تلاشی برای نمایش جذابیت عشق از نگاه دین/ امر مهمی که از آن غافلیم

به گزارش ایکنا، چند روزی است که از پخش آخرین قسمت سریال «پدر» می‌گذرد؛ کاری که کارگردانی آن را بهرنگ توفیقی و تهیه کنندگی و نویسندگی آن را حامد عنقا بر عهده داشت. این سریال در وضعیتی که سیما عاری از تولیدات خوب نمایشی شده، توانست مخاطب را جذب خود کند. این اتفاق نیز تنها به این دلیل رخ نداده که سریال قصه‌ای عاشقانه دارد، بلکه نحوه ارائه قصه برای تماشاگر جذابیت ایجاد کرده بود، البته سریال نقاط ضعف خاص خود را داشت که بخشی از آنها در شخصیت‌پردازی برخی نقش‌ها نمود پیدا کرد. به هر حال این سریال آنگونه که پیداست ادامه خواهد داشت، لذا برای این‌که سؤالات خود را از کارگردان و نویسنده این کار بپرسیم میزبان آنها در خبرگزاری بودیم. گزارش زیر روایت‌گر این گفت‌و‌گو است:

در مصاحبه‌های قبلی خود گفته بودید که سریال «پدر» در امتداد سه‌گانه‌ای است که در پی ساخت آن هستید، بخش اول این کار تحت عنوان «تنهایی لیلا» چند سال پیش پخش شد در قسمت دوم هم که اخیراً به پایان رسید با محور قرار دادن پدر، موضوع مد نظرتان را جلوی دوربین بردید در این دو کار به موضوع خانواده توجه داشتید و مطمئناً در قسمت سوم نیز چنین خواهد بود با این توضیح درباره اهداف و ایده‌آل‌های خود برای پرداختن به این موضوع توضیح دهید.

عنقا: سال‌ها من را به عنوان نویسنده‌ای می‌شناختند که تنها کارهای جنایی می‌نو‌شت. این ذهنیت نیز به واسطه نگارش «قلب یخی» یا «انقلاب زیبا» به وجود آمده بود برای همین احساس کردم باید یک سه‌گانه خانوادگی عاشقانه کار کنم تا به نوعی خلاف رویه کارهای قبلی حرکت کرده باشم، پس «تنهایی لیلا» را نوشتم؛ سریالی که قرار بود بهرنگ توفیقی آن را بسازد، حتی او بهروز شعیبی را برای نقش اصلی آن سریال انتخاب کرد، اما به دلایلی این خواسته محقق نشد. درباره چرایی ساخت «تنهایی لیلا» و«پدر» باید بگویم این روزها احساس می‌شود این است که عشق حضوری پررنگ در جامعه و خانواده‌ها ندارد. این عشق، هم می‌تواند عشق دختر و پسری باشد یا اینکه عشقی پدری به فرزندش، در همین راستا لازم دیدیم در این زمینه کار کنم.

نکته دیگر اینکه می‌خواستیم از نگاه آدم‌های متدین به عشق نگاه کنیم، زیرا وقتی عشقی از زاویه دید اعتقاد و دین مد نظر قرار می‌گیرد جذابیت آن بسیار بیشتر می‌شود این نکته به ما یادآور می‌شود وقتی اسلام به عشق توجه دارد جایگاه آن بسیار رفیع توصیف می‌شود تنها کافی است که به آن توجه شود. در ضمن فردی که فیلمنامه می‌نویسد سخت‌ترین کار برایش این است که موقعیت‌های نمایشی را به اشکال مختلف بیان ‌کند، زیرا ممکن بود لیلا در تنهایی لیلا با لیلا در سریال «پدر» شبیه باشد پس سعی کردیم چنین اتفاقی در کار رخ ندهد.

آیا سریال « پدر» تحت تاثیر فیلم یا سریال خارجی ساخته شده است؟

عنقا: نمی‌توان کتمان کرد همه ما به نوعی تحت تاثیر کارهایی هستیم که پیشتر دیده‌ایم برای همین ممکن است در برخی لحظات، تحت تاثیر کتاب یا فیلمی بخشی از فیلمنامه نگاشته شده باشد.

بگذارید روشن‌تر بپرسم یک فیلم هندی با نام « پدر شوهر» با بازی آمیتا باچان از تلویزیون ایران پخش شد که داستانش دقیقاً همان اتفاقی است که در سریال شما رخ داده است آیا این اتفاق تصادفی است یا اینکه از آن فیلم الهام گرفته‌اید؟

عنقا: چنین فیلمی را به یاد نمی‌آورم هر چند بعید نیست فیلم را دیده باشم اگرچه به شخصه سلیقه من دیدن فیلم هندی نیست، اما در سریال «پدر» صحنه‌های زیادی وجود دارد که شاید بن‌مایه آن تحت تاثیر سینمای هند باشد.

چه ظرفیتی در فیلمنامه « پدر» دیدید که تصمیم گرفتند آن را کارگردانی کنید؟

توفیقی: چند سالی است که مسیری را برای خود در نظر گرفته‌ام، برای همین تصمیم دارم به سریال سازی در تلویزیون ادامه دهم، زیرا ترجیح می‌د‌هم تعلیقی که در اثر ایجاد می‌شود تنها به دو ساعت خلاصه نشود، بلکه حسی که در یک اثر نمایشی جاری است برای من جذابیت بیشتری دارد. این خواسته نیز در قالب سریال‌سازی نمود پیدا می‌کند.

نکته دیگر که شاید سوال پیش آید اینکه چرا تلویزیون را برای کار انتخاب کرده‌ام؟ این پرسش یک پاسخ روشن دارد، آن هم اینکه دوست دارم کارم دیده شود و این اتفاق در تلویزیون با مخاطب میلیونی‌اش بهتر و بیشتر رخ می‌دهد. فکر می‌کنم در حد توانم سعی کرد‌ه‌ام سخت‌گیری‌های لازم را داشته باشم تا کار از کیفیت لازم برخوردار باشد و فکر می‌کنم این اتفاق رخ داده است و من به آنچه می‌خواستم رسیده‌ام. درباره همکاری با حامد عنقا هم باید بگویم مسیر اصلی من در سریال‌سازی با «انقلاب زیبا» آغاز شد این کار نوشته او بود؛ فیلمنامه‌نویسی که قلم وی را بسیار دوست دارم. برای همین وقتی قصه «پدر» برایم تعریف شد بدون درنگ آن را پذیرفتم.

در سریال پدر برای اولین‌بار ما شاهد نگاه‌هایی هستیم که در کارهای قبلی سیما دیده نشده است برای مثال فردی که ظاهر مذهبی دارد نقش منفی بازی می‌کند، اما در کنار امتیازات، نقش‌هایی نظیر شریفه یا پدر و مادر لیلا، تیپ هستند درباره این موضوع توضیح دهید؟

عنقا: در ابتدا باید بگویم یکسری غلط‌های رایج در سینما و تلویزیون ما شبهاتی را به وجود آورده که در ادامه، عده‌ بسیاری به آن دامن می‌زنند. موضوع تیپ و شخصیت از جمله این مفاهیم است، در صورتی‌که اگر بخواهیم این غلط‌های رایج را صحیح بدانیم باید بسیاری از شخصیت‌های فیلم‌های وودی آلن را تیپ بدانیم با این توضیح نقد مطرح شده را قبول ندارم زیرا تیپ در بستر درام رخ نمی‌دهد، تیپ در شکل‌گیری درام تاثیرگذار نیست. تیپ قادر نیست به کنش و واکنش منجر شود مطلب دیگر این‌که وقتی ما شخصیت‌های یک شکل را در چند کار متفاوت می‌بینیم دلیل بر تپیکال بودن آن نیست. درباره شخصیت‌پردازی نکته‌ای دیگر را باید بیان کنم آن هم اینکه اگر قرار بود مهدی سلطانی نقش حاج علی را بازی نکند مطمئن باشد شکل قصه تغییر می‌کرد. این موضوع درباره دیگر شخصیت‌ها نیز صادق است.

درباره آیه‌های که در تیتراژ پایانی سریال می‌آید توضیح دهید و بگویید چرا در هر قسمت یک آیه را در تیتراژ کارتان آورده‌اید؟

توفیقی: ما قسمت‌های مختلف را بر اساس آیه‌های قرآن ننوشتیم، بلکه بعد نوشتن فیلمنامه تصمیم گرفتیم که در هر قسمت آیه‌ای را در پایان سریال بیاوریم. در ضمن ارتباطی که مفاهیم سریال در هر قسمت مدنظر قرار می‌داد دلیلی بود تا عنقا آیه‌ای مرتبط را برای تیتراژ پایانی انتخاب کند.

عنقا: قرآن تنها کتاب آسمانی است که در بستر زندگی جریان دارد، اما متاسفانه ما این ویژگی را فراموش کرده‌ایم و فقط قرآن را روی طاقچه خانه‌هایمان قرار داده‌ایم تا بچه‌ها به آن دست نزنند در‌صورتی‌که کودک باید از خردسالی با قرآن مانوس شود. نکته دیگری که می‌خواستیم در این سریال مد نظر قرار دهیم این بود، اگر به قرآن مراجعه کنیم متوجه خواهیم شد برخی از تصورات ما از این دین اشتباه است و هیچ ربطی به قرآن و اسلام ندارد.

مطلب دیگر که متاسفانه بسیار زیاد می‌شنویم این است که جامعه دین گریز شده یا این‌که جوانان نسبت به موضوعات قرآنی کم توجه شده‌اند در‌صورتی‌که اینگونه نیست و ما گرایش‌های قرآنی بسیاری را در بین جوانان می‌بینیم. این اتفاق به خوبی در فضای مجازی قابل لمس است. با این توضیح باید تا جایی‌که امکان دارد چنین کارهایی تولید شود تا جوانان امروزی بدانند، راه‌های قرآنی بسیاری وجود دارد، تنها کافیست به آن بیشتر دقت کنیم.

حجاب لیلا (بازیگر اصلی سریال) در بخش عمده‌ای از کار، حجاب چادر است، اما احساس می‌شود این نوع پوشش بر اساس باور و اعتقاد نیست، بلکه بیشتر امری در جهت رضایت خاطر محبوب است. پیرامون این موضوع توضیح دهید؟

عنقا: هر تحولی از یک نقطه‌ آغاز می‌شود. برای مثال فضیل عیاض دزد، صدای قرآن را از روی پشت بام خانه‌ای می‌شنود و در ادامه تغییر مسیر داده و راه جدیدی در زندگی پیش می‌گیرد. در سریال «پدر» هم بهانه لیلا عشقش به جامعه است، البته ممکن است برای فرد دیگر بهانه چیزی دیگری باشد در ضمن اینکه فکر کنیم همیشه تحول باید براساس یک مرجع الهی صورت می‌گیرد، تصوری اشتباه است.

درباره چادر سر کردن لیلا باید اضافه کنم در قسمت‌های ابتدای لیلا برای رضایت حامد چادر سر می‌کند ولی حامد به او می‌گوید چادر را زمانی سر کند که به آن اعتقاد دارد. این گفته نشان می‌دهد پوششی که لیلا برای خود انتخاب می‌کند با باور و ایمان همراه است.

در سریال«پدر» موسیقی جایگاهی ویژه‌ دارد، حتی می‌توان گفت در بخش‌هایی موسیقی به بالا رفتن بار درام مجموعه کمک می‌کند پیرامون این ویژگی توضیح دهید؟

توفیقی: کارگردان از ابزاری که در اختیار دارد باید به درستی بهره برد تا به درام کارش افزوده شود در «پدر» نیاز قصه ایجاد می‌کرد که موسیقی زیاد باشد درباره تلخی سریال هم باید بگویم وقتی داستان چنین باری دارد به طبع من نیز در به تصویر کشیدن این غم به بهترین نحو عمل کنم، البته ممکن است بگویید وارد کردن یک شخصیت شیرین می‌توانست تا حدی از بار غم و اندوه سریال بکاهد، اما باور من این است که این روش بسیار دم‌دستی شدن و تکرار آن به کیفیت کار صدمه می‌زد.

عنقا: غمی که در «پدر» می‌بینم به باور من تلخ و سیاه نیست، بلکه غم این سریال تماشاگر را سبک می‌کند.

در سریال«پدر» فرد متدین سریال (حاج علی) بسیار پولدار است و بنز آخرین مدل سوارمی‌شود! آیا این سبک زندگی به زیست دینی شباهتی دارد؟

عنقا: ائمه ما متمول بودند. برای همین الان هم اگر به مدینه بروید موقوفات امیرالمومنین(ع) و بنی‌هاشم  را مشاهده می‌کنید. در ضمن احادیث بسیاری از ائمه وجود دارد که بر اهمیت روزی حلال تاکید می‌کند این موضوع به نوعی در بیانات مقام معظم رهبری نیز وجود دارد و معتقدند که شیعه باید صورت حلال کسب ثروت کند. می‌خواهم بگویم عدل امیرالمومنین(ع) ربطی به دارا یا فقیر بودن وی نداشته، چون حضرت امیر(ع) توانسته با داشتن ثروت، عدل را به بهترین نحو اجرا کند. 

گفت‌و‌گو از داود کنشلو

انتهای پیام