نگرش قرآن به خودسازی

به گزارش ایکنا از آذربایجان‌شرقی، خودسازی و تهذیب نفس از جمله مسائلی است که در شریعت مبین اسلام بسیار به آن سفارش شده است و تحقق هدف آفرینش انسان و به کمال رسیدن او نیز جز از طریق خودسازی و تهذیب نفس میسر نخواهد بود. به همین جهت در این نوشتار با استفاده از منابع نقلی، اعم از کلام الهی و روایات معصومین(ع) و نیز آثار دانشمندان اسلامی در حوزه اخلاق و تفسیر سعی شده جوانب مختلف این مسئله بررسی شود. بحث خودسازی و تزکیه نفس در بین تعالیم اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد و در منابع اسلامی توصیه‌های گهرباری در مورد راه‌های مبارزه با هواهای نفسانی و درونی ارائه شده است. قرآن کریم روی این مسئله تکیه زیادی دارد، زیرا هر اندازه هم شخص درس بخواند وعالم شود اگر غیر مهذب باشد نه تنها مسیر کمال را نپیموده و انسان مفیدی نخواهد بود، بلکه به مراتب زیانش بیشتر از یک شخص تحصیل نکرده است. آمدن پیامبران هم به همین منظور بوده که راهنمایی باشند برای خودسازی انسان و در این راه هر کس خود باید اقدام کند و با توسل و یاری جستن از خداوند متعال در این راه گام بردارد.

انسان با درون نگری و خودکاوی راه رسیدن به کمال نهایی را می شناسد
حجت‌الاسلام علی اکبر اکرمی، امام جمعه سراب در گفت‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: انسان با درون نگری و خودکاوی و تأمل در وجود خویش و ابعاد آن و کشف استعدادها و نیروهای درونی و تمایلات و کشش‌های باطنی، هدف واقعی آفرینش و کمال نهایی و راه رسیدن به آن را بشناسد.
وی، افزود: با خودشناسی انسان می‌تواند به ارزیابی و تحلیل درستی از صفات و استعدادهای خود دست یابد و در نتیجۀ آن، خصلت‌های ناروا را از خود دور کرده و در صدد تقویت جنبه‌های مثبت خود باشد، در نتیجه می توان گفت از توجه انسان به خود، برای خودسازی انگیزه ایجاد می‌شود.
وی، با استناد به آیات 9 و 10 سوره شمس خاطرنشان کرد: در این آیه می‌خوانیم: به حقیقت که رستگار شد آن کس که خود را از هر ناروا و پلیدی پیراست و زیان کار شد آنکه به زشتی و ناروا آلوده شد.
حجت‌الاسلام اکرمی، از نقش خودسازی در رسیدن انسان به کمال گفت و ادامه داد: خودسازی و تهذیب نفس نقش محوری و اساسی در رسیدن انسان به مدارج عالی انسانی و کمالات اخلاق را دارد. قرآن کریم تزکیه و تهذیب نفس را عامل رستگاری و راه وصول به سعادت معرفی کرده است و فساد اخلاق را منشأ رذالت‌ها و بدبختی‌ها و مایه زیان می شناسد.
وی اظهار کرد: انسان با شناخت‏ خویشتن به خطرات هوای نفس و انگیزه‏‌های شهوت و تضاد آنها با سعادت او پی می‌‏برد، و برای مقابله با آنها آماده می‏‌شود.
امام جمعه سراب یادآور شد: از راه‌های رسیدن به قرب الهی ذکر و یاد خداست که انسان با ذکر از افق ماده اوج گرفته و به عالم معنا و معنویت قدم می گذارد و کامل می شود و درواقع ذکر نقطه شروع حرکت به سوی تکامل و تقرب الی الله است، انسان سالک با ذکر، خود را به مبدأ اعلی نزدیک می نماید، البته باید این ذکر دائمی باشد و هم به زبان خدا را یاد نماید و هم با قلب و دل توجه تام به خداوند داشته باشد.
وی با اشاره به فرموده امام جعفرصادق(ع) افزود: امام جعفرصادق(ع) می فرمایند: پروردگار عالم در همه واجبات و مستحبات به حدّ معینی اکتفا نمود؛ نماز را در پنج نوبت و روزه را در یک ماه مقرر داشته، برای هر کدام مقدار معینی قرار داده است به جز ذکر الهی که در قرآن کریم حدّی ندارد.
حجت‌الاسلام اکرمی، خودشناسی را بهترین راه برای خداشناسی دانست و تاکید کرد: خودشناسی بهترین راه برای خداشناسی است، خداشناسی و آگاهی از رحمت و غضب حق، نیز قویترین عامل برای پرورش ملکات اخلاقی، کمالات انسانی، نجات از پستی رذائل و رسیدن به اوج قله فضائل است.

از گام‌های اول خودسازی این است که انسان با خود شرط کند
حجت‌الاسلام میرعبدالعظیم گلدوست، امام جمعه صوفیان در گفت‌‌وگو با ایکنا اظهار کرد: از گام‌های بلندی که می‌توان برای تهذیب اخلاق برداشت، آن است که انسان با خود شرط کند تا برخلاف فرموده خدا رفتار نکند و واجبات را انجام دهد و با صفات رذیله مبارزه نماید برای مثال نمازهایش را در اول وقت بخواند و سخن بیهوده نگوید.
وی افزود: از جمله اقدامات اولیه جهت خودسازی قرار دادن وجه کلی قلب به سمت خدا و دین و شریعتی آسمانی وی است.
وی با استناد به آیه 15 سوره حشر خاطرنشان کرد: در این آیه می خوانیم: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، بنگرید که برای خود چه چیزی را پیش فرستاده‌اید!؟
حجت‌الاسلام گلدوست ادامه داد: انسان باید وقتی را برای محاسبه آنچه انجام داده تخصیص دهد تا در آن از خویش بپرسد که امروز و این هفته و این ماه چه کرده‌ای؟
امام‌جمعه صوفیان، با برشمردن اقدامات انسان خواهان خودسازی یادآور شد: انسان همواره اعمال و گفتار خویش را تحت نظارت و کنترل خویش در آورد از خویش مراقبت کند تا در دام گناه نیفتد و از صراط مستقیم خارج نشود. چنین انسانی خواب و خوراک، گفت و شنود و تمام رفتارهای خود را زیر نظر می گیرد و به شدت از خود مراقبت می کند تا کوچک ترین خطایی از او سر نزند.
وی با اشاره به فرموده امام جعفرصادق(ع) افزود: امام جعفرصادق(ع) می فرمایند: به حساب خود رسیدگی کنید، قبل از آنکه به حساب شما برسند.
حجت‌الاسلام گلدوست، ضمن بازگو نمودن نتایج خودسازی و تهذیب نفس تاکید کرد: نتایج تهذیب نفس، رسیدن به خیر و سعادت ابدی است و باید دانست سعادت مطلق برای انسان‌ها حاصل نمی‌شود مگر این که نفس خود را از تمام صفات رذیله مبرا کند و به تمام اوصاف و اعمال نیکو مزین نماید.

انتهای پیام