روحانیون به این موضوع توجه کنند،‌ می‌توانند از پتانسیل افرادی که در کاروان هستند استفاده کنند.

وی با اشاره به اینکه استفاده از نیروهای موجود در سازمان حائز اهمیت است،‌ افزود: کاروان‌ها را باید به عنوان سازمان در نظر بگیریم و مدیر این سازمان، روحانی کاروان است. اگر وی خواهان آن باشد که همه فعالیت‌های فرهنگی را به تنهایی انجام دهد،‌ توان، وقت و کارآمدی لازم را نخواهد داشت، اما اگر بتواند از نیروهایی که در کاروان است،‌ پتانسیل و ظرفیت آنها استفاده کند که کارهای فرهنگی را پیش ببرد،‌ در طراحی،‌ اجرا و پشتیبانی موفق خواهد بود و می‌تواند چند برابر ظرفیت خود را برای فعالیت‌های فرهنگی صرف کند.

حجت‌الاسلام خدمتی با اشاره به اینکه استفاده از ظرفیت انسانی موجود در کاروان از جمله موضوعاتی است که وی در کتابش طرح کرده، ادامه داد: باید از مدیر، معاون،‌ پزشک و معینه کاروان استفاده کرد. هر یک از این افراد می‌توانند در بخشی از فعالیت‌های فرهنگی،‌ کمک حال روحانی کاروان باشند. همچنین زائران نیز توان بالایی دارند و نباید از آنها غفلت کرد. گاه در کاروان‌های تمتع و عمره افرادی مانند اساتید دانشگاه، معلم یا قاری قرآن و طلبه‌ها دیده می‌شود که توانمندی مختلف دارند و می‌توان از تخصص آنها بهره‌برداری کرد. این اقدام سبب تنوع در فعالیت‌های فرهنگی می‌شود و ظرفیت را در این حوزه بالا می‌برد. این اقدام سبب جذب آنها می‌شود و اگر چنین اقدامی صورت نگیرد،‌ می‌تواند معضلاتی را برای کاروان ایجاد کند.

حجت‌الاسلام خدمتی با بیان اینکه یکی دیگر از کاربردهای موضوع سازماندهی در مباحث مدیریتی، بحث گروه‌هاست که به صورت رسمی و غیر رسمی در سازمان‌ها شکل می‌گیرد، درباره این موضوع که مطالب ارائه شده تا چه میزان قابلیت اجرایی دارد، اظهار کرد: سعی کرده‌ام که در بیشترین حد خود اجرایی شود. مثال‌هایی که در این رابطه بیان شده است کلاسیک و دور از ذهن نیست و کاملاً عینی و اجرایی است. در بحث سازماندهی و تصمیم‌گیری، مطالب با آنچه به صورت عینی در حج بیان می‌شود عجین شده است.

وی درباره آنچه که لازم است نویسندگان در این حوزه رعایت کنند گفت: شخصی که به عنوان نویسنده می‌خواهد در این حوزه قلم بزند باید با مدیریت حج ‌آشنا باشد و هدف از آن را بداند و با مسائل فرهنگی نیز آشنایی داشته باشد. مهمتر از این موضوعات اینکه با مسائل حج از نزدیک آشنایی داشته باشد و در معرض جزئیات مسائل قرار گیرد.

حجت‌الاسلام خدمتی دلیل توفیقش در تدریس این مدیریت فرهنگی و نگارش این کتاب که پیش از این در قالب جزوه ارائه می‌شد را این موضوع دانست که خود، روحانی کاروان بوده است و بالای 10، 15 بار در حج حضور داشت و موضوعات و مسائل این حوزه را از نزدیک لمس می‌کرد و کاملاً با مباحث کاربردی و اجرایی آشنا شده بود.

انتهای پیام