چگونگی مدیریت راهبردی بحران در موزه‌ها/موزه‌داران؛ میراث‌داران تمدن
کانون خبرنگاران نبأ ــ مدیرعامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس با بیان اینکه کسانی که موزه‌داری می‌کنند، میراث‌داران تمدن هستند، گفت: کارشناسان و متولیان امر باید آموزش ببیند و با عوامل مدیریت بحران آشنا باشند تا در شرایط بحران با تصمیم درست بتوانند اقدامات مناسبی داشته باشند.
به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، مراسم افتتاحیه دوره آموزشی «مدیریت موزه‌ها در زمان بحران» با سخنرانی جعفری، مدیرعامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، کارلوس سورانو، نماینده ایکوم جهانی، خلیل‌آبادی، رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران، صادقی، رئیس ستاد مقابله با بحران شهرداری تهران، ایوبی، دبیرکل کمیسون ملی یونسکو و محیط طباطبایی، رئیس ایکوم ایران صبح امروز، 20 شهریورماه در سالن هویزه واقع در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد.
در ابتدای این مراسم جعفری، مدیرعامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ضمن تسلیت به مناسبت فرارسیدن ماه محرم‌الحرام و خیر مقدم به حاضران، گفت: خیلی خوشحال هستیم که با عنایت خداوند و کمک شورای بین‌المللی موزه‌ها(ایکوم) این حرکت عظیم توانست شکل بگیرد. این حرکت، یک کار جمعی است و ما بخشی از این مجموعه هستیم؛ خوشحالیم که امروز اولین روز از این دوره را در کنار شما عزیزان تجربه می‌کنیم.
وی با اشاره به نکاتی درباره ضرورت این دوره، عنوان کرد: زندگی انسان به گونه‌ای است که حوادث و شرایط بحران با آن آمیخته است؛ در شرایط بحرانی ما باید به گونه‌ای مدیریت کنیم که آن را تبدیل به فرصت کنیم و خساراتی که به نوعی از بحران‌ها حاصل می‌شود را به حداقل برسانیم. البته منظور بیشتر بحران‌های طبیعی است، گرچه امروز با بحران‌هایی مواجه هستیم که دست‌ساخته بشریت است و منطقه ما را با ویرانی آثار تمدنی مواجه کرده است به ویژه در دهه گذشته، در غرب آسیا و منطقه اسلامی با حوادث ناگواری که پیش آمد و تروریست‌ها با حمایت نظام سعودی شکل گرفتند بخش زیادی از آثار تمدنی نابود و خسارات بزرگی به منطقه وارد شد.
جعفری ادامه داد: ما در بحث مدیریت بحران در موزه‌ها سه مسئله مهم داریم که عبارتند از آمادگی و پیشگیری، تمهیدات دوران بحران، و پیش‌بینی بعد از بحران و بازگشت به شرایط قبلی. شاید تعاریف از بحران متفاوت باشد اما تعریف ما از بحران، حوادث غیرمترقبه‌ای است که شرایط را از تعادل خارج و بازگشت به آن را با سختی و مشکل مواجه می‌کند و به سادگی به شرایط تعادل نمی‌رسیم. برخی مواقع مشکلی پیش می‌آید که با حداقل تدبیر و هزینه می‌توان به تعادل رسید که به آن بحران نمی‌گوییم بلکه به آن مشکل، پدیده، و... می‌گوییم.
وی بیان کرد: در بحران شرایط به گونه‌ای تغییر می‌کند که به راحتی امکان بازگشت به شرایط قبلی فراهم نیست. بنابراین، باید تمهیدات ویژه‌ای شود به‌ویژه در کشور ما که شرایط ویژه‌ای دارد؛ ما در ایران از 43 بحران طبیعی که وجود دارد 33 مورد را تجربه کردیم و یا در حال تجربه کردن آن هستیم.
مدیرعامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس با بیان اینکه کسانی که موزه‌داری می‌کنند، میراث‌داران تمدن هستند، گفت: ما کشور حادثه‌خیزی داریم و باید آمادگی پاسداری از ثروت‌های مهم این مرز و بوم را داشته باشیم. موزه‌ها، آینه تجلی و همه داشته‌های یک ملت است که در یک جا جمع شده‌اند که این ثروت‌های ملی باید حفظ و به نسل بعد منتقل شود.
وی ادامه داد: کارشناسان و متولیان امر باید آموزش ببیند و با عوامل مدیریت بحران آشنا باشند تا در این شرایط دچار استرس و درماندگی نشوند و بتوانند در لحظه تصمیم بگیرند. برای هر لحظه وظایف و تکالیف باید مشخص باشد تا بتوانند اقدامات مناسبی داشته باشند. کاری که امروز با همکاری ایکوم ایران و ایکوم جهانی شکل گرفته است برای این است که کارشناسان و مدیران موزه‌ها بدانند چه رسالت سخت و سنگینی در پیش رو دارند تا خود را برای حفاظت از این میراث بی‌بدیل آماده کنند و آیندگان را بی‌نصیب نگذارند.
جعفری ضمن خیر مقدم مجدد به کارلوس سورانو، نماینده ایکوم جهانی و ابراز خرسندی از بهره‌مندی دانش و تجربه وی در این کارگاه آموزشی، گفت: ما دو هفته پیش تجربه تلخی داشتیم، آتش‌سوزی موزه برزیل، یکی از بزرگترین موزه مردم‌شناسی در جهان که تلی از خاکستر شد و خیلی از آثار تمدنی از بین رفت. شاید اگر مراقبت‌های لازم می‌شد این اتفاق نمی‌افتاد. این برای همه ما هشداری است که مراقب و هوشیار باشیم. حادثه خبر نمی‌کند و اگر آمادگی، تمهیدات و تجهیزات لازم نباشد ممکن است این حادثه ما را هم به نوعی تهدید کند.
همچنین در این مراسم خلیل‌آبادی، رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران گفت: علاقه قلبی و خاستگاه و بخشی از زندگی‌ام در این میراث گذشته و با میراث زیستم و شاید در ناخودآگاهم آرزو داشتم که در این موضع تاریخی و تمدنی قدمی بردارم که این جز با مدد شما امکان ندارد. کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای شهر تهران (ری و تجریش) محلی است که سخت نیازمند راهنمایی و کمک شما بزرگواران، صاحبان اندیشه و تجربه است.
وی ضمن تسلیت ایام حماسه حسینی و تشکر از مسئول موزه دفاع مقدس که به این مهم توجه کردند، افزود: در تهران قریب به 105 موزه داریم که موزه‌ها انواع مختلف دارند، آنچه که در این حوزه مربوط به پارلمان شهری است یک تعامل و همکاری با ادارات مربوطه و سازمان‌های مردم‌نهادی است که علاقه دارند آثار حفظ شود و موزه‌ها توسعه پیدا کند.
رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران ضمن اشاره به مشکلات موزه‌ها، بیان کرد: در پارلمان شورای شهر «موزه‌ها» مورد توجه بوده، اما همان‌طور که می‌دانید موزه‌ها به علت اینکه از سوی عموم مردم غیر از گروه‌های تخصصی و نیز از جانب مدیران مورد بی‌توجهی قرار گرفتند، الان موزه‌هایی که مورد بازدید قرار می‌گیرند، تعداد ازدید کنندگان و شرایطی که برای بازدیدکنندگان وجود دارد اصلا در خور شرایط کشور و تمدن ما نیست.
همچنین خلیل آبادی افزود: ساختمان موزه‌ها اکثرا به‌طور طبیعی (غیر از موزه دفاع مقدس، موزه‌خانه مشاهیر که به تازگی ایجاد شده و یا موزه‌هایی که در ترمیم و تجهیز آنها اهتمام شده) قدمت زیادی دارند و به استحکام بنا و نگهداری آنها کمتر توجه شده است. گاهی شاهد بودیم که وسایلی که در آنجا نگهداری می‌شده، دچار آسیب شدند که این برای ملت با فرهنگ ما خیلی زیبنده نیست.
وی گفت: مسائلی که آقای جعفری فرمودند بحران‌هایی که موزه‌ها درگیر می‌شوند بخصوص در منطقه ما بحران فرهنگی شبیه داعش یا اینکه با ابنیه و آثار گذشتگان تمایل و رویکرد مناسبی ندارند که این مسئله‌ای فرهنگی است که ما باید آموزش و تبیین اهمیت و جایگاه موزه به دانش‌آموزان و دانشجویان را رفع کنیم و برای مردم‌مان هم از نظر جایگاهی که موزه در تاریخ می‌تواند داشته باشد، تبلیغ کنیم.
خلیل‌آبادی در خصوص لزوم آمادگی در زمان بحران‌ها افزود: یکی از مسائلی که ما در مدیریت بحران با آن مواجه می‌شویم عدم آمادگی ما است. ما در شهر تهران همچون سایر مسائل، در مواجه با بارندگی عادی آمادگی نداریم. طوفان‌های شدید و زلزله(که ما چندتا گسل در تهران داریم) قطعا بسیار آسیب‌زا هستند و موزه‌ها درکالبد همین شهر قرار دارند. برخی موزه‌ها در مناطق ناپایدار شهری قرار دارند که ما باید با کمک شما عزیزان برای پایدارکردن این ساختمان و ابنیه طرحی داشته باشیم و من فکر نمی‌کنم تا حالا به این مسئله در پارلمان شهری و یا در میراث فرهنگی و یا سایرمراکزی که مسئولیت دارند، پرداخته شده باشد. من خواهش می‌کنم دوستانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند با ما همکاری کنند که حداقل ساختمان و سازه‌های موزه در زمان بحران دچار مشکل حاد نشوند.
کارلوس سورانو، نماینده ایکوم جهانی نیز در این مراسم ضمن اشاره به آتش‌سوزی موزه ریودوژانیرو برزیل در دو هفته پیش، گفت: ایجاد راهبردهایی برای پیشگیری و تخفیف خسارات بحران‌ها مهم‌ترین هدف ما است. ایجاد سیاست‌ها و افزایش آگاهی در خصوص آسیب‌پذیر بودن میراث ما، نیاز به سرمایه‌گذاری در این موضوع برای حفظ آنها برای آیندگان دارد. این سمینار آموزشی بدون حس تعهد، کار سخت و احساس ارزش میراث فرهنگی توسط ایکوم، که 70 سال در این امر کار کرده، امکان‌پذیر نبود. ایکوم به شکل واحد، قانونمند و مسلح به دانش و اطلاعات بیش از چهار هزار حوزه موزه در 138 کشور و منطقه در جهان، هدفش این است که از میراث فرهنگی کشورها در مناطق مختلف دنیا به ویژه میراثی که در معرض خطر قرار دارد، حمایت کند.
وی ادامه داد: با استفاده از همکاری تمامی کارشناسان موزه‌ها که در حفاظت موزه‌ها نقش دارند، ایکوم می‌تواند به حفظ میراث فرهنگی کشورها در سراسر دنیا کمک کند. ایکوم دارای کمیته‌های مختص به کار در شرایط بحرانی و زمینه‌سازی پاسخ مناسب در شرایط بحران تحت عنوان «کمیته مدیریت بحران ایکوم» در حال فعالیت است و همین‌طور کمیته‌های دیگری که مربوط به استاندا‌رهای اخلاقی هستند که با عنوان «کمیته اخلاق ایکوم» که هدف این‌ها رعایت استاندا‌ردهایی است که در قالب اصول اخلاقی موردنیازی است که باید در موزه‌ها رعایت شود.
سورانو در پایان گفت: هدف این کارگاه آموزشی که در تهران برگزار می‌شود افزایش میزان آگاهی و دانش افرادی که در حوزه حفاظت میراث فرهنگی فعال هستند.
ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ضمن اشاره به فعالیت‌های این کمیسیون گفت: ما با ایکوم برادر هستیم. هردو 70 ساله‌ایم. مأموریت و مسئولیت‌های ما با ایکوم یکی است. در کمیسیون ملی یونسکو، ما کنوانسیونی داریم که برای حفظ میراث فرهنگی در زمان جنگ به تصویب رسیده؛ بنابراین رسالت‌ها و مسئولیت‌های ما و ایکوم یکی است. من همیشه حسرت می‌خورم و تبریک می‌گویم به دوستانی که شغل‌شان حفظ میراث فرهنگی و بشری است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در خصوص اهمیت موزه‌ها، عنوان کرد: ارزشمندترین چیزهایی که از تاریخ بشر مانده و امروز در اختیار ماست و همه ما می‌دانیم که حفظ این آثار و اینکه دیگران با این آثار آشنا بشوند چقدر به جامعه پرتشنج امروز کمک می‌کند، برای اینکه با صلح و گفت‌و‌گو با هم زندگی می‌کنند. در کنار حفظ فیزیکی، باید مقداری هم در ساختار ذهنی مردم کشورمان و کشورهای دیگر کار کنیم، شاید مهم‌ترین راه برای حفظ میراث فرهنگی و تاریخی این است که مردم قدر این میراث را بدانند.
سیداحمد محیط طباطبایی، رئیس ایکوم ایران نیز در سخنانی با ارائه گزارشی کوتاه از اجلاس ایکوم جهانی در سال ۲۰۱۶ که در میلان برگزار و یکی از موضوع‌های آن بحث مدیریت بحران در موزه‌ها بوده است، گفت: در آن زمان برگزاری چنین نشستی را در کشور تصویب کردیم تا بتوانیم در آینده دوره‌های به مرکزیت ایران در غرب آسیا برگزار کنیم.
طباطبایی ادامه داد: پس از تلاش‌های بسیار این دوره ملی در ایران تصویب شد. در این جلسه که برگزار شد با توجه به شرایط ایران، رویدادهای مختلف، محدودیت‌های زیاد برای ادامه زندگی و بحران‌های دست‌ساز بشر مثل جنگ و... اولین دوره با عنوان «مدیریت موزه در زمان بحران» انتخاب شد.
پریا سبزمحمدی
انتهای پیام
