نکوهش ياری نکردن حق در کلام امیر(ع)

به گزارش ایکنا از همدان، امام علی(ع) در حکمت هجدهم نهج‌البلاغه با اشاره به خالی کردن جبهه حق توسط برخی از افراد سرشناش آن دوران می‌فرماید «حق را واگذاشتند و باطل را يارى نكردند.» که این واگذاری حق توسط همان افراد یا فرزندانشان در عاشورا نیز تکرار می‌شود با این تفاوت که اگرچه در دوران امیرالمومنین(ع) مقابل حضرت نایستادند اما در جبهه باطل، مقابل سیدالشهدا(ع) می‌ایستند.
«وَ قَالَ (علیه السلام) فِي الَّذِينَ اعْتَزَلُوا الْقِتَالَ مَعَهُ: خَذَلُوا الْحَقَّ وَ لَمْ يَنْصُرُوا الْبَاطِلَ. در باره كسانى كه از پيكار در كنار او، كناره گرفته بودند، چنين فرمود: حق را واگذاشتند و باطل را يارى نكردند.»
همانگونه که در سند این حکمت آمد، این سخن حکیمانه امام مربوط به بعضى افراد سرشناس از مسلمانان مانند «سعد بن ابى‌وقاص» و «عبدالله بن عمر» است که در جنگ جمل و صفین با امام همراهى نکردند و به دشمنان او نیز نپیوستند، بلکه بى طرف ماندند و به عذرهاى واهى متوسل شدند. امام درباره آنها مى فرماید «حق را تنها گذشتند و باطل را یارى نکردند». (خَذَلُوا الْحَقَّ، وَلَمْ یَنْصُرُوا الْبَاطِلَ).
اشاره به این که گرچه آنها به یارى باطل نشتافتند و در صف مقابل ما قرار نگرفتند، ولى چون به یارى حق برنخاستند و به پیام قرآن که مى گوید «فَقاتِلُوا الَّتى تَبْغى حَتّى تَفىءَ إِلى أَمْرِ اللّه) به آن گروه ظالمى که بر ضد پیروان حق (و امام مسلمین) برخاسته بجنگید تا به فرمان گردن نهند»( حجرات/ آیه 9) عمل نکردند درخور هر گونه سرزنش و ملامتند.
در این که آیا این گروه با على علیه السلام بیعت کرده بودند ولى در مسئله مبارزه با اصحاب جمل و جنایتکاران شام کوتاه آمده بودند یا از ابتدا زیر بار بیعت نرفته بودند، در میان مورخان اختلاف نظر است. در بعضى از نقل ها آمده که اینها بیعت را پذیرفتند ولى به فرمان امام در مبارزه با اهل باطل عمل نکردند و مطابق برخى دیگر از نقل ها از ابتدا زیر بار بیعت با آن حضرت نرفتند و جزء اقلیت ناچیزى بودند که بر خلاف جمهور مسلمین از بیعت با امام سر باز زدند.
مرحوم علامه شوشترى معتقد است که اکثر روایات حاکى از آن است که این گروه بیعت نکردند.
در اینجا این سؤال پیش مى آید که اگر آنها بیعت نکردند چگونه امام انتظار داشت که به لشکر او بپوندند و با باطل مبارزه کنند.
فرمان خداوند در آیه 9 سوره حجرات مقابله با ظالمان شورشی بر مسلمانان است
پاسخ این سؤال روشن است، زیرا اوّلاً جمهور مسلمانان و اکثریت قاطع مهاجران و انصار بیعت کرده بودند و این حجت براى همه مردم بود و ترک بیعت گناه بزرگى بود که از آنها سر زد.
ثانیاً به فرض که آنها بیعت نکرده باشند ولى وظایف یک مسلمان را باید انجام دهند و به آیات قرآن باید عمل کنند یعنى همان گونه که نماز و روزه و حج را باید انجام دهند، به آیه شریفه (فَقاتِلُوا الَّتِى تَبْغی حَتّى تَفِىءَ إِلى أَمْرِ اللّه)نیز باید گردن نهند. این یک وظیفه اسلامى است که به بیعت ربطى ندارد.
به خصوص این که در حدیثى نیز از پیغمبر اکرم صلى الله علیه وآله نقل شده است که فرمود «السّاکِتُ عَنِ الْحَقِّ شَیْطانٌ أَخْرَسٌ، کسى که نسبت به حق بى طرف و بى تفاوت بماند و سکوت اختیار کند شیطان گنگى است». به ویژه این که کناره گیرى این گونه افراد که به عنوان شخصیت هاى معروف جامعه اسلامى شناخته مى شدند ضربات شدیدترى بر پیکر حق وارد مى کرد.
قابل توجه این که ابن عبدالبر در کتاب استیعاب در شرح حالات «عبدالله بن عمر» مى نویسد که به هنگام وفات مى گفت «هیچ چیزى ناراحت کننده اى در دلم از امر دنیا نیست جز این که من با آن گروه ستمگر همراه على بن ابى طالب پیکار نکردم».
انتهای پیام