فیلم‌های دینی هالیوود، الگوی نامناسب برای سینمای ایران/ تفاوت اساسی فرهنگی سازی دینی و ظاهرسازی مذهبی

رضا توکلی بازیگر سینما و تلویزیون در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایکنا با بیان این‌که سینمای ایران در شرایط فعلی توان رقابت با پروژه‌های عظیم خارجی را ندارد، اظهار کرد: طی سال‌ها حضورم در سینما و تلویزیون در آثار دینی بسیاری حضور یافته‌ام. در این کارها به انواع مختلف موضوعات دینی مطرح شده است، برای مثال در سریالی چون «مردان انجلس» این واقعه قرآنی به شکل داستانی روایت شده است، یا در «سفر سبز» گرایش‌های تقریبی به شکل قصه‌ای معاصر به بیننده منتقل شده است.

وی افزود: درباره اینکه کدامیک از اشکال پیام‌رسانی می‌تواند جذابیت بیشتری برای انتقال مفاهیم دینی و قرآنی به همراه داشته باشد، اظهار نظر فراوان است، اما از نگاه من فرقی نمی‌کند که موضوع قرآنی در چه قالبی به بیننده منتقل شود، بلکه آنچه اهمیت دارد کیفیت کار است، اما در سینما وضعیت همانند تلویزیون نیست، بلکه شرایط برای رقابت بسیار سخت است، چون هم باید معنا به درستی بیان شود و هم اینکه ساختار از استانداردهای بین‌المللی برخوردار باشد. ما هنوز برای رقابت در حوزه آثار دینی با فیلم‌های سینمایی جهان باید انرژی بیشتری صرف کنیم و مسیر سختی در این زمینه پیش روی ماست.

بازیگر سریال «سفر سبز» ادامه داد: شاید این سوال در ذهن پیش آید که فیلم‌های فاخری چون «بچه‌های آسمان»، «رنگ خدا» و... نمونه‌‌های خوبی از فیلم‌های دینی سینمای ایران هستند. این کارها توانسته‌اند در جشنواره‌های خارجی به موفقیت خوبی دست پیدا کنند، برای همین چرا نباید انتظار داشته باشیم فیلم‌های داخلی همدوش فیلم‌های برتر سینمای جهان حرکت کنند؟ جواب به این پرسش را در دو بخش می‌دهم. ابتدا اینکه کارهایی که نام بردید فیلم‌های بسیار خوبی هستند، اما منظور من بیشتر به فیلم‌های مربوط می‌شد که به زبانی مستقیم‌تر به موضوعات دینی توجه کرده‌اند. بحث دیگر این‌که، موفقیت یک اثر سینمایی تنها به جوایزی که از جشنواره‌های خارجی می‌گیرد خلاصه نمی‌شود، بلکه موفقیت در حقیقت دیده شدن فیلم در اکران عمومی است.

توکلی تاکید کرد: متاسفانه فیلم‌های ایرانی در بازار اکران جهانی آنچنان که باید حضور پر رنگ ندارند، به همین جهت کارهای ما مخاطب چندانی در میان عامه مردم ندارند. این گفته نیز به هیچ‌وجه به معنای پایین آوردن ارزش جشنواره‌ها نیست، بلکه می‌خواهم بگویم مردم به‌عنوان مخاطبان اصلی سینما در جشنواره‌ها، آثار مورد نظر خود را نمی‌بینند. همچنین باید اضافه کنم سینمای هالیوود به مدد دستیابی به فناوری روز جهان امکان هرگونه رویا‌پردازی را در سینما دارد، برای همین وقتی روایتی تاریخی از سوی آنها بر پرده سینماها نقش می‌بندد بسیاری جذب آن می‌شوند.

این بازیگر در پاسخ به این سوال که مهمترین شاخصه در فیلم‌هایی دینی چیست؟ اظهار کرد: همانگونه که اشاره کردم نگرش به فیلم دینی دو نوع است، برای همین شاید عده‌ای همان دسته‌بندی که توضیح دادم را به‌عنوان فکت فیلم دینی نام ببرند، اما از دیدگاه من جدا از شکل قصه، باور و اعتقادی که فیلمساز به کارش باید داشته باشد، عاملی مهم در موفقیت فیلم‌های دینی است، زیرا کارهایی که با ایمان سازنده همراه باشد مطمئنا بسیاری از فکت‌های مورد نظر را هم در خود نهان دارند، در غیر این صورت کار نمی‌تواند ظاهر و باطن زیبایی داشته باشد.

وی افزود: در تفکر اسلامی بعد از اصول دین، فروع دین مهمترین اصل در دینداری هر مسلمان است. فروع دین 10 بخش دارد که هر یک از این بخش‌ها انتظار می‌رود در فیلم‌های سینمایی الهام‌بخش کارهای خوبی باشد، اما متاسفانه به دلایل مختلف این اتفاق در سینمای ما رخ نداده است. برای مثال آیا ما فیلم‌هایی داشته‌ایم که در آنها فرهنگ نماز یا روزه تبلیغ شده باشد؛ تبلیغی که بتواند جریان‌سازی کند نه این‌که به صرف نشان دادن نماز خواندن، بخواهیم آن را تبلیغ کنیم، نکته مهم اینکه تفاوت بین تبلیغ فرهنگی و تظاهر دینی بسیار زیاد است. منظور اینکه ما در فیلم‌ها بیشتر از این‌که مروج فرهنگ دینی باشیم به دنبال نشان دادن تظاهر دینی هستیم برای همین هم کمتر به نتیجه لازم دست پیدا می‌کنیم.

وی افزود: برای درک بهتر موضوع، سریال «صاحبدلان» را مثال می‌زنم. در این کار صحنه‌های قرآن و نماز خواندن بسیار وجود دارد، اما به هیچ وجه شکل شعارگونه ندارد، چون قصه فیلم نشان دادن صحنه‌های مورد نظر را طلب می‌کرد، اما برخی فیلم‌ها بدون این‌که داستان نیاز داشته باشد، مناسک را تصویر می‌کنند، برای همین هم قادر نیستند مخاطب را تحت تاثیر خود قرار دهند.

بازیگر سریال «سر دلبران» درباره ترویج گرایشات شیعی در فیلم‌های سینمایی یا تلویزیون تاکید کرد: کارهایی که در داخل کشور تولید می‌شوند برای تبلیغ موضوعات شیعی مشکلی ندارند، اما فیلم‌هایی که می‌خواهند مبلغ تفکرات شیعی در آن سوی مرزها باشند باید با ظرافت خاصی به این حوزه ورود کنند، زیرا به واسطه شرایط حساس امروز منطقه، ممکن برای فیلم‌های ما حاشیه‌هایی به وجود آید. بنابراین توصیه من این است که به واسطه موضوعاتی چون عاشورا، حج، جهاد و.... که در همه جهان مقبولیت دارد می‌توان مبلغ اندیشه‌های شیعی بود.

وی در پایان الگوبرداری صرف از فیلم‌های دینی سینمای جهان را نادرست توصیف کرد و گفت: شکلی که ما به موضوعات دینی توجه داریم با نگاه هالیوود فرق دارد، همانگونه که نگاه ما در سینمای دفاع مقدس با فیلم‌های جنگی آنها فرق می‌کند، برای همین اگر بخواهیم آثار دینی خود را به هر شکلی که باشد از سینمای غرب تقلید کنیم به دستاورد تاثیرگذاری دست نخواهیم یافت، بلکه باید راهی را پیش گیریم که بر پایه فرهنگ و جغرافیای ما شکل گرفته باشد.

گفت‌و‌گو از داود کنشلو

انتهای پیام